Ziraat Mühendisi Kozak: Anamur muzunun müzesi kurulmalı

MERSİN - Anamur Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü emeklisi "Muz Yetiştiriciliği" Kitabının Yazarı Ziraat Yüksek Mühendisi muz sevdalısı Bünyamin Kozak Anamur'da muz sektörünün ilerleyişi devam ederken, alternatif bölgelerde başlatılan yeni üretimlerin örnek olmasına dikkat çektiğini belirterek “Hedefimiz muz müzesi kurmak olmalıdır” dedi.
Bünyamin Kozak, bölgede yeni üretime başlayan muz üreticilerinin sık sık Anamur’a gelerek üretim konusunda kendilerinden bilgi ve uygulamalı örnekler aldıklarını söyledi.



Anamur’un muzun lokomotifi olmayı sürdürdüğünü kaydeden Ziraat Yüksek Mühendisi Bünyamin Kozak, muzun bin 700’lü yıllarda Türkiye’ye geldiğini ve 1930’lu yıllarda Anamur’a ulaştığını ve 1970’li yıllarda da seraya alınmaya başlayınca uygulanan teknolojilerin arttığını söyledi.

ANAMUR MUZUN BAŞKENTI OLDU
Teknolojik uygulamalarında devreye girmesi ile Anamur’un muzda lider olduğunu belirten Ziraat Yüksek Mühendisi Bünyamin Kozak şunları anlattı: “Anamur muzun başkenti oldu ve Antalya’dan Hatay’a kadar muz geliştiren, muz yetiştirmeye çalışanlar, ilk başta Anamurda muz hangi durumda diye bakmaya geldi. Biz burada hazırladığımız uygulama ve araştırma bahçesinde, bölgedeki sorunları çözmek için çalışmalara başladık. Bu çalışmalara Üniversitedeki hocalarımızı da dahil ettik.” dedi.

MUZUN GENÇLEŞTİRME GÜCÜ
En son yaptıkları uygulamalardan birinin Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi bitki Koruma Bölümü’nden Profesör Şener Kurt ile yürütülen bir çalışma olduğunu söyleyen Ziraat Yüksek Mühendisi Bünyamin Kozak, muzun afrodizyak etkisinden yararlanarak, gençlik hormonlarındaki artış, hücre çoğaltma özellikleri ve muzun değişik hastalıklara, dayanıklılıkları üzerine çalışmalarını, yine burada devam ettirdiklerini söyledi.

AMACıMıZ ILERIDE BIR MUZ MÜZESI
Kozak şöyle konuştu: “Değişik bahçelerde ortaya çıkan farklı çeşitleri, verimi yüksek olan çeşitleri, bu bahçede toplamaya çalışıyoruz. Amacımız ileride bir muz müzesi şeklinde, burayı değerlendirmek. Bazı bahçelerde kısa boylu ama parmağı uzun muz var. Bazı bahçelerde uzun boylu, soğuğa dayanıklı muz var. Bazı bahçelerde tarak sayısı çok fazla olan muzlar var. 22-23 tarağa ulaşan muzlar var. Bu gördüğümüz değişik özelliklerdeki muzları, burada bir araya getirerek, daha güzel sonuç veren muzları çoğaltmaya ve verimli çeşitleri elde etmeye de uğraşıyoruz.”

HER AĞAÇ, FARKLı GENETIK ÖZELLIK GÖSTERIYOR
Şu anda ellerinde araştırmaya dâhil 15 çeşit olduğunu belirten Ziraat Yüksek Mühendisi Bünyamin Kozak; “Bu 15 çeşidi kaybetmemeyi ve artırmayı planlıyoruz. Artırdığımız zaman, ileride bu çeşitlerdeki özellikleri, bir araya getirebilecek bazı çalışmalar yapılabilir. O anlamda çok önemli. Yani elimizdeki her bir ağaç, farklı bir genetik özellik gösteriyor ve o genetik özellikleri ileride bir gün bir araya getireceğimizi ümit ediyoruz.” dedi.



KOZAK KİTABINDA ANAMUR MUZUNUN TARIHINI ANLATTı
Muz Kitabının Yazarı Ziraat Yüksek Mühendisi Bünyamin Kozak, Muzun yakın tarihçesini anlattı. 1994 yılı çilek yetiştiriciliğinin parlama, muz yetiştiriciliğinin ise düşüş yılı olduğunu kaydeden Kozak, İlçedeki örtü altı muz alanının o yıllarda
sadece 619 dekar olduğunu, muzda ortalama verim ağaç başı açıkta 15 kg. örtü altında ise 20-25 kg. arasında değiştiğini söyledi.

IYI BIR BAŞARı YAKALADıK
25 kg. ortalama verimi aşan muzcunun Anamurda iyi muzcu olarak değerlendirildiğini kaydeden Kozak sözlerine şöyle devam etti. “Kimyevi gübre kullanımı yetersizdi. 1995 yılında tekrar başladığım yüksek lisans eğitimimle birlikte muzla ilgilenmeye başladım. İlk kimyevi gübre uygulamalarında "ya yakarsa!" korkusu yaşadık. Bitkideki gelişmeyi sürekli takip ederek verdiğimiz kimyevi gübre uygulamasından iyi bir başarı yakaladık. Örtü altı muz üretiminde sökme fidanla nisan dikiminde dekara 167 ağaç sayısında 38 kg. ortalama hevenk verimini aldık. İkinci yıl daha cesaretli uygulamalar yapmaya başladık. Sonraki yıllarda fidan ayarında, havalandırma ve sulamada bazı ince noktaları yakaladık ve uyguladık.

MUZ ALANLARı YAKLAŞıK 8 KAT ARTTı
Bu uygulamalarla, 1998 yılında sevinecek noktaya geldik. Artık Anamur muz alanlarında verim ve kalite olarak dünya ortalamasını aşmayı başardık. Bu yıllardan itibaren araziler hızlı bir şekilde örtü altı muz yetiştiriciliğine geçmeye başladı. Buna bağlı olarak muz işleme-pazarlama tesisleri de çoğalmaya başladı. 1999 yılında Anamur ilçesindeki muz alanları yaklaşık 8 kat artarak 4.200 dekara ulaştı. Verim ise 4 bin 300 tondan 30 bin tona çıktı.

ÇOK KIŞI ELINDEKI KAYNAKLARıNı VE BILGILERINI PAYLAŞTı
1999 yılında muz üzerine yaptığım araştırmalar ve uygulamaları kitap haline getirdim. 1. baskı olan bu kitap Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şubesi tarafından yaklaşık 20 firmanın maddi destekleriyle yayınlandı. Hızla tükenen 1. baskıdan sonra muz konusunda çalışmalarımı duyan pek çok kişi elindeki kaynaklarını ve bilgilerini benimle paylaşmaya başladı.
Elde edilen yeni bilgilerle 2003 yılında genişletilmiş 2. baskıyı yayınladım. 2003 yılında gelindiğinde Anamur’daki muz üretim alanları 10 yılda 10 katı bulan artışla 7 bin dekara ve 41 bin ton muz üretimine ulaştı. Yapılan çalışmaların çevre ilçelere ulaşmasıyla da Türkiye muz üretimi 1994 yılında 30 bin tonlarda iken 2003 yılında 100 bin tonu aştı.

MUZ SEVDALıSı ÜRETICILER
2010 yılında Tarım Bakanlığının talebi üzerine 3. Baskıyı hazırladım. 10 bin adet basılan bu kitap bölgedeki muz üreticilerine ücretsiz ulaşmıştır.
Muz yetiştiriciliği kitabının 1. Baskısının yapıldığı 1999 yılından, 4. Baskısını yaptığım 2020 yılına kadar geçen 21 yılda muz yetiştiriciliğinde inanılmaz bir devrim yaşandı. Meslektaşlarımın, hocalarımın önümüzdeki yıllarda muz yetiştiriciliğini çok daha iyi noktalara taşımaya devam edeceğinden eminim. Muz sevdalısı muz üreticilerimizin de aynı heves ve inançla, azimle, üretimi ve kaliteyi artırmaya devam edeceklerine inanıyorum.

MUZ ÜRETICILERINE REHBER KITABı YAZDıM
Son olarak muz ile ilgili elimdeki bilgi, belge ve araştırmalarımı güncelledim. Ekvador’dan Hindistan’a, Kanarya adalarından Tanzanya’ya muz yetiştiren önemli ülkeleri yerinde gördüm araştırdım. Yaklaşık 1800 resim ile görsel açıdan zenginleştirdim. Kitapta yer alan sponsorlarımın da desteğiyle sizler için 17 x 24 cm boyutlarında ve 1.700 gram ağırlığındaki genişletilmiş ve güncellenmiş 4. baskı olan bu doyurucu kitabı hazırladım. Bu kitabın muz üreticilerine, muz üreticilerine rehberlik eden ziraat mühendisi meslektaşlarıma ve pek çok araştırmacıya kaynak olacağını ve onların araştırmalarına yol göstereceğine inanıyorum.”