Zekai Bayer

Milli park kavramının Türkiye'ye gelmesinin yaklaşık yarım yüzyıllık bir geçmişi var. Genç bir orman mühendisi olarak 1950'li yıllarda gittiği ABD'de orman rekreasyonu eğitimi alan Muhsin Zekai Bayer, ülkeye dönerken Türkiye doğasının sistemli bir şekilde korunması yolunda ilk adım olarak sayılabilecek bir kavramı da beraberinde getiriyordu. O günden sonra Bayer, yıllarını doğanın belirli parçalarının bütünlük içinde korunarak, rekreasyonel amaçla kullanılmasına dayanan "milli park" kavramının hayata geçirilmesine adadı. 19. yüzyılın ikinci yarısında batıda yeşeren ve kurumsallaşan "milli park" kavramının Türkiye'de hayata geçmesi yaklaşık yüz yıl sonra gerçekleşmişti. Ormanların devletçe işletilip, korunmasını amaçlayan düzenlemelere karşın, 1958 yılına kadar Türkiye'de sistemli bir doğa koruma mekanizması bulunmuyordu. Bu nedenle Yozgat Çamlığı Milli Parkı'nın ilanı Türkiye'de milli parkçılığın miladıydı. Böylece Türkiye'nin milli park serüveni 48 yıl önce 264 hektarlık bir alanla başladı. Bugün toplam 853.222 hektar alana sahip 37 milli park var ve bu alan, ülke yüzölçümünün yüzde 1'inin biraz üzerinde. İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuna Ekim, bu 48 yılı, milli park anlayışının evrim geçirme süreci olarak değerlendiriyor:

Muhsin Zekai Bayer Kimdir?

Muhsin Zekai Bayer, 1924 yılında Ankara"da doğdu. İlk orta ve lise eğitimini İstanbul"da tamamladı. Haydarpaşa Lisesi"ni bitirdikten sonra, 1942"de İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'nden mezun oldu. 1950"li yıllarda ABD'de orman mühendisi olarak ormanları insanların eğlenme, dinlenme amacıyla kullanabilecekleri bir duruma getirmeyi içeren “rekreasyon” eğitimi aldı. Ülkesine dönerken, Türkiye doğasının sistemli bir şekilde korunması yolunda ilk adım olarak sayılabilecek bir kavramı da beraberinde getiriyordu. O günden sonra Bayer, yıllarını doğanın belirli parçalarının bütünlük içinde korunarak, dinlenme amaçlı kullanılmasına dayanan "milli park" kavramının hayata geçirilmesine adadı.

Bayer ikinci kez 1961 yılında gittiği ABD"nin  Missigan Üniversitesi"nde Turizm Master"ı yaptı. Türkiye"ye dönüşünde 6086 sayılı Turizm Teşvik Yasası"nı hazırlayan Turizm Kurulu"nun başkanlığını yaptı. DPT"de Turizm Sektörü Kurulu"nda çalıştı. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü"nde Daire Başkanlığı, Orman Umum Müdürlüğü Neşriyat Şubesi Müdürlüğü görevlerinde bulundu.

1962-1978 yılları arasında Avrupa Konseyi"nde Doğayı Koruma Komitesi"nde görev alan Bayer, 1982 Anayasası"nı hazırlayan Danışma Meclisi Üyeleiği yaptığı sırada Çevre, Orman ve Milli Parklar"a ilişkin üç yasanın hazırlanmasında aktif rol aldı. TUROB, Türkiye Tabiatı Koruma Derneği, TMMOB gibi birçok derneğin üyesi olan Bayer"in biri İngilizce olmak üzere yayınlanmış tam 17 kitabı bulunuyor.

Söz konusu kitaplarından 230 sayfalık “Turizme Giriş” uzun yıllar 2 ve 4  yıllık turizm eğitimi veren öğretim kuruluşlarının başucu rehberleri arasında yer aldı. Bayer, İstanbul Üniversitesi"nde 1987-1988 ders yılından itibaren Turizme Giriş derslerini bizzat kendisi verdi.

Zekai Bayer 28 kasım 2009 tarihinde İstanbul'da vefat etti