Van kent kimliğine kavuşmalı

VAN- Van Belediyesi "kendini ve kentini tartışıyor" şiarıyla yapılan son oturumda Van"a ilişkin yapılan fizibilite çalışmasının sunumu yapıldı. Çalışmanın raporunu aktaran GABB Etüt ve Proje Birimi"nden Nurhak Sinan Akıncı, Van"ın kentleşme sorunundan, imara, Göl"ün kirletilmesinden, trafiğe, aşiretler ve ekonomik durumuna kadar birçok konu hakkında sunum yaptı. Akıncı, Van"ın bir kent kimliğine kavuşması gerektiğini belirtti.
Van Belediyesi "kendini ve kentini tartışıyor" şiarıyla yapılan son oturumda Van"a ilişkin yapılan fizibilite çalışmasının sunumu yapıldı. “Van Raporu Sunumu” başlığını GABB Etüt ve Proje Birimi"nden Nurhak Sinan Akıncı aktardı.



“Van"ın en büyük problemi: İmar”

Van ilinin bölgede aldığı göç ile sağlıksız bir şekilde kentleşmenin yaşandığı bir il olduğunu söyleyen Akıncı, Kente göç ile gelen ve buna paralel sağlıksız mahallelerin oluştuğunu belirtti. Kentin merkezi"nde konut, ticaret ve nüfus niteliklerinin geliştiğini ifade eden Akıncı, bu gelişimin kent çeperlerine sağlıklı bir şekilde dağıtılması gerekliliğini dile getirdi. Van"ın 1996 yılında iller bankasına yaptırılan imar planı olduğunu, bu planların.1/5000 ölçekli yaptırıldığını ancak 1/1000 ölçekli planları olmadığını söyleyen Akıncı, “Bu planlar özel bir şirkete yaptırılacaktır. İmar planının özel bir şirket inisiyatifinde yapılmasından ziyade halkın planlama sürecine katılımı sağlanmalıdır. Van"da şuan için 18. madde uygulamaları yapılmakta fakat bu 18. madde uygulamalarının da teknik ve siyasi olarak yetersizliklerden kaynaklı beklenen verimden uzak bir şekilde yapıldığı gözlemliyoruz. Van"da en büyük sorun olarak yapılan plan değişiklikleri görülmüştür. Yapılan plan değişikliklerinin yoğun yapılaşmanın ve nüfus yoğunluğunun bulunduğu kent merkezini daha da sağlıksız bir alana dönüştürdüğü söylenebilir. Plan değişikliklerin önüne geçilememesinin ana sebebi imar planının yeni gelişme alanlarını yaratamaması olarak görülmektedir. İmar birimiyle yapılan görüşmelerde belli bir kurumsal dağınıklığın olduğu gözlemlenmiş ve bunun direk olarak kentin genel yapısındaki dağınıklık ile örtüştüğünü söylemek mümkündür. Kurumsal olarak dağınıklık ve koordinesizlik ilerde yapılacak imar planında sorun olacaktır” dedi.



“Van Gölü kirletiliyor”

Van"da su-kanalizasyon sisteminin bulunduğunu ancak kanalizasyonun sağlıklı bir biçimde işlemediği belirten Akıncı, Van Gölü"nün doğrudan olmasa da dolaylı bir şekilde kanalizasyondan kirlendiğini söyledi.

“Trafik sorunu çözülmelidir”

İl merkezinin ana yol arterlerinin tamamına yakınının asfaltlandığını ayrıca mahallerde asfalt çalışmasının yapıldığını hatırlatan Akıncı, ancak bazı mahallelerin hala stabilize yol konumunda olduğunu belirtti. Belediyenin en önemli vaadi olan yol probleminin çözüme kavuşturulması gerektiğini ifade eden Akıncı, kent merkezinde kavşaklarda, yaya ve araç geçişini sıkıntıya sokan kavşak düzenlemelerinin olduğunu bu kavşakların trafiği rahatlatacak şekilde tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti.

“Yeşil mekanlarının oluşturulması lazım”

Van ilinin hızla artan nüfusu göz önüne alındığında mevcut yeşil alan, oyun ve spor alanlarının yetersiz olduğu belirten Akıncı, “Özellikle merkezde çok parçalı ve küçük olan parklar, belli bir sistem ve bütünlük halinde olmadığından, işlevini yitirmekte, ihtiyaçlara cevap verememektedir. Bunun temel nedeni de plansız gelişmelerin doğal bir sonucu olarak yeşil alanlar ve sosyal donatılar için yeteri kadar arazi tahsis edilmemiş olmasıdır. Kentsel kimlik ve ekolojik açıdan önemli bir potansiyeli olan Van Gölü"nün çevresinde belediyenin yapmış olduğu peyzaj düzenleme çalışması mevcuttur. Ancak bu düzenlemelerin genişletilmesi, kullanılabilir mekânlar oluşturarak halkın erişimine sunmaya ihtiyaç vardır” diye konuştu. Van"da atık arıtma tesisi bulunduğunu ancak, bu tesisin sadece fiziki arıtma ünitesi ve dinlendirme havuzlarından ibaret olduğuna değinen Akıncı, geri kalan atıkların tamamının hiçbir ayrıştırmaya tabi tutulmadan göle verildiğini söyledi.

“Van"da aşiretler etkin, kent göç nedeniyle kimlik sorunu yaşıyor”

Van"da çatışma nedeni ile meydana gelen yoğun göçlerin kentsel-sosyal dokuyu tamamen değiştirdiğini ve kırdan-kente gelerek kırsal özelliklerini de kente taşıyan bir toplumsal yaşantıyı mekansal anlamda oluşturduğunu ifade eden Akıncı, “Van"da aşiretler etkin durumdadır. Kentteki legal ve illegal sıcak para akışı ve feodal ilişki tarzı toplumda sınıfsal olarak bir ikilem yaratmaktadır. Bu ikilem alt sınıf, orta ve üst sınıf arasındaki ilişki tarzını oluşturmuştur. Kentte alt ve üst sınıf arasındaki uçurum giderek artmış, bir tarafta kentin yoksul mahallelerinde gözle görülür bir yoksulluk var iken, diğer tarafta ise üst sınıfın bölgesel ve ulusal düzeyde kendini ve ağını geliştirdiği bir ekonomik sosyal bir doku oluşturmaktadır. Van, kadim bir kent olmak ile birlikte son yıllarda aldığı yoğun göç sebebiyle, kentleşme ve kimlik sorunuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu kimlik bunalımı kentin tüm sorun alanlarına sirayet etmiş durumdadır” diye konuştu.

“Kentte rant kültürü hakim”

Genel olarak Van"da tarımsal ve hayvansal üretimin olması, doğu pazarlarına yakınlığı, havaalanının varlığı, kalkınma ajansının merkezinin kentte yer alıyor olmasının ekonomik olarak kentin artısını oluşturduğunu ifade eden Akıncı, “Kentte bir rant kültürünün hakimiyeti, inşaat sektörünün sınırlı sayıdaki kişinin tekelinde olması, konut ve kira fiyatlarının yüksekliği, politika üreten kurumların birbiriyle ilişkilerinin zayıflığı ve tezat politikalar üretmesi, bunun yanı sıra bu kurumlarda bilgi asimetrisinin bulunması, kentte göçün yarattığı ekonomik sıkıntılar, kentin en önemli eksileridir” ifadelerini kullandı.


“Van Gölü atıklar nedeniyle kirleniyor”

Van ekolojik olarak Van Gölü gibi bir potansiyele sahip bir kent olduğunu aktaran Akıncı konuşmasını şöyle sürdürdü: “Van Gölü"nün atıklar nedeniyle çok fazla kirlendiği gözlemlenmiştir. Van"ın ekolojik yapısının çok zengin olmasına rağmen mevcut doğa-insan ilişkisinin çok zayıf olduğu söylenebilir. Kentin kenarında bulunan gölün kent içinde sosyal veya ekonomik hiçbir etkisi görülmemiştir. Mevcutta bulunan ekolojik zenginliğin toplumsal yaşamda karşılığının olması adına çalışabilecek bir dinamik yada kurum yoktur. Van"da merkezi hükümet eliyle yaptırılan HES projeleri de Van"ın ekolojik yapısına çok fazla zarar vermektedir. Belediyenin ve diğer kurumların bu projeler karşısında doğayı koruma adına çok da fazla hukuksal ve siyasi olarak direnç gösteremediği gözlemlenmiştir. İmar yol vb. çalışmalar içinde olan belediyenin tüm bunların Van ve toplum için yapıldığı öngörüldüğünde, Asıl olan ekolojiyi doğayı korumayı, kollamayı hedef alan çalışmalara ağırlık vermelidir. Ekolojik toplum modeli, Doğa olarak merkez olabilme özelliğinde olan Van için işletilmelidir. Ekoloji açısından çok yetersiz kalan çalışmalar için Van da uygun zemin ve potansiyel mevcuttur”

Muhtarlarla yapılan görüşmelerde aşiretler arasındaki farklılığa rağmen kentliler arasında bir kutuplaşmaya işaret edilmediğini söyleyen Akıncı, buna rağmen kurumlar arasında siyasi bir kutuplaşmanın gözlemlendiğini bunun da kentteki çalışmaların etkin işlememesine yol açtığını ifade etti.

Akıncı son olarak Van"a ilişkin önerile sıraladı:
İşte önerilen çalışmalar:
Van da göç sorunlarına ilişkin bir vizyon oluşturulması gereklidir.
Kamu hizmet binalarının kentin farklı kesimlerine taşınması gerekir.
Kentin çevresinde imara yönelik 18 çalışması yapılmalıdır. Bu çalışmayla kent toprağı daha çok değerlenecektir aynı zamanda kentsel arsa stoku arttırılabilir. Merkezdeki yoğunluk bu çalışmayla dağıtılabilir.
Belediyede eğitim ihtiyaç analizi yapılarak, GABB tarafından yerinde eğitimler verilmelidir. Aynı zamanda deneyim çalışmalarına ihtiyaç vardır.
Van"ın turizm kenti ilan edilmesi ve bu yönünün ön plana çıkarılacak çalışma ve projeler yapılmalıdır.


PROJELER:

1-Eko-kent projesi:
Ekolojik temele dayalı peyzaj tasarımı; doğal alanları arttırma, doğallaştırma, yüksek bakım gerektiren peyzaj tasarımı yerine önerilen alternatif peyzaj yönetim tekniğini içeren bir projedir. Van gölü çevresinde düşünülen proje kapsamında çeşitli bitki ve hayvan türlerinin (özellikle su kuşlarının) korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması ve bunun yanında çeşitli rekreatif alanların da olacağı doğal mekanlar tasarlamaktır.
Ekolojik temele dayalı kent tasarımı; Eko kent projesi kapsamında yapılacak olan ekolojik düzenleme ile ekolojik ve pasif konut(Az enerji kullanımına yönelik) mantığına dayalı bir konut alanı tasarlanarak doğa ve insan ilişkisi bütünleştirilecektir.Mütahit mantığına dayalı değil halka dayalı ve halkın üretime katılacağı bir konut projesidir.Eko kent projesinde kooperatif modeli işletilecektir.
Bu iki çalışma birbirini tamamlayan ve bütünleşen bir ekolojik kent ve toplum modeline yönelik bir çalışma olarak ele alınacaktır.

2-Sosyal Konut – Entegre tesis:

Proje, Kent içinde hayvan besiciliği yapan hanelere yöneliktir. Hem kent içinde hayvanlardan kaynaklı sağlıksız koşulların önlenmesi, hem kaçak et satımının önüne geçilmesi, hem de göçle gelenlerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Projeyle belirli sayıda besicilik yapan hane için tesis kurulacak, tesis yakınında da sosyal konutlar yapılacaktır. Besi tesisi kooperatifçilik esaslarına göre işletilecek, gelirler oluşturulacak havuzla hem kooperatif üyelerine dağıtılacak hem de belirli bir oranı da konutların ve tesisin temel giderlerine aktarılacaktır. Konutların sahibi belli bir oranda kooperatif sahipleri belirli bir oranda da belediye olacaktır. Belediye konutlar için üyelerden bir ücret talep etmeyecektir. Kooperatif üyelerinin boşalttıkları alanlar da belediyenin olacaktır.

3-Van Gölü sınırları dahilinde yoğun olan balıkçı tekneleri ve diğer teknelerin bakım-onarım ve tekne inşasına uygun tekne inşa, bakım onarım ve çekçek yeri yapılacaktır:

Bu projeyle Van gölü etrafında yaşayan halkın ihtiyacı giderilebileceği gibi, bölge halkına yeni bir iş imkanı ve uzmanlık alanı yaratacaktır. Van gölünde su sporlarının gelişmesinin de bir anlamda altyapısı hazırlanmış olacaktır. Tekneciliğin gelişmesi halinde uluslar arası pazarlara hitap etmekte mümkündür.

4-Van Gölünde yolcu taşımacılığı ve turizmin geliştirilmesi amacıyla Van Gölünün tespit edilen merkezlerine iskele yapılacaktır:

Van gölü kenarında fizibilite çalışmalarının yapılarak,tespit edilen bölgede taşımacılığı sağlamak ve Van gölünün turizm potansiyelini canlandıracak şekilde restaurant ,cafe,çay bahçesi vb. mekansal yapıların gelişmesi için teşvikte bulunmak.

5-Agro-ekolojik ve mikroklimal zonların tespit edilmesi

Ekolojik bölgelendirme veya eco-region sınıflaması ister tarımsal amaçlı olsun, isterse başka bir amaç ( örneğin, orman amenejmanı, doğal sit alanlarının belirlenmesi, turizm vs.) için hazırlansın, izlenen yöntem benzerlikler gösterir. Tarımsal amaçlı ekolojik bölgelendirmenin, organik tarım yada ekolojik tarım bölgelerinin belirlenmesine yönelik çalışma. Ekolojik bölgelendirmelerin yapılması. Bu çalışmayla hem doğayla uyumlu hem de ekonomik getirisi daha yüksek tarımsal ürünleri yetiştirmek mümkün olabilir. Bu tür çalışmaların amacı da söz konusu olabilirliğin saptanması olacaktır. Yani sürdürülebilir bir tarımsal kalkınmasının önerilmesidir.

6-Eko-Turizm envanterinin oluşturulması:
Van gölü havzası eko-turizm için oldukça elverişlidir. Fakat hangi yerleşmelerde hangi potansiyelin olduğunun belirlenmesi ve bu potansiyellere göre stratejilerin ve faaliyetlerin uygulanabilmesi için envanter çalışmasına ihtiyaç vardır.

7-Su sporlarının teşviki
Van da dönemsel olarak yapılacak festival vb. etkinliklerle Van gölündeki su sporları teşvik edilecek, bu sporların kalıcı olabilmesi için eğitim aktivite gibi etkinlikler geliştirilecektir.

8-Van gölüne dökülen tüm dere yataklarının incelenerek hangilerinin kirlilik taşıdığı tespit edilecektir:
Van da konu ile ilgili bulunan diğer kurumlarla ortak olarak bir çalışma grubu oluşturulacak, Planlı bir şekilde Van da bulunan dere yataklarının hangilerinin kirlilik taşıdığı tespit edilecektir. Çalışma grubu Van gölünün kirlilik durumunu risk analizini mekansal olarak tespit edecektir.

9-Ekolojik risk haritası yapılacak.;
Van gölü ve çevresinde tarımsal faaliyetlerin olumsuz etkileri analizi,Sanayi atıklarının olumsuz etkileri analizi,Ulaşımın olumsuz etkileri analizi,evsel atıkların olumsuz etki analizi yapılacak,Bu matrisler birleştirilerek Van gölü ve çevresi için üst ölçekli ekolojik risk haritası oluşturulacaktır.

10-Turizm konusunda Ulusal ve Uluslar arası düzeyde bilimsel sempozyum, konferans ve paneller düzenlenmesi.:
Van havzası önemli turizm potansiyeline rağmen, bu potansiyelin kullanılması, işletilmesi ve tanıtılması konusunda sıkıntılar vardır. Van"ın bir bütün olarak bu konuda bilinçlenmesi, ve yol haritası çizebilmesi için bu tür etkinliklere ihtiyacı vardır.

11-Urartu mimarisine uygun bir müze binası inşa edilerek, Urartu kültürünün ve bölgede yaşamış medeniyetlerin kültürlerinin sergilenmesi.

12-Kent içerisinde değişik semtlerde çok amaçlı halk evlerinin oluşturulması:
Kent tek bir merkezde yoğunlaşmış ve kamusal hizmetlerde nerdeyse tek bir mahalleden verilmektedir. Bununla birlikte göçle oluşmuş mahallelerde kentsel hatta kırsal sorunlar yoğunlukla hissedilmekte, halk kendi mahallesinden çıkamadığından sorunlarını yeterince aktaramadığı gibi, kente çok fazla katılamamakta ve kentle çok fazla etkileşememektedir. Bu amaçla belediye ile bağlantılı olarak, çeşitli bilinçlendirme çalışmalarının yapılabileceği, halkı sorunlarını aktarabileceği, belediye merkez hizmet binasına otomasyon sistemi ile bağlı evler açılmalıdır.

13-İl içindeki sanayi tesislerinin arıtma tesisi (geri arıtma) yapma ve çalıştırma zorunluluğu getirilmesi, uygulama için gerekli denetim mekanizmasının kurulması

14-Atık suyu yönetim merkezlerinin kurulması:

Atık su için Van ve çevresinde yönetim merkezleri kurulacak,çeşitli kurumlarla bu konuda ortaklaşa hareket edilecektir.Van atık suyu yönetimi için belli aralıklarla görüş alışverişinde bulunacak ve Van da ki durum hakkında bilimsel çalışmalar periyodik olarak yapılacaktır.

15-Sektörel bazda faaliyet gösteren işyerlerinin sitelere taşınması:
Dağınık halde faaliyet gösteren uzmanlaşmış iş alanları sektörlerinin kent dışına taşınması. Sanayi tesislerinin taşınacağı alana ortak atık su arıtma tesisi kurulacak.

16-Dere kenarlarının yeşil alan olarak düzenlenmesi:
Parklardan biri yapısal tasarımlar Urartu mimarisinden esinlenerek yapılacaktır. Bir diğeri ise Mezopotamya mimarisinden esinlenilecektir.

17-Kent Girişlerine ilişkin proje:
Van"ın kent girişlerine Van gölüyle ilişkilendirerek projeler hazırlanacak kentin estetik ve çekiciliği arttırılacaktır.

18-Ana çocuk sağlığı alanında çalışmalar yapılması:
Mevzuat gereği sağlık sektörü, Belediyelerin çok fazla müdahil olamadığı alanlardır. Fakat halkın gereksinimleri doğrultusunda iyileştirici sağlık hizmetleri olmasa da koruyucu sağlık hizmetleri verilmesi gerekmektedir. İlk başta bu hizmetlerin sunumu noktasında fazla yatırım yapma imkanı bulunmasa da, en azından iki-üç hemşire istihdam edilip, bu hizmetlerin sunumu başlatılabilir.

19-Van ili göç eylem planı hazırlanacaktır.
Kentin en önemli sorunu olan göç olgusuna dair Van ilin de somut adımlar atılmamıştır. Van ilin de göçle ilgili bir vizyon bulunmamaktadır. Hem sorunun boyutlarını tanımlayabilmek hem de stratejik çözüm önerileri geliştirebilmek için bir göç eylem planına ihtiyaç vardır.

20-Van gölü eylem planı hazırlanacaktır.
Van gölünün ve aynı zaman da kıyı şeridinin daha kullanışlı hale getirilebilmesi için bir eylem planına ihtiyaç vardır. Mevcut da bulunan sorunların tespit edilmesi ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin gerçekçi bir biçimde ortaya çıkarılması adına eylem planı hazırlanmalıdır.

21-Yapılacak revizyon imar planına teknik destek verilecektir.

22- Van gölü kenarında kültür merkezi projesinin yapılması.
Van gölü kenarında mevcut bir yapı dönüştürülerek yada yeni bir yapı inşa edilerek kültür merkezi yapımı. Bu Kültür merkezi Van için merkez olabilme özelliğini yansıtacak düzeyde geniş ve kapsamlı bir şekilde ele alınacaktır.