Ütopik bir hayal Van’da nasıl gerçeğe dönüştü?

VAN - Eğitimi için İngiltere’ye gidip yirmi yıl sonra babasının sağlık sorunu nedeniyle yurda dönen Bekir Kaya’nın hikayesi Tariria… Var olanı değerlendirerek daha iyiye dönüştürmek, eskiyi yenileyerek yaşanası mekanlar yaratmak hem hobisi hem de işi olunca bir yapı yönetim şirketi kurar Bekir Kaya. Kendisinden hizmet alanlara yarattığı katma değer, “Neden bunu kendim için de yapmıyorum?” sorusunu sorduğunda Londra’da yatırım yapmaya başlamış. Öncesinde tedarikçisi olan ödüllü mimar Kay Ngee Tan da bu süreçte ortağı olur.

Peki, neden 10 milyon dolarlık yatırımı Van’a yapıyor? Verdiği yanıt “doğduğum topraklara borcum var” duygusallığını yansıtıyor: “Babamı kaybettiğimizde binlerce Vanlı hemşerimiz cenazemizi kaldırdı, taziyeye geldi. Bu benim için farkındalık anıydı. Doğduğum topraklara yatırım yapmaya karar verdim. Bu yatırım hem kent için ekonomik değer hem de sosyal etki yaratmalıydı. Şimdilerde Tariria benim olduğu kadar her birisi kendi alanında yetkin insanların kendini gerçekleştirme projesi. Hayaller ortak olunca aldığınız yol da sınırsız oluyor. Tariria’nın bugün geriye dönüp geldiği yere baktığımda keşke daha önce kendi toprağıma yatırım yapsaydım diyorum.”

Van’ın yeni turizm, kültür ve gastronomi merkezi: Tariria

Homage Hospitality çatısı altında hayata geçirilen ve kültür, sanat, gastronomi alanlarını kapsayan Tariria projesi, Van’ın zengin mirasını modern bir perspektifle yeniden canlandırmaya hazırlanıyor. Turizm, kültür ve gastronomi alanlarında yürüteceği faaliyetlerle bölgeyi ulusal ve uluslararası turizm destinasyonu kılmayı hedefleyen proje aynı zamanda sürdürülebilir, yerel kalkınmaya öncülük edecek yeni bir referans merkezi olarak konumlanıyor.

Gastronomiden eğitime, sanattan mimariye geniş bir yelpazenin bir araya geldiği hibrit bir proje olarak dikkat çeken Tariria, aslında Van’ı bir çekim merkezi haline getirme vizyonu taşıyan, çok uluslu bir girişim. Tariria projesinin Kurucu Ortağı Bekir Kaya yaklaşık 10 milyon dolarlık yatırım bütçesi bulunan, bu çok yönlü projeyle yöre gençlerine gastronomi eğitimi alma fırsatı sunarken, bir yıl içerisinde en iyi işveren olma hedefiyle bölge halkına istihdam sağlamayı planladıklarını söylüyor. Projeyle bölgede yapılacak ilklere imza atacaklarından bahseden Kaya, Tariria’nın ziyaretçilerine bölgenin gastronomik unsurlarını muhteşem manzaranın eşliğinde deneyimleme şansı verdiğini de ekliyor. Aynı zamanda Van’a modern sanatı taşıyan Tariria, bir kültür merkezi gibi konumlanarak bölgenin kültürel dokusuna değer katmayı hedefliyor.

2800 yıllık bir aşk efsanesi

Tariria projesi, ilhamını Van topraklarına özgü, 2800 yıllık bir aşk efsanesinden alıyor. Rivayete göre, Anadolu ve dünya su mühendisliğinin bir harikası olan, 51 kilometre uzunluğundaki Menua Sulama Kanalı, Kral Menua tarafından eşi Tariria’ya olan aşkını ölümsüzleştirmek için yaptırılmış. Kanal, 700-800 yılları arasında Urartu Krallığı’nın tatlı su ihtiyacını karşılamak ve Van Ovası’nı sulamak amacıyla kullanılmış. Günümüzde bazı bölümleri hala faaliyette olan su kanalının çevresi ise yapay teraslar oluşturularak asma bahçeleriyle donatılmış. Kral Menua, kanalın etrafındaki bahçeleri tasarlarken ise Dünyanın Yedi Harikası’ndan sayılan Babil’in Asma Bahçeleri’nden esinlenmiş. Adını da bu efsaneye borçlu olan Tariria projesinin alanı da tarihi kanalın bulunduğu, “uğurla ayak basılan yer” anlamına gelen Kadem-bastı mevkii olarak dikkat çekiyor.

Çok yönlü sürdürülebilirlik

Tariria projesinin en önemli özelliklerinden biri de bölgenin yerel kültür, tarih ve doğal güzelliklerini modern ve sürdürülebilir bir yaklaşımla bir araya getiren bir turizm destinasyonu olarak tasarlanmış olması. Proje, Van ve çevresine yeni bir soluk getirirken, bölgenin turizm, kültür ve gastronomi potansiyelinin en üst düzeyde kullanılmasını amaçlıyor. Sürdürülebilirlik bilinciyle planlanan Tariria’nın hedefleri arasında kadim kültürlerin zengin tarihine ev sahipliği yapan bu coğrafyanın doğal ortamını korumanın yanı sıra geçmişiyle geleceği arasında bir köprü kurmak ve unutulmaya yüz tutan kültürel değerlerini yeni nesillere aktarmak yer alıyor. Bu kapsamda hem çevresel hem de kültürel sürdürülebilirlik ilkelerini benimseyen Tariria, şehrin ve bölgenin ekolojik, ekonomik ve sosyal sorunlarının çözümüne katkı sağlıyor.

Tariria’nın çevresel sürdürülebilirlik ilkelerinin temelini sıfır karbon hedefi ve enerji verimliliği odaklı yaklaşımı oluşturuyor. Bu hedef ve yaklaşımının kilit unsuru ise projenin enerji ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanan güneş enerjisi tarlası. Tariria’nın tükettiğinin iki katı yenilenebilir enerji üretebilme kapasitesine sahip olan güneş enerjisi tarlası ile yaklaşık 7-8 ay içerisinde merkezin tüm ihtiyacının sürdürülebilir enerjiden sağlanması planlanıyor.

Van mutfağının temel taşları olan ürünleri yaşatmayı ilke edinen Tariria, Van ve çevresinde, geleneksel ve yerel yemek ve yeme biçimlerini teşvik eden Slow Food’a bağlı bir convivium (yerel topluluk) oluşturulmasını hedefliyor. Yerel üreticilerden gastronomi tutkunlarına birçok kesimin üye olacağı bu Slow Food birliği ile hem geleneksel gıdaların kullanımının yaygınlaştırılması hem de Tariria mutfağının ürünlerinin Van’da yetiştirilen ürünlerden elde edilmesi amaçlanıyor.

Tariria için bir diğer önemli öncelik, Van’ın geleneksel ürünlerini, Slow Food tarafından oluşturulan Ark of Taste listesine kaydettirebilmek. Üretimi az olan yerel ürünlerinin tanıtımına ve korunmasına katkı sağlamak adına oluşturulan Uluslararası Lezzet Kataloğu niteliğindeki bu liste, ürünlerin detayları hakkındaki bilgilere tüm dünyadan erişim sağlanabilmesi, bölgesi dışında bulunamayacak ürünlerin bilinirliğinin arttırılması, yerel olanı teşvik edip bu anlamda farkındalık yaratılması ve bu ürünleri yetiştiren küçük üreticilere destek olunması açısından büyük önem taşıyor.

Bölgenin kültürüne de odaklanan Tariria, aynı zamanda bölgenin dokusuyla iç içe geçen özel etkinliklere ev sahipliği yapmak üzere kurgulanmış bir mekân. Haftalar süren bu özel etkinliklerde, sanatçılar, müzisyenler ve sporcuların katkılarıyla Van’ın kültürel kalbinde iz bırakan deneyimler yaratılması tasarlanıyor.

Mimarisiyle de hayran bırakacak

Eşsiz mimari tasarımıyla dikkat çeken Tariria, tamamen camla kaplı ve kolonsuz çelik yapısıyla da ziyaretçilerine görsel bir şölen sunuyor. Tariria binasının en önemli özelliği ise çevreye duyarlı bir yaklaşımla bir tane bile ağaç kesilmeden inşa edilmiş olması. Projenin mimari tasarımı, Homage Hospitality ve Kaya on Coast markalarıyla Tariria’nın ortağı, Kay Ngee Tan Architects’in Kurucusu, ödüllü mimar Kay Ngee Tan’ın imzasını taşıyor. Proje için “pavilion in the garden” ekolüne uygun bir dizayn hazırlayan Kay Ngee, Tariria’nın Van’ın tarihi ve kültürel zenginliğine bir saygı duruşu niteliği taşıdığının altını çiziyor. Kay Ngee’ın Kurucusu olduğu Kay Ngee Tan Architects ise UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Singapur Botanik Bahçeleri’nin sekiz hektarlık Gallop Yolu Uzantısı’nda (Gallop Extension) gerçekleştirdikleri projeyle Singapur Mimarlar Birliği’nin (Singapore Institute of Architects) verdiği 2023 Yılın Tasarım ve Tasarımcısı Ödülü’nün almaya hak kazanan, ünlü bir mimarlık firması. Kay Ngee ayrıca Singapur’un tüm disiplinlerdeki tasarımcılara ve tasarım projelerine verdiği en büyük ödül olan, prestijli Başkanlık Tasarım Ödülü’ndeki Yılın Tasarımcısı Ödülü’nün (President’s Design Award 2023) de sahibi.