Türk Hava Yolları finansal türbülansa girdi

Uğur Onur Urhan

İSTANBUL, Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) devredilen şirketler teker teker zarar yazmaya başlıyor. Özellikle pandemi döneminde tüm dünyada olduğu gibi oldukça zora düşen havayolu şirketleri arasında hiç kuşkusuz Türk Havayolları da (THY) var. 2017 yılında TVF’ye devredilen THY’nin de borçlarının o yıldan itibaren arttığı tartışılıyor. BOTAŞ, Çaykur, Kayseri Şeker, PTT, TCDD, THY ve Türkiye Deniz İşletmeleri toplamda 133 milyar 961 milyon TL borca ulaştı. Şirketlerin zararı ise toplamda 10 milyar 691 milyon TL oldu. Bu yıl ise kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Varlık Fonu’nun kredi notunu durağandan negatife çevirdiğini duyurdu.

Karar’ın haberine göre, Fon’dan en büyük zararı gören şirket ise THY. Şirket 2019’un üçüncü çeyreğinde 4 milyar 83 milyon TL kâr açıklarken bu kazanç 2019’un üçüncü çeyreğinde 2 milyar 587 milyon TL oldu. Böylelikle THY’nin kârı yüzde 36,6 eridi. Ayrıca THY’nin borcu fona devredildikten sonra yüzde 107,7 artarak 97 milyar 975 milyon TL oldu.

Şimdilerde ise THY’yi kurtarma çalışmalarının olduğu öne sürülüyor. Reuters haber ajansının aktardığına göre, konuya yakın kaynaklar ve üst düzey yetkililer sermaye desteği ya da finansman sağlama şeklinde olabilecek yöntemler üzerinde çalışıldığını aktardı. Bunun için ise TVF ile çalışılıyor. Kaynakların verdiği bilgiye göre, kurtarma programının yöntemi ile ilgili görüşmeler sürüyor ancak hangi yöntemin kullanacağı ve programın tutarı henüz netleşmediği aktarılıyor. Varlık Fonu’nda yer alan kamu bankalarının da zararına kredi sattığı iddialar arasında. Yaklaşık 6 yıl önce kamu bankalarının net görev zararı 1.1 milyar TL iken bu zarara 2019 yılında 8 milyar TL’ye kadar çıktı. Pandemi döneminde dağıtılan kredilerin de etkisiyle yılın ilk 5 ayında görev zararlarının 4 milyar TL’yi geçtiği söylenenler arasında. Böylece THY’yi kurtarma planları arasında kamu bankalarının kullanılması en düşük ihtimal olarak gösteriliyor.

THY’NİN 2 MİLYAR DOLAR İHTİYAÇ AKÇESİ VARDI

Eski THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu KARAR TV’ye verdiği röportajda 2013’ten itibaren yaptıkları strateji planlarında pandemi, savaş gibi krizlerde şirketi ayakta tutacak bir bütçe ile hareket ettiklerini söylemişti. “THY 5 ay uçak kaldıramazsa ne olur?” sorusuna cevap aradıklarını ve yaşanacak kiriz için 1.5 milyar doları ‘ihtiyat akçesi’ olarak ayırmak gerektiği sonucuna ulaştıklarını belirten Topçu “Biz bıraktığımızda THY’nin kasasıda 2 milyar dolar nakit para vardı. O dönemde 1.8 milyar doların altına düşmemesi gereken bir kalemdi bu” dedi.

‘1 TANE BİLE THY HİSSESİ SATMAYACAĞIZ’

 İddialar üzerine açıklama yapan Türkiye Varlık Fonu (TVF) Genel Müdürü Zafer Sönmez, TVF’nin Türk Hava Yolları hisselerini satmak gibi bir düşüncelerinin ve planlarının hiç olmadığını ve böyle bir durumun akıllarına dahi gelmediğini söyledi. Gazetelerde ve internet sitelerinde çıkan haberlere anlam veremediğini belirten Sönmez “THY’de yüzde 49,12’lik hisseye sahibiz. Bizim 1 tane bile THY hissesi satma planımız yoktur. Bunu net söylüyorum. Bunun anlaşılması lazım. Bu manipüle edilecek bir konu değildir. Aklımızın köşesine gelmeyenler yazılıp çiziliyor. Bu yazılanlar iyi niyetin ötesindedir” ifadelerini kullandı. Sönmez, THY’nin dünyanın en önemli hava yolu şirketlerinin başında geldiğinin altını çizdi. Salgınla beraber dünya havacılık sektörünün zor bir süreçten geçtiğini anlatan Sönmez, bu anlamda THY’nin de kendi planlarını, gerekli nakit akışını ve finansman ihtiyacını başarılı bir şekilde yaptığını dile getirdi. Türkiye Varlık Fonu olarak THY ile yakın mesai içinde olduklarını ve kendilerini aynı takımın birer parçası olarak gördüklerini belirten Sönmez “En kötü senaryoya karşı da her zaman hazırlıklıyız. THY, pandemiden kazanan oyuncu olarak çıkacaktır” diyerek sözlerini tamamladı.

İKİNCİ ÇEYREKTE DE ZARAR YAZDI

Türkiye Varlık Fonu özellikle turizm şirketleriyle ilgili geniş bir çalışma başlatmış oldu. TVF konuyla ilgili dün yorum yaptı. THY tarafından da habere ilişkin bir bilginin olmadığı ifade edildi. Koronavirüs salgını nedeniyle seyahatlerin durması THY bilançosuna darbe vurdu. Şirket ikinci çeyrekte 2.23 milyar lira zarar etti. Maliyetleri düşürmeye çalışan THY, ağustos ayında Hava-İş Sendikası ile 2021 sonuna kadar çalışan ücretlerinde yüzde 30-50 arası indirim konusunda anlaşma sağlamıştı.

‘KURTARMA PROGRAMINA İHTİYACI VAR’

Konuya yakın bir kaynak son dönemde Türkiye Varlık Fonu ile THY’nin bir kurtarma programı üzerinde görüşmelerini yoğunlaştırdığını belirterek “TVF yaz aylarında Türkiye’deki ulaşım ve turizm ağırlıklı olmak üzere büyük zordaki şirketlere destek olmak için bir çalışma yaptı. THY’nin de bir kurtarma programına ihtiyacı olduğu çok açık. Bu bir sermaye desteği de olabilir, finansman desteği de olabilir” dedi. Türkiye Varlık Fonu toplam 1.4 milyar TL sermayesi bulunan THY’de yüzde 49,12 paya sahip. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak bu hafta açıkladığı YEP toplantısında yaptığı konuşmada da özellikle turizm, ulaşım gibi alanlar ile hizmetler sektöründe toparlanmanın henüz istedikleri seviyeye ulaşmadığını belirtmişti.

SERMAYE AKIŞI VEYA FİNANSMAN DÜŞÜNÜLÜYOR

Konuya yakın iki üst düzey yetkili de THY ile Türkiye Varlık Fonu’nun bir kurtarma programı üzerinde görüştüğünü belirtirken bir yetkili “THY’nin Lufthansa örneğinde olduğu gibi finansal zorluklardan kurtarılması için bazı çabalar var. Bir çeşit sermaye aktarma ya da finansman sağlanması mümkün olacak. Şu anda bunun için görüşmeler yapılıyor ve yöntem konusunda fikirler değerlendiriliyor” dedi. Hava yolu şirketleri, koronavirüs salgını sürecinde, uçuşların durdurulması nedeniyle çok ciddi gelir kayıpları yaşadı. Dünya çapındaki pek çok hava yolu bir yandan uçaklarını elden çıkararak kapasite düşürürken, bir taraftan da çok sayıda çalışanı işten çıkardı.

THY YALANLAMADI ‘HABERİMİZ YOK’ DEDİ

THY ise KAP’a bir açıklama yaparak bu konuda şirkete bir bilgi verilmediğini beyan etti. THY haftanın son iş günü akşamı yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Ortaklığımıza sermaye desteği verilmesi ya da finansman sağlanması amacıyla görüşmeler yapıldığı konusunda tarafımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir.” Pegasus Havayolları Eski Kurucu Ortağı-Danışman Alper Eliçin, “Varlık Fonu yüksek faizle borçlanıp, THY’de sermaye artışı yapabilir. Bir de THY hisselerinin kendine ait bölümünü yabancılara kısmen veya tamamen satabilir. Asıl yapması gereken küçülmesini sağlamak, ama cesaret edemiyor. Esas olan bu aşamada ciddi ve bilinçli küçülmeye gitmektir.

2021’İN İLK ÇEYREĞİNE KADAR RAHATIZ

THY’nin ağustos verilerine göre yolcu sayısı yüzde 64,6 düşerken yolcu doluluk oranı da 17,2 puan gerileyerek yüzde 67,6’ya düşmüştü. THY’nin ikinci çeyrek sonuçlarının ardından yaptığı yatırımcı telekonferansında verilen bilgiye göre şirketin aylık nakit çıkışı (cash burn) 300-350 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, şirketin elinde ise 1.7 milyar dolar nakit bulunuyordu. THY CEO’su İlker Aycı, aynı toplantıda THY’ye bankaların tahsis ettiği kredi imkanlarının bir kısmının henüz kullanılmadığına dikkat çekerek nakit konusunda “2021 ilk çeyreğine kadar ellerinin son derece rahat” olduğunu belirtmişti.

2 MİLYAR DOLAR İHTİYAT AKÇESİ VARDI

Eski THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi KARAR TV’ye verdiği röportajda 2013’ten itibaren yaptıkları strateji planlarında pandemi, savaş gibi krizlerde şirketi ayakta tutacak bir bütçe ile hareket ettiklerini söylemişti. “THY 5 ay uçak kaldıramazsa ne olur?” sorusuna cevap aradıklarını ve yaşanacak kiriz için 1.5 milyar doları ‘ihtiyat akçesi’ olarak ayırmak gerektiği sonucuna ulaştıklarını belirten Topçu “Biz bıraktığımızda THY’nin kasasıda 2 milyar dolar nakit para vardı. O dönemde 1.8 milyar doların altına düşmemesi gereken bir kalemdi bu” dedi.