Türk Hava Yolları (THY) Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Mehmet İlker Aycı, bu göreve 2015 yılı Nisan ayında geldi. Kendisini her gün eleştirenler de dahil hiç kimseye karşı saldırgan üslup kullanmadı, nezaketi elden bırakmadan işini yapmaya, başarılı olmaya yöneldi.
Göreve geldikten sonra, özel havayolu şirketlerini hakkında da herhangi bir eleştiride bulunmadı. Onlar da THY ve İlker Bey için şimdiye kadar olumsuz bir söz etmedi. Sayın Aycı, bu sessizliğini Meksika-Cancun seferi sırasında bozdu ve özel sektör şirketlerine usturuplu bir dille eleştiri yönelterek “THY, Türkiye'nin şirketi olma sorumluluğunu sonuna kadar yerine getiriyor. 'Bakın bizim bilançomuz nasıl mükemmel. Onlar aşağı mı gidiyor? Biz nasıl büyüdük' diye kimse rüzgâr yapmasın. Biz telafi etmek için çırpınıyoruz. Bayramda 176 ek sefer koyduk. Yüzde 30'un üstünde sefer kesen arkadaşlar başı dik gezmesin. Biraz eğsinler başlarını... Onları bizim aldığımız sorumluluğu paylaşmaya davet ediyorum" diye konuştu.
Bu sözlerin ardından şu sorular cevap bekliyor ve ısrarla muhatabını arıyor.
Bilançomuz mükemmel diyen kimdir?
Biz çok güzel büyüdük diye hava atanlar kimler? Yüzde 30 kesinti yapan şirket hangisi? Sorumluluğu paylaşmayanlar kimlerdir?
Bazı havayolu şirketlerinin çıplak fiyatla uçtuğunu, THY'nin verdiği hizmetlerle uçması durumunda kimin daha yüksek bilet ücretinin olacağının görüleceğini belirten Aycı, şöyle devam etti: "Bizim verdiğimiz hizmetle uçsalar bizden daha pahalı olurlar. Bunları kamuoyunda paylaşmak istiyorlarsa tartışmaya da hazırım. Halep ordaysa, arşın burada. Hiç kimsenin ticari kazancında gözümüz yok. Ama kimse THY'nin üzerine yük atmasın. Medyada da onlarla ilgili tek bir haber çıkmıyor. Kapasite kestiler, pahalılar, rötar yapıyorlar diyen var mı?"
Aycı’nın bahsettiği, adını vermediği hizmet vermeden ucuz uçan şirket veya şirketler kimlerdir? THY’nin üzerine yük atan şirket hangisi olabilir? Bu sorulara bakmak gerek...
İlker Aycı, "50 şehre uçuyoruz. Bu şehirlerin bazılarında kendimizi göklerde yalnız hissediyoruz. Arkadaşlarımızı da yanımızda görmek isteriz. Bunu, özellikle yüzde 30'un üzerinde kapasite kesenlere söylüyorum. Biz ne kadar risk alıyorsak, gönlüm onların da bu yükü paylaşmalarını arzu ediyor" derken çok doğru seçilmiş kelimelerle net bir tablo çizmiş. THY’nin hakkını vererek, özel sektör deyince aklımıza hangi şirketlerin gelmesi gerektiğini ve bu şirketlerin ne durumda olduğuna bir bakalım. Öncelikle, bu şirketlerin yapısı hakkında bilgi verip, İlker Bey’in soruları kimi muhatap almaktadır, anlayalım mı?
Türkiye’de THY’den başka, THY ortaklı Sun Ekspress, Pegasus, Onur Air ve Atlas Global iç hatlarda uçuş yapıyor.
Corendon, Free Bird ve Tailwind adlı şirketler ise iç hatlarda olmayıp, turistik dış hat uçuşları yapmaktadır.
Bana göre bu soruların ilk muhatabı Pegasus’tur. Çünkü, iç hatlarda THY ile yarışan ve kar ettiğini açıklayan bir tek şirket var, o da Pegasus’tur.
39’u yurt içinde, 70’i yurt dışında olmak üzere toplam 42 ülkede 109 noktaya seferler düzenlediğini web’de açıklayan (Bugün iç hatta kaç yere uçuyor, İlker Bey bunu soruyor, işte burası önemli) ve misafirlerinin yüzde 67’sini yurtiçinde 100 TL'nin, yüzde 47’sini ise yurtdışında 50 Avro’nun altında fiyatlarla uçurduğunu açıklayan Pegasus’un bu sözleri Aycı’nın “Hizmet verilseydi bu fiyata yolcu taşıyamazlardı” şeklindeki eleştirisine cevap olur mu tartışılır.)
Filosunda 47 adet Boeing 737-800 ve 36 adet Airbus 320-200 CEO&NEO tipi olmak üzere toplam 83 uçak bulunan Pegasus, Malta ve Kırgızistan’da iki ayrı havayolu şirketi de kurmuş. Kamuoyu bu sözlere Pegasus’tan cevap bekliyor.
68 adet Boeing 737-800 uçak ve 15.022 koltuk kapasitesiyle üçüncü büyük şirket olan Sun Express’ın yarısı THY’nin yarısı da Lufthansa’nın olduğu için bu tartışmanın taraflarından hiç olamaz. Sıralamada dördüncü olan ve iç hatlardan önemli oranda çekilen Onur Air’in, Aycı’nın açıklamalarını üzerlerine almadıklarını belli. İç hat uçuşlarının karlı olmadığı ve artık yeterli doluluğa ulaşamadığı için böyle bir karar aldıklarını bildiğimiz Onur Air’in 9 adedi Airbus 320, 13 adedi Airbus 321 ve 11 adedi de Airbus 330 olmak üzere toplam 33 uçağı ve 7 bin 778 koltuk kapasitesi bulunmaktadır.
Şirketin, 8 adet Airbus 330 uçağı (2 bin 456 koltuk) wet-lease (Ekipleriyle kiralama) operasyonu ile Saudia’da ve Mısır’da uçmaktadır.
Şirket, iç hatlarda tarifeli olarak sadece Antalya ve Bodrum’a uçmakta, dış hatlarda bazı noktalara da charter uçuşlar gerçekleştirmektedir.
Şimdi burada Onur Air’in iç hatlardan neden çekildiği ve wet lease için ayırdığı önemli bir kapasiteyi iç hatlara tahsis edebileceği sorulabilir. A330’ların koltuk kapasitesinin yüksek oluşu iç hat uçuşları için verimli olamayacağı kesin. (Bu arada Onur Air Bulgaristan’da bir uçakla bir havayolu şirketi kurdu.)
Fakat, A320 ve 321’lerle iç hatlarda daha fazla yere uçarak hem fiyatları düşürür hem de THY’nin yükünü azaltabilir mi? Ne dersin Onur Air?
Uçuşlarına iki uçakla 2001’de başlayan Atlasglobal filosunu son yıllarda 16 uçağa çıkartmıştır. (1 adet Airbus 319, 1 adet Airbus 330, 3 adet Airbus 320 ve 11 adet de Airbus 321-200)
Atlasglobal değişik zamanlarda, bazı ülkelere slot avantajlarıyla uçuş yapmış, geçmişte Ukrayna ve Irak’ta havayolu şirketi kurmuş ama başarılı olamamıştır.
Aycı’nın aslında bu şirketi muhatap almadığı da bir gerçek ama, iç hat uçuşlarını en aza indirmesi elini taşın altına koymaktan çekinme olarak nitelendirilebilir.
Bu şirket de maliyetlerin yüksekliğini gerekçe göstererek, iç hatlarda destinasyon azaltma yoluna giderek sadece Antalya ve İzmir’e sefer yapmakta. Tercihleri, iç hatlarda tavan fiyat gibi bir sorunla uğraşmaktansa dış hatlarda yüksek fiyata bilet satmaktır.
İlker Bey, isim vermediği için onlar da “Muhatap biz değiliz” diyerek, susmayı tercih edecek. Fakat, ortada bir gerçek var. Fiyatlar yüksek ve birçok yere sefer yapılmıyor. Neden? Soru cevap bekler.
Bu durumda, sorulara cevap verecek bir şirket kalıyor. O da Pegasus’tur. Şirketin üst yönetimi veya başka birileri, böyle bir konuda THY’ye cevap vererek hem onların hem de kamuoyunun haklı tepkisini çekmek istemez. Viyana’ya 300 Euro’ya uçmak varken, aynı sürede 300 TL’ye Kars’a kim uçar sorun burada. Bilet fiyatlarının yüksek oluşu, seferlerin azlığı bu sıralarda vatandaşın da önemli sorunudur. Birçok insan artık uçak yerine otobüse dönmek zorunda kalmıştır. İşte bunun müsebbibi veya sorumlusu kimdir bilmemiz gerekiyor.
Havayolunu tekrar halkın yolu yapmak konusunda herkese görev düşmez mi?
İyi ve ucuz uçuşlar Türkiye’m...
