İnsanoğlu gezmeye, görmeye meraklıdır, hem de çok. Bu meraktır ki, IATA (Uluslararası Hava Taşımacılık Birliği) verilerine göre her yıl 4 milyar insan sadece uçakla seyahat ediyor. (Bu rakam 1960'larda 106 milyon, 1966'da 200 milyon kadardı) Nereden nereye.
Bu sayının 2030'larda 8 milyara çıkması bekleniyor. Yeni yerler görmek, yeni ülkeler tanımak için yapılan bu uzun süren seyahatlerde, önceleri Atlantik Okyanusu'nu gemiyle geçen insanlar, daha sonra geniş gövdeli veya çift koridorlu diye tabir edilen uçakları tercih etmeye başlayıp, zaman kazandılar.
Aynı anda daha çok insanın, daha ucuz fiyata uçmasını sağlayan ve Jumbo Jet diye tanımlanan bu uçakları 1960'ların sonunda imal etmeye başlayan Boeing, insanların seyahat alışkanlıklarını da bu sayede büyük ölçüde değiştirdi. İşin ilginç yanı, 1969'da üretilen Jumbo Jet Boeing 747 tipi uçaklar hala daha uçmayı sürdürüyor. Ortalama 170 kişi uçurabilen Boeing B 707 ve Mc Donnel Douglas'ın DC-8 uçakların yerini alan bu dev uçaklar onlardan çok daha fazla yolcuyu uçurup, Jumbo Jet Çağı'nı başlatmış oluyordu.
Boeing 747'den sonra Mc Donnel Douglas DC-10'u, L-1011, Airbus A300 gibi uçaklar üretilmeye başlandı.
Bu gelişmelere birçok havayolu şirketi ayak uydurdu ve filolarına, Boeing ve daha sonra da Airbus'un dev uçaklarını katmaya başladılar.
Bu gelişmelere kayıtsız kalamayan Türk Hava Yolları da 1993'te filosuna zamanın en modern jumbo jet olan iki adet Airbus 340 tipi uçak kattı.
Şimdilerde filoda 4 tane kalan ve satış için müşteri aranan Airbus 340'lar gibi diğer jumbo jetlerin de devri bitiyor.
Fakat, onların havacılığa yaptığı katkı asla unutulmayacak. Kesin bir gerçek ki,
Boeing, efsane olmuş 747'lerin üretimini önümüzdeki dört yıl içinde durdurmayı planlamakta. Şartlar bunu gerektiriyor.
Artık, jumbo jet devri kapanmış ve THY de yeni nesil, Ultra Jumbo Jet uçaklara yönelmiştir. Geçen yıl, THY Başkanı İlker Aycı'nın üretici firmalarla imzaladığı anlaşma ile şirket filosuna 30 Adet (25'i kesin 5'i opsiyonel) Boeing B 787-900 (Dreamliner) ve 30 adet de (25'i kesin 5'i opsiyonel) Airbus A350-900 tipi uçak alımı kararlaştırıldı. (Airbus'ın ürettiği ve ilki Qatar Airways'in filosuna katılan muhteşem uçak, A350-1000'ü geçen yıl Antalya Havacılık Fuarı'nda incelerken doğrusu ağzımız açık kalmıştı. Darısı THY'nin başına).
2024 yılına kadar teslimi gerçekleşecek olan bu uçaklarla, THY'miz Cumhuriyetin 100' üncü yılı olan 2023 yılı hedeflerini de böylece gerçekleştirmiş olacaktır. Daha önce alınan ve teslimleri 2017'de biten Airbus 330-300 ve Boeing B777-300ER tipi geniş gövde uçaklardan sonra, THY Yatırım Yönetimi Başkanlığı, o günlerde bu yeni uçakların alımı için çalışmalara başlamıştı bile.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Boeing'lerin New York'taki ön mutabakat töreninde bulunup, Airbus'lar için de Fransa'da Başkan Macron ile masaya oturması bu alıma verdiği önemi ortaya koymaktadır.
Yeni Nesil uçakların teknik özelliklerine de bir bakmak lazım. Maliyet ve verim anlamında en doğru tercih olan bu uçak tiplerinden Boeing'lerde 30 Business Class ve 270 Ekonomik sınıf, Airbus'lar da ise, 32 Business Class ve 297'de Ekonomi Sınıfı koltuk bulunmakta. Dreamliner uçaklar, Boeing 777'ye göre, yüzde 25 oranında az yakıt tüketiyor. Bu özellik, yakıt verimliliği ve performansıyla ilgi çeken bu uçaklarla, zor pazarlarda daha rekabetçi avantajlar sağlanacaktır. Bu uçaklardan bugüne kadar tam 790 adet sipariş alınmış ve bu siparişlerden 388 tanesi operatörlere teslim edilmiş.
Maksimum menzili 14 bin 140 km. olan 787-900 tipi uçakların kanat açıklığı 60 metre, uzunlukları ise tam 63 metre. Yerden yüksekliği 17 metre olan bu uçak saatte 954 km. sürat yapabiliyor. Bu uçakları en fazla American Airlines, All Nippon, British Airways, Qatar Airways ve Japan Airlines kullanıyor. Boeing, bu uçakların toplam satış fiyatını Mart 2018'de 7 Milyar Dolar olarak açıklamıştı.
Rakam ne kadar değişti bilemiyorum.
Airbus'ın A350-900 tipi uçağı ise, 717 sipariş alıp, bunların 203 adedini teslim etmiş. Gövdesinin yüzde 53'ü kompozit olan bu uçaklarda metal yorgunluğu ve korozyon gibi sorunlar yok. Uçağın iniş takımları ve yüzde 14'lük kısmı titanyum. Rakiplerine göre yüzde 15 oranda sessiz bir kabine sahip olan bu uçakların maksimum menzili 15 Bin km. Kanat açıklığı 64 metre olan uçağın uzunluğu ise 66.8 metre. Bu uçakların da yerden yüksekliği yine 17 metre. Sürati saatte 945 km. Bu uçakları ise en çok, Cathay Pacific, Qatar Airways, Delta, Lufthansa gibi havayolları kullanıyor. Bu uçakların 2018 Liste fiyatı ise 374.4 milyon dolar. Toplam ne ödenecek henüz belli değil.
Her iki tipte de, daha fazla kompozit kullanılan bu uçaklara baktığımızda, geçmişte üretilenlere göre daha hafif oldukları görülebilecektir.
Bu da yakıt tasarrufu anlamında daha çok fayda sağlayacaktır. Hem Boeing, hem de Airbus'un son teknolojiyle üretilen bu yeni uçaklarının bir diğer özelliği de yolcu rahatlık ve konforu konusunda eskilere göre ileride olması.
THY, bu uçakları almaya karar vermeden önce, detaylı analizler yaptırdı ve iki modelin de, şirkete en uygun modeller olduğunda karara varıldı. Bunun yanı sıra üretici firmalardan tasarım iyileştirmesi ve yeni bazı uygulamalar talep edilmiş.
Kabin içi nem oranından, eğlence sistemi ve koltuk düzenine kadar birçok konuda markaya uygun düzenlemeler istenmiş.
Kabinde yolcuları şaşırtacak, uçuşu çok daha keyifli hale getirecek detaylara da fazlasıyla dikkat edilmiş. Bu uçakların ilki Haziran 2019'da filoya katılacak ve ilk uçuşun da Bali'ye yapılması planlanıyor.
Yeni nesil bu uçakların seçim, pazarlık ve alım süreçlerinde THY'nin birbirinden deneyimli onlarca görevlisi, aylar süren çalışmalar yapmış ve alım gerçekleşmiş.
Yeni nesil geniş gövdeli bu uçakların alımında, ülkemizin Milli Havacılık Sanayii'ne yapacağı katkı ön planda yer almaktadır. Üretici firmalar Airbus ve Boeing ile yapılan anlaşmalara uçakların birçok parçasının Türkiye'de üretilmesi şartının konulması önemli bir adımdır. Ayrıca, uçakların bakımından da kendini dünya pazarında ispatlamış olan THY Teknik A.Ş (Turkish Technic ) sorumlu olacak. Uçaklarda kullanılacak olan koltukların bir bölümü TSI Aviation Seats adlı THY iştiraki şirket tarafından üretilecek. Bu satın alma sırasında Türk havacılığı önemli bir bilgi birikimine ve üretim becerisine de sahip olmuş olacak.
Tüm bunları anlattıktan sonra bu alımlar gerekli miydi diye sorulacak bir soruya da şu bilgileri vererek cevaplandıralım.
✓ THY, 2018 yılında 2017’ye göre talepte ve yolcu sayısında yaklaşık yüzde 10 artış sağladı ve yolcu sayısını 75,2 milyona çıkardı.
✓ THY'nin toplam yolcu doluluk oranı, Ocak-Aralık döneminde 3 puanlık artış ile yüzde 82 olarak gerçekleşti. Yurt dışı yolcu doluluğu 3 puan artarak yüzde 81 seviyesine ulaşırken, yurt içi yolcu doluluğu ise yaklaşık 1 puan artarak yüzde 85 seviyesine ulaştı.
✓ Şirketin, dıştan dışa transfer yolcu (transit yolcu) hariç tutulduğunda yurt dışı yolcu sayısında yaklaşık yüzde 12’lik önemli bir artış yaşandı.
✓ 2018 yılında toplam taşınan Kargo ve posta miktarı yüzde 25 artışla 1,4 milyon tona ulaştı.
Bu rakamlar, yeni nesil büyük gövdeli uçakların alınmasının ne kadar doğru ve yerinde olduğunu ortaya koymaktadır.
İyi uçuşlar Türkiye'm...
