Surp Giragos'a Cosa Nostra

OSLO- Avrupa Birliği Kültürel Miras ve Europa Nostra Ödülü / Europa Nostra 2015 Ödüllerini kazananlar bu gece Oslo Belediye Sarayında yapılan görkemli bir törenle kutlandı ve ödüllendirildi. Diyarbakır Surp Giragos Kilisesi Oslo’da yapılan törende Koruma Dalında Büyük Ödül Aldı

JÜRİNİN KARARINI BARIŞ VE TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞME ETKİLEDİ
Surp Giragos Kilisesi'nde Jüriyi özellikle etkileyen, koruma çabalarındaki yerel desteğin sergilenişi dldu. Bu bölgede Ermenilerin ana kilisesinin cemaatinin buradan gitmesinden sonra restore edilmesi için harcanan çaba, kent ve kentliler için önemli bir uzlaştırma hareketine yol açtı. Proje, çatı, çan kulesi ve iç döşeme malzemeleri başta olmak üzere, kayıp elemanlarının yeniden inşa edilmesi için eski belgeler üzerinde yapılan geniş bir araştırma sonucunda geliştiridi. Ermeni Cemaati’nin eserin restorasyona katılımı da yöre halkı arasında barış ve toplumsal bütünleşmenin gelişmesinde çok büyük bir katkı sağladı ve tüm dünyadan Ermeni ziyaretçileri buraya çekiyor.

Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü Töreni, Europa Nostra Başkanı, Plácido Domingo adına Yönetici Başkan Denis de Kergoylay ve Avrupa Komisyonu'nun Eğitim, Kültür, Çok Dillilik ve Gençlikten Sorumlu Üyesi, Tibor Navracsics’in ortak ev sahipliğinde yapıldı. Ailevi nedenlerle törene katılamayan Plácido Domingo gönderdiği özel mesajla 30 ödül sahibini kutladı.
HRH Crown Prince Haakon of Norway’ törene onur konuğu olarak katıldı. Oslo Belediye Başkanı Fabian Stang ve Norveç Çevre ve İklim Bakanı Tine Sundtoft,tüm Avrupa’dan gelen 600 kültürel miras profesyoneline, gönüllüsüne ve destekçisine hoşgeldiniz dedi. Tüm tören, Europa Nostra YouTube hesabından yayınlandı.

Törende, bu yılın ödül alan projelerinin içinden seçilen Yedi Büyük Ödülün ve Halk Oylaması Ödülünün sahipleri de açıklandı. Büyük Ödül alan projeler içinde Türkiye’den de Diyarbakır Surp Giragos Ermeni Kilisesi yer aldı.

Kategori Koruma

▪ Liszt Müzik Akademisi, Budapeşte, MACARİSTAN
▪ Anana Tuz Vadisi, Bask Ülkesi, İSPANYA
▪ Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Diyarbakır, TÜRKİYE

Kategori Araştırma ve Sayısallaştırma

▪ Venedik Harikaları: Sanal Çevrimiçi Hazineler, St. Mark’s Bölgesi, ITALYA

Kategori Özel Hizmet

▪ Rundling Derneği, Jamein, ALMANYA
▪ Kiliseler Koruma Vakfı, Londra, BİRLEŞİK KRALLIK

KategoriEğitim, Öğretim ve Farkındalık Artırma

▪ Estonya’da Kırsal Bölge Binalarının Sahipleri Programı, Tallinn, ESTONYA
Europa Nostra tarafından yapılan online anketle seçilen “Halk Oylaması Ödülü”, Sardunya Adası’ndaki, (İTALYA) Monte Palma Nuragic Heykellerinin korunmasına verildi.

Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü / Europa Nostra Ödülleri; Avrupa Birliği Yaratıcı Avrupa Programına katılan 15 ülkeden 28 projeye sunuldu. Ayrıca, bu programda yer almayan Avrupa ülkelerinden, Ermenistan ve Rusya’dan iki projeye de Europa Nostra Ödülü verildi.

DOMİNGO: GERÇEK FARKLILIK YARATILDI
Europa Nostra Başkanı Plácido Domingo ödül kazananlara gönderdiği özel mesajda, “Biz burada sizlerin yeteneklerinizi ve hünerlerinizi kutluyoruz, vizyonlarınızdan ve başarılarınızdan onur duyuyoruz. Her biriniz gerçek bir farklılık yarattınız. Her biriniz diğerleri tarafından da izlenebilecek Avrupa çapında, hatta dünya çapında örnekler gösterdiniz.” dedi ve sözlerine “Artık, Avrupa’nın - Avrupa Birliği’nin ve Avrupa Konseyi’nin her ikisinin de - kültürel mirasın korunması konusunda sivil toplumla yakın bir işbirliği içinde toplumun etkin katımını sağlayarak olağanüstü bir strateji geliştirmesinin zamanı gelmiştir. Avrupa’da kültür mirasının korunması politikasın hızlanarak devamının sağlanması ortak amacımızdır. Hepimiz 2018 yılının Avrupa Kültürel Miras Yılı olmasını umuyoruz.” şeklinde devam etti.

NAVRACSİCS: EGİTİM VE BİLİNÇ OLUŞTURULUYOR
Komisyoner Navracsics de konuşmasında, “Avrupa Komisyonu ve Europa Nostra 2002 yılından beri Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü / Europa Nostra Ödülleri ile Avrupa'da kültürel miras ile ilgili koruma, araştırma, eğitim ve bilinç oluşturma alanlarındaki olanüstü çalışmaları kutluyor ve ödüllendiriyor. Bu sene kazananların belirlenmesi oldukça zorlayıcıydı. Projelerin kalitesi ve zenginliği, Avrupa'nın kültürel miras alanındaki yeteneklerine ve bu konuya verdiği öneme işaret ediyor. Mirasın değeri sadece sembolik değildir; ekonomik gelişmeye, sosyal bütünlüğe ve bölgelerimizde ve kentlerimizde yaşam kalitesinin iyileştirilmesine de olumlu etki yapar. Bu nedenlerle gelecek kuşakların da çıkarlarını gözeterek kültürel miras sektörüne desteklerimizi sürdürmeliyiz. Tüm kazananları içtenlikle kutluyor, “Büyük Ödül” sahiplerini ve “Halk Oylaması Ödülü”nü kazananı özellikle tebrik ediyorum" dedi.”

Jürinin Büyük Ödül kazananlarla ilgili yorumları

 KATEGORI KORUMA

▪ Liszt Müzik Akademisi, Budapeşte, MACARİSTAN
“Bu proje jüri tarafından en iyi restorasyon uygulama örneği olarak kabul edildi; ancak bu seçimin nedeni sadece bu değildi. Bina özenli Avrupa tarzı olan Sezession’ın özel bir örneğidir ve tarihi estetik ihtişam ile yenilikçi işlevsel tasarımı birleştirir. Bilindiği gibi, bu gün uluslararası müzik performansı için gerekli standartlar 1904 ile kıyaslanamayacak kadar yüksektir ve bunları sağlamak için gerekli olan yeni teknolojinin, çok değerli bir geçmiş dönem ortamında uygulanması gerekiyordu. Bu çalışmada, bir “Gesamtkunstwerk” olarak ve son derece karmaşık bir teknik bina olarak, her iki özellikten de taviz verilmeden, üstün karakterli bir sonuca ulaşılmıştır."

▪ Anana Tuz Vadisi, Bask Ülkesi, İSPANYA
“Jüri bu projenin büyük ölçeğinden çok etkilendi. Bu proje, bütün bir vadinin sadece peyzajını değil, aynı zamanda sakinlerinin ekonomik yaşamını da ilgilendiriyor ve çok uzak çağlardan yakın zamana kadar var olan bir endüstrinin kurtarılmasını simgeliyordu. Jüri, tuzun ihraç edilerek sadece Bask Ülkesi’nde değil, uluslararası alanda prestijli mutfaklarda kullanılmasıyla ünlü olduğunu kaydetti. Restorasyon tekniklerinin kullanımı ve özellikle ahşap koruma konusunda çok başarılı uygulamaları da takdir edildi."

▪ Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Diyarbakır, TÜRKİYE
“Jüriyi özellikle etkileyen, koruma çabalarındaki yerel desteğin sergilenmiş olması oldu. Bu bölgede Ermenilerin ana kilisesinin cemaatinin buradan gitmesinden sonra restore edilmesi için harcanan çaba, kent ve kentliler için önemli bir uzlaştırma hareketi olmuştur. Proje, çatı, çan kulesi ve iç döşeme malzemeleri başta olmak üzere, kayıp elemanlarının yeniden inşa edilmesi için eski belgeler üzerinde yapılan geniş bir araştırma sonucunda geliştirimiştir. Ermeni Cemaati’nin eserin restorasyona katılımı da yöre halkı arasında barış ve toplumsal bütünleşmenin gelişmesinde çok büyük bir katkı sağlamıştır ve tüm dünyadan Ermeni ziyaretçileri buraya çekmektedir.”
Surp Gragos Ermeni Kilisesi 1376 yılında yapıldı. Tarihi Sur İlçesi’nde Ermenilerin yaşadığı Fatihpaşa Mahallesi’ndeki kilise, 27 Mayıs 1915 tarihini kadar Ermeniler tarafından kullanıldı. 



Aktamar Kilisesi’nin nasıl Van Gölü’nde özel bir yeri varsa, Sur Giragos Kilisesi de, her taşı binlerce yıllık tarih ile parlayan Diyarbakır için en az onun kadar önem taşır. Orta Çağ’da bab el Ermeni, “la porte des Arméniens” olarak tanınan Diyarbakır’da Ermeniler onlarca uygarlık izlerini bırakmış ve bugün hepsinin kalıntıları toprak altında bulunmaktadır.

Çan kulesinin uzunluğunun Minareden fazla olması o yıllarda kanunen yasaktı. Kilisenin çan kulesi cami minarelerinden yüksek olduğu için 1915 yılında top atışları ile yıkıldı.
1’inci Dünya Savaşı sırasında Alman ordularının karargâhı olan kilise, daha sonra ise Sümerbank’ın pamuk deposu olarak kullanıldı. 1960 yılından itibaren tekrar ibadete açılan 3 bin metrekarelik alan üzerindeki Surp Giragos Ermeni Kilisesi, özellikle 1980 yılından sonra Ermenilerin göç etmesi sonucu terk edildi.
Cemaati olmadığı için ayin yapılmayan ve zaman zaman hırsızlık olaylarının yaşandığı kilise, bakımsızlık nedeniyle bazı yerleri çöktü ve kullanılamaz hale geldi. 1990’lı yılların sonlarında tamamen harabeye dönen kilise Surp Giragos Küçük Ermeni Kilisesi Vakfı ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından onarıldı.

Kategori Araştırma ve Sayısallaştırma

▪ Venedik Harikaları: Sanal Çevrimiçi Hazineler, St. Mark’s Bölgesi, ITALYA
“Bu sayısallaştırma projesi jüriyi çok etkiledi. Çok çeşitli medya üzerinden ulaşılabilir çok dilli platform (10 dil) niteliğindeki proje, tanıtımı ve araştırmayı destekler, uzmanlara ve turistlere de yarar sağlar. Karmaşıklığın getirdiği güçlükler, gerçek ve sanal arasındaki ayrım, çeşitli akademik disiplinler ve çeşitli objeler; hepsi bu son derece övgüye layık ve değerli projeye başarıyla dahil edilmiştir. "

Kategori Özel Hizmet

▪ Rundling Derneği, Jamein, ALMANYA
"Jüri, bu etkileyici ortaçağ yerleşmelerini yok olmaktan kurtarmak, canlandırmak ve geliştirmek için nesiller boyu çalışmış olan gönüllülerin kararlılığını ve stratejik vizyonunu övgüye değer buldu. Üstün (State-of-the-art) Wendlandhof Müzesi’nin oluşturulması ve bilgilendirici ziyaret deneyimi bu tarihi kamusal kümelenmelerin az bulunurluklarının anlaşılması için çok önemli olmuştur. Rundling köylerinin sıklıkla rastlanmayan planları ve kırsal mimarisi, projenin Dünya Mirası Listesine girme hedefini destekleyen eşsiz bir kültürel peyzaj oluşturuyor."

▪ Kiliseler Koruma Vakfı, Londra, BİRLEŞİK KRALLIK
"Temel fonksiyonu toplum yaşamının merkezleri olan, dini ve mimari önemi olan tarihi ibadet yerlerinin korunması konusunun Vakıf tarafından erken farkedilmesi, jüri tarafından özellikle takdir edildi. Devlet ile din (en azından Hıristiyanlık) işlerinin ayrılması bu görevi daha da gerekli hale getirmiştir. Uzun zamandan beri devam eden ve tek örnek olan bu Kilise ve Devlet ortaklığı, bu tür işbirliklerine model olmalıdır. Jüri aynı zamanda, Vakfın ‘Future of Religious Heritage Network’ kuruluşundaki çok önemli rolünü de takdir etmiştir.”

KATEGORI EĞITIM, ÖĞRETIM VE FARKıNDALıK ARTıRMA

▪ Estonya’da Kırsal Bölge Binalarının Sahipleri Programı, Tallinn, ESTONYA
“Avrupa’da yöreye özgü evlerin sahipleri, eğer bu evler tarihi eser olarak tescilli değillerse, bakım ve onarımları için genellikle kendi imkanları ile başbaşa bırakılırlar. Jüri, bu müzenin, Estonya’daki geleneksel kırsal evlerin sahiplerine pratik uygulamalı eğitim yardımı inisiyatifinin Avrupa’nın diğer ülkelerine örnek göstermekten mutluluk duyar. Bu sadece asırlardır kullanılan geleneksel inşaat tekniklerinin ve malzemelerinin korunmasına değil, 21’nci yüzyılda modern teknolojinin bu evlere adaptasyonuna da yardım eder. Yıllar içinde çok sayıda evsahibinin katılmış olması, programın uygulama başarısının bir kanıtıdır.”

HALK OYLAMASı ÖDÜLÜ KAZANANı HAKKıNDA BILGI

▪ Monte Palma Nuragic Heykelleri, Sardunya Adası, İTALYA
“Nuragic medeniyeti Sardunya’ya, Bronz Çağı’ndan (MÖ 1800) 2. yüzyıla kadar, asırlar boyunca hakim oldu. İsmini en karakteristik anıtları olan “nuraghe” kule-kale’lerinden alır. Nurgic kültürünün bir başka bileşeni de 1974‘te Monte Prama’da bir arazide bulunanlara benzer heykellerdir. Sayıları, (25 ayakta figür ve 13 model), boyutları (iki metre yükseklik ve 300 kg ağırlık) ve kalitesi, bu heykelleri Batı Akdeniz Bölgesi’nde açığa çıkarılan en önemli arkeolojik koleksiyonlardan birisi yapar. Bulunan 5178 kırık taş parçasının 1202’si beş okçu, dört savaşçı, 16 boksör ve 13 nuraghe modeli ortaya çıkacak şekilde birleştirilmiştir. Bu proje koruma, müzecilik ve yerel, milli ve uluslararası seviyelerde toplum katılımını bir araya getirmeyi amaçlayan çok disiplinli bir çalışmadır.”

ARKAPLAN

Avrupa Birliği Kültürel Miras Ödülü / Europa Nostra Ödülleri 2002 yılında Avrupa Komisyonu ve Europa Nostra ortaklığında başlatıldı. Ödül, kültürel miras koruma, yönetim, araştırma, öğretim, eğitim, farkındalık arttırma ve iletişim ile ilgili en iyi uygulamaları kutlar ve tanıtır. Bu yolla, kültürel mirası Avrupalı vatandaşlara yaklaştırır ve kültürel mirasın Avrupa’nın toplumu ve ekonomisi için stratejik bir kaynak olarak daha güçlü bir toplumsal tanınma imkanı kazanmasına katkı sağlar. Geçtiğimiz 13 yıl içerisinde toplam 415 çok özel miras başarısı tanınmış/onaylanmış bulunmaktadır.

Her yıl, Avrupanın her yanından organizasyonlar ve bireyler bu ödül için projeleri ile başvururlar. Bağımsız uzmanlardan oluşturulan özellikli jüriler, başvuruları değerlendirir ve dört kategoride: 1) koruma, 2) araştırma ve sayısallaştırma, 3) özel hizmet ve 4) öğretim, eğitim ve farkındalık artırma, en fazla 30 başarılı projeyi seçer. Tüm kazananlar bir plaket veya madalya alırlar. 7 Büyük Ödül’ün her biri ise 10.000 € kazanır.

Ödüller, her yıl farklı bir Avrup kentinin ev sahipliğinde yapılan büyük bir etkinlik ile kazananlara sunulur. 2015 yılı Ödül Töreni, Europa Nostra’nın Avrupa Miras Kongresi’nin bir parçası olarak, Norveç’in başkenti Oslo’da (10-14 Haziran) yapıldı. Kongre, Avrupa Birliği’nin Yaratıcı Avrupa Programı, Riksantikvaren – Kültürel Miras Direktörlüğü, the Arts Council Norway, Oslo Kenti ve Norveç’ten pek çok kamu ve özel kurum tarafından desteklenmektedir.

Ödül, AB Kültür programı (2007-2013) desteğini almıştır, şimdi de yeni Yaratıcı Avrupa programı tarafından desteklenmektedir (2014-2020).

Europa Nostra, Kültürel Miras STK’larının Avrupa Federasyonudur. Avrupa ve dışında 42 ülkeyi kapsar. Organizasyon, Avrupa kültürel ve doğal mirasını korumaya ve tanıtmaya kendisini adamış sivil toplum kuruluşlarının sesidir. Europa Nostra, Avrupa’nın tehlike altındaki anıt, alan ve peyzajını korumak için özellikle, Avrupa Yatırım Bankası Enstitüsü ile ortak olarak yürüttüğü ‘The 7 Most Endangered’ program ile de ilgili bir kampanya yürütmektedir. Avrupa Birliği Kültür Mirası Ödülü / Europa Nostra Ödülleri ile mükemmelliği kutlamakta ve ayrıca, Avrupa’da mirasla ilişkili strateji ve politikalara katkı sağlamaya çalışmaktadır. 1963 yılında kurulmuş olan Europa Nostra bugün Avrupa’nın en çok temsil kabiliyeti olan ve etkileyici miras ağıdır. Organizasyon, 2014 yılında, ‘Kültürel Mirası Anaakım’a dahil etmek üzerine yürüttüğü kendi ağının faaliyetlerini desteklemek için, Yaratıcı Avrupa programı kapsamında bir AB fonu almaya da hak kazanmıştır.