Side Antik Kent'te 1300 yıllık sinagog ortaya çıktı

Abdurrahman Büyükkeskin
Side-Manavgat/Antalya - Antalya’nın Manavgat ilçesine bağlı dünyaca ünlü turistik Mahallesi Side  Antik Kentte bölge de  yaşadığı bilinen ilk Musevi topluluğuna  ait 1300 yıllık sinagog ortaya çıkarıldı. Tarihi ören yerinde kazı çalışması 1947 yılından bu yana yapılıyor. Side Antik Kentte kazı çalışması İzmir Efes'ten sonra Ordinaryüs Prof. Dr. Arif Müfit Mansel tarafından başladığı ve 20 yıl aralıksız kazı çalışması yaptı ve kazı çalışmasını Mansel den sonra öğrencisi Prof. Dr. Jale  İnan devam eder. Roma döneminde ortaya çıkan eserlerle Side Müzesi kurulur. Dünya da aktif turizmin yapıldığı ve içinde yerleşimin  bulunduğu  tek tarihi ören yeri olan ye Side Antik Kent. 

Bir evin altında bulunan M. S. 7’nci yüzyıldan kalma olduğu ortaya çıkan  sinagog da en çok dikkati yapının ortasında yer alan yazıt çekti. Yazıtta, Musevi  bir babanın 2,5 yaşında ölen oğlu için ibadethanenin tadilat masrafını karşıladığı tespit edildiği ifade edildi. İbranice ve Yunanca yazılı yazıt, İbranice “Şalom” kelimesiyle bittiği belirtiliyor. Side Antik Kent kazılarının başkanlığını yapan Anadolu Üniversitesi Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feriştah Soykal  Alanyalı, bölgenin tarihini ortaya çıkarmak için uğraş verildiği ancak geçmişten gelen kaçak yapılaşma ve özel mülkiyetten kaynaklanan sorunlar yüzünden sıkıntılar yaşandığını dile getirdi. Prof. Dr. Alanyalı; Kaçak yapılaşma ve özel mülkiyet ''Side’nin arkeolojik kazı çalışmalarını engelliyordu; Ancak vatandaşlarla el ele vererek bu sorunlar aşılıyor. ''dedi. 

Sideli vatandaşlarla el ele vererek bu sorunları aşmaya başladıklarını belirten Feriştah Alanyalı, 7’nci yüzyıldan sonra terk edilmiş bu bölgede Anadolu  Selçuklu dönemine ait izlerle karşılaştıklarını, askeri garnizon kuran Selçuklulara ait birçok sikke ortaya çıkardıklarını söyledi.Aphrodite Kutsal Alanı, Pretoryum, Liman Agorası, sütunlu caddeler, Athena ve Apollon kutsal alanında M.Ö. 6’ncı yüzyıldan kalma kült yapılar ile çok sayıda konut açığa çıkardığını söyleyen Prof. Dr.Alanyalı, Yahudi topluluğunun Side ve çevresinde yaşadıklarını tarihi kaynaklardan bilindiğini ancak şimdiye kadar elle tutulur bir bulguya ulaşamadıklarını belirtti.Alanyalı, “Bir evin altından sinagog çıkardık. Sinagoglar, kilise ve camiler gibi belirgin değil. Bulunması biraz zaman alıyor. Sinagog, bugünlerde sergilenir hale geldi.Aphrodite Kutsal Alanı, Pretoryum, Liman Agorası, sütunlu caddeler, Athena ve Apollon kutsal alanında M.Ö. 6’ncı yüzyıldan kalma kült yapılar ile çok sayıda konut açığa çıkardığını söyleyen Alanyalı, Yahudi Topluluğunun Side ve çevresinde yaşadıklarını tarihi kaynaklardan bilindiğini ancak şimdiye kadar elle tutulur bir bulguya ulaşamadıklarını belirtti. Ortasında bir yazıt var. Orada ‘Korekesionlu (Alanyalı) Joseph, oğlu Daniel için adadı’ yazıyor. Daniel 2,5 yaşında hayatını kaybeden bir bebek. Joseph oğlunun anısına sinagogun o dönem tadilatını kesesinden karşılıyor ve Daniel’e adıyor” dedi.