Zeugma'nın 12 'çingene kızı' ABD'den getiriliyor

ANKARA - Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD’nin Bowling Green Eyalet Üniversitesi arasında imzalanan anlaşma sonucunda Zeugma Mozaiklerine ait 12 parça Türkiye’ye getirilecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile üniversite arasında parçaların Türkiye’ye resmen iadesini öngören anlaşma, Türkiye’nin Chicago Başkonsolosluğunda imzalandı.

1960’lı yıllarda Zeugma ören yerinde yapılan kaçak kazılarda yurt dışına çıkarılan ve 1965’te Bowling Green Devlet Üniversitesi’nce 35 bin dolar karşılığında Peter Marks isimli sanat tacirinden satın alınan Zeugma Mozaikleri, o tarihten beri üniversitedeki Wolfe Sanat Merkezi girişinde üzeri cam panel içinde döşenmiş vaziyette sergileniyordu.

Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD'nin Bowling Green Eyalet Üniversitesi arasında Zeugma mozaiklerine ait 12 parçanın Türkiye'ye getirilmesine ilişkin bir protokol imzalandığını belirterek, “İade edilecek mozaikler olmaları gereken yerlere yerleştirilecek. Zeugma Müzesi, müzelerin anası, çingene Kızımız ailesine kavuşmuş olacak" dedi. Gaziantep'in Nizip ilçesine bağlı Belkıs köyü sınırlarındaki Zeugma Antik Kenti'nden yurt dışına kaçırılan ve bugün kentin önemli simgelerinden biri haline gelen "Çingene Kızı" mozaiğinin kayıp parçaları, yıllar sonra evine dönecek

ABD'ye bu şekilde götürülmüştü

GAZIANTEP VE ÜNIVERSITE ARASINDA IŞBIRLIĞI KURULDU

Anlaşmaya Türkiye adına New York Kültür ve Tanıtma Ofisi Direktörü Tülin Sermin Özduran, Bowling Green Eyalet Üniversitesi adına da Rektör Dr. Rodney Rogers, Sanat ve Bilim Fakültesi Dekanı Dr. Raymond Craig ile üniversitenin Başkan Yardımcısı Sean P. FitzGerald imza etti.

Türkiye’nin Chicago Başkonsolosu Umut Acar, Bowling Green Eyalet Üniversitesi yetkililerine gösterdikleri iyi niyet ve iş birliği için teşekkür ederek anlaşmanın, Gaziantep ve üniversite arasında uzun dönemli bir iş birliğinin de başlangıcı olacağını düşündüğünü söyledi.

CAM PANEL IÇINDE SERGİLENİYORDU
1960'lı yıllarda Zeugma ören yerinde gerçekleştirilen kaçak kazılarda yurt dışına çıkarılan ve 1965'te Bowling Green Devlet Üniversitesince 35 bin dolar karşılığında Peter Marks isimli sanat tacirinden satın alınan Zeugma Mozaikleri, o tarihten beri üniversitedeki Wolfe Sanat Merkezi girişinde üzeri cam panel içinde döşenmiş vaziyette sergileniyordu.

İLK GIRIŞIM 2012'DE YAPILDI

Bakanlık, eserlerin iadesi için ilk girişimini Şubat 2012'de Dışişleri Bakanlığı kanalıyla yapmıştı. Ancak üniversite yönetimi, eseri satın alırken ödedikleri 35 bin doların 2012 kurlarıyla 260 bin dolara denk geldiğini belirterek, bu paranın kendilerine ödenmesi şartıyla eseri iade edeceğini bildirmişti. Üniversite, ikinci seçenek olarak da her yıl 20, toplamda ise 200 Türk öğrencinin kendi bünyelerinde eğitim almasının sağlanmasını istemişti.

Bakanlık yetkilileri ise üniversitenin her iki talebini de etik açıdan doğru olmadığı için reddetmiş, üniversiteye eserleri iade ederek sergileyecekleri duyarlı davranışın eserin sergilendiği yer de dahil olmak üzere tüm mecralarda tanıtılacağı sözünü vermişti.

İKINCI ADIM ATILDI

Üniversitenin tutumu nedeniyle askıya alınan fakat Bakanlık uzmanlarınca sürekli takip edilen Zeugma Mozaikleri için 2017 yılında ikinci girişim yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, yönetimi değişen üniversiteye Türkiye'nin Chicago Başkonsolosluğu kanalıyla Zeugma Mozaiklerinin iade edilmesi için yeni bir yazı yolladı. Yazıda Türkiye topraklarına ait olduğu net bir şekilde belirtilen mozaiklerin iade edilmesi için bir toplantı yapılması istendi.

ESERİN REPLİKASI YAPILACAK
Anlaşmaya göre Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Bowling Green Eyalet Üniversitesindeki Wolfe Sanat Merkezinde sergilenmek üzere eserlerin replikalarının yaptıracak, parçaların Türkiye’ye nakliyesi Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek.

DÜZİNELERCE MOZAYİK BULUNUYOR
Türkiye ve ABD'deki uzmanlar, Bowling Green State Üniversitesi'ne ait düzinelerce parçalanmış mozaiklerin, 2000'li yılların başında sanat konservatuarları tarafından korunan "Achilles on Skyros" adlı siteden yağmalandığına inanıyorlar.

2000'li yılların başlarında Zeugma antik kentinde baraj gölünün yükselen sularından mozaikleri kurtarmaya çalışıldı.