İSTANBUL - Türkiye’de son yıllarda yabancı doğrudan yatırımlarda ciddi düşüşler gözleniyor. Yurtdışına yapılan yatırımların, gelen yatırımlara oranı da ciddi seviyelere ulaşmış durumda.
Türkiye’de son yıllarda yabancı doğrudan yatırımlarda ciddi düşüşler gözleniyor. Gelen sermaye nitelikli yabancı doğrudan yatırımların büyük bir kısmı mevcut işletmelerin yatırımlarından oluşurken, toplam yabancı sermaye girişindeki pozitif tutarı da gayrimenkul alımları sürüklüyor. Nitekim, 2022 yılı TL’deki değer kaybı, Rusya’nun Ukrayna’ya saldırısı nedeniyle Türkiye’ye yönelik Rus ve Ukrayna vatandaşlarının alımları nedeniyle gayrimenkule yapılan yabancı yatırımlar açısından rekor yılı olarak kayda geçti.
Ekonomim gazetesinden Mehmet Kaya'nın haberine göre ülkeye çekilen yabancı doğrudan yatırımlar kadar ülkeden dışarıya yapılan yabancı doğrudan yatırımlar da son dönemde hesaplanan göstergelerden biri haline geldi. Türkiye’ye yapılan doğrudan yatırımlardaki azalmayla bir dönem yıllık 20 milyar dolarlara ulaşan tutarlar, 2017’den bu yana 10 milyar doların altında, 6-8 milyar dolar aralığında sıkışmış durumda. Üstelik bunların içinde gayrimenkul yatırımları da bulunuyor. Yabancılara mülk satışına yönelik düzenlemelerle birlikte gayrimenkul alımları uzun süredir sürekli yükselme eğiliminde.
YÜZDE 61,9 İLE REKOR KIRILDI
Yabancı doğrudan yatırımların azalması ve gayrimenkule yapılan yatırımların artışı gibi çeşitli olumsuz işaretler yanında, Türkiye’de yerleşiklerin yurtdışına doğrudan yatırımlarındaki artış eğilimi de dikkat çekici. Buna bağlı olarak, yurtdışına yapılan yatırımların, gelen yatırımlara oranı da ciddi seviyelere ulaşmış durumda. Türkiye ekonomisinin sağlıklı büyüme gösterdiği 2000’li yılların ilk 10 senesinde yüzde 5-10’lar seviyesinde bulunan bu oran, 2010’lu yıllardan itibaren bozulmaya başladı ve yurtdışına yapılan yatırımların ağırlığı sürekli arttı. 2022 yılı ise yüzde 61,9 ile rekor kırdı.
Türkiye’de, yabancı doğrudan yatırımlarda gayrimenkulün ağırlığının yüksek olması, net yabancı sermaye girişi ile buna bağlı tartışmalarda dikkate alınması gereken bir ağırlık olarak öne çıkıyor. Nitekim, bazı yıllarda, net yabancı sermaye girişinin (yurtdışına yapılan yatırımların düşülmesi sonucu elde edilen net tutar) çok büyük bir kısmının gayrimenkulden oluştuğu yıllar da gerçekleşti.
6 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE GAYRİMENKUL ALIMI OLDU
Bu nedenle, yurtdışına yapılan doğrudan yatırımların gelen yatırımlara oranında gayrimenkul dışarıda bırakıldığında da yüksek oranlar göze çarpıyor. Bu şekilde hesaplama yapıldığında, 2018’den bu yana giden yatırımların (gayrimenkul dahil) gelen yatırımlara (gayrimenkul hariç) oranı yüzde 55’in üstünde bulunuyor. Salgın yılı olan 2020 ve 2021’de ise bu oran yüzde 80’in üzerinde gerçekleşti. 2022’de ise bir miktar gerileyerek yüzde 73,57’ye geriledi. Bunda, her ne kadar ilk kez 6 milyar doların üzerinde gayrimenkul alımı olsa da, salgın yılları sonrası şirketlerin askıya aldığı yatırımlara tekrar başlamasının etkili olduğu tahmin ediliyor.