ÖZKAN ALTINTAŞ- TÜRKİYE TURİZM
İSTANBUL- Turizm Otel Yöneticileri Derneği, TUROYD Başkanı Ali Can Aksu zor bir dönemden geçildiğini belirterek Covid-19’un hasarlarını değerlendirdiği sanal basın toplantısında “Bu yıl Covid-19’un Türk turizmine zararı 30 milyar dolar olacaktır. Bu nedenle Türk turizminin yeniden, doğayla barışık bir anlayışla yapılandırılması’ gerekiyor” dedi.
Aksu, “Türk turizmini bu hale biz getirdik. Kendi ayağımıza çok sıktık. Yaptığımız hataların bedelini Covid-19’un getirdiği hasarlarla ödüyoruz. Oturup hatalarımızla yüzleşmemiz gerekiyor. Artık samimi olmamız gerekiyor” şeklinde konuştu.
Türkiye turizminde kontrolsuzluk bulunduğunu ve turizmin politikasının olmadığın hatırlatan Ali Can Aksu, turizmde değişimin şart olduğunu belirterek “Türk turizminde isteyen istediğin yapabiliyor. Türk turizmini yöneten bir devlet politikası yok. Artık bunlara son vermek gerekiyor” dedi.
AKTÖRLER AYNı, ÇÖZÜM ÜRETEN YOK
Ali Can Aksu, Türk turizminde STK’larda görev alan aktörlerin yıllardır aynı aktörler olduğunu sözlerine ekleyerek “Aktörler kimseye birşey sormuyor, danışmıyor ve herşeyi biliyorlar. Bu gibi kimselerin herşeyi ben bilirim anlayışını bırakmaları gerekiyor. İleriye yönelik bir çalışmaları ve planları yok. Sadece yaptıkları açıklamalarla umut dağıtmaya çalışıyorlar. Bu gibi bağnaz düşüncelerle Türk turizmini yönetemeyiz ve kurtaramayız. Türk turizmini yeniden yapılandırmak gerekiyor” şeklinde konuştu.
DESTEK TURİZM ÇALIŞANINA ULAŞAMADI
Ali Can Aksu, geçen yılın datasını alarak kıyaslama yaptığını, Türk turizminde çalışan bir milyon kişinin çalışma süreleri göz önüne alınarak verilen işsizlik desteğinden ancak 200 bininin yararlandığını belirterek şunları anlattı:
“Yanlışları yapanların artık kendileriyle barışmaları ve hatalarda ısrar ekmemeleri gerekir. Türk turizmi hiçbir zaman iyi olmadı. Sürdürülebilir olmadı.
İşsizlik maaşı dışında desteklerden faydalanan çalışan sayısı 200 bini geçemedi.
Maaş bağlanması için 3 yılda 300 gün ve 450 gün şartı gibi sorun var. Turizmde çalışan her 10 kişiden 3’ü bir yıl boyuna sigortalı kalabiliyor. Bu süre ise işsizlik maaşı bağlanmasına yetmiyor. En şanslı turizm çalışanı olan Antalya’da sigortalı çalışma süresi 5 aydır. Bu da 350 güne geliyor ve bazı durumlara yetmiyor.
OTELLER AÇILINCA TURİZM DÜZELDİ DENİLEMEZ
Turizmde ekonomik desteklerin yıl sonuna kadar götürülmesi gerekiyor. Otellerin açılması turizm ekonomisinin düzene girdiğini göstermez 1 milyon çalışanın yüzde 40’i otel çalışanıdır. Bunun ancak 350 bini iş bulacağını ve 650 bin personelin açıkta kalacağını öngörüyoruz. Turizmde yüzde 40 personel kaybı olacağı ortaya çıkıyor.”
TÜRK TURİZMİ KENDİ KENDİNE YETEN BİR SEKTÖR DEĞİL
Ali Can Aksu, Covid-19 dönemini farklı ele almak gerektiğini belirterek “Covid-19 Türk turizminin kendi kendine yeten bir sektör olmadığını ortala çıkardı. Turizmin çok zayıf bir ekonomiye sahip olduğunu görüyoruz. Bu arada bilinçsiz bir şekilde işleyen arz-talep dengesi olduğu ortaya çıktı. Eğer Türkiye’de 2-3 bin seyahat acentesi, 3-4 bin rehber olsaydı, yüzde 40’lık ekonomi herkesi mutlu eder ve sürdürülebilir turizm olurdu. Yatak sayısını artırıp turizmi geliştiremezsiniz. Bu dönemde hiç kimsenin 3-4 ay ayakta duracak yedek akçesinin olmadığı ortaya çıktı.
YÖNETIM KARARLARıYLA KıYıM YAPıLDı
Kıdem kurbanı dedİğimiz ve kaygan zeminden en çok zarar gören istihdam oldu. Gemiden ilk atılan personel oldu. Mart ayında 375 bin kişilik personel ücretsiz izine gönderildi veya işten çıkarıldı. Sosyal hakları ve meslek yasası olmadığı için yönetim kararlarıyla kıyım yapıldı. Bu arada personeli kollayan ve kaybetmemek için çareler üreten takdire şayan bir sürü yatırımcı da ortaya çıktı. “
YÜZDE 60 EVDE VE ENDİŞELİ
Ali Can Aksu, Avrupa ve rus turizmini kaybettiğimizi hatırlatarak “Bundan sonra olacak herşey sürpriz olacaktır. Yabancı turist girişi Türkiye’de nereye yansır bilinmiyor. Ama biz yansımayacağını düşünüyoruz. İç pazarda bile halkın kafasında soru işaretleri var. Yüzde 60’lık evden çıkmayan halk var ve kafalarında ciddi sorular var. Disiplinsizliğe ve dışarıya güvenmeyen halk var. Yüzde 40 çalışma mecburiyeti ve disiplinsizlik anlayışıyla dışarı çıktı. Bu yüzde 40, sahil kentlerine akın etti” dedi.
HİJYEN KURALLARI UYGULANIYORDU
Sertifikanın satış pazarlamaya etkisi nasıl ivme kazandıracak otellerin aldığı önlemlerin yeterli olup olmadığına değinen Ali Can Aksu, Bakanlığın sertifika önleminin topluma güven duygusunu artırmak ve algıyı yönetme çalışması olduğunu söyledi. Dünyada olduğu gibi Türkiye’deki turizm tesislerinde hijyen kurallarının eskiden beri uygulandığını söyleyen Ali Can Aksu, ‘buna sosyal mesafe eklendi ve bazı materyellerin daha fazla kullanılması oldu” dedi.
Ancak “güven’ konsunda halka sunularak ciddi bir anket yapılmasının daha verimli olebileceğini belirten Ali Can Aksu, ‘Güven konusunda halka ‘Nasıl bir tatil planlıyorsunuz?’ denilseydi daha iyi olurdu. Ayrıca misafirlerden alınan avansların geri ödenmemisi sorunu var. Oteller alınan avansları işletme sermayesi yaptı. Ayrıca tesislerin kiralarının ödenmesi sorunları var. Devletin kredisi ise ötelemeden öteye geçemedi.
TURİZM TANITIM HAFIZASI BOŞALDI
Tesisler hazırlık sürecindeler. Herkes sertifikasyon çalışmaları yürütüyor. Sertifika olması iş hacmini büyütmeyecektir. Mevcut potansiyel zaten var. Ancak iç pazara yönelik aksiyonları hijyen algısı üzerine yönetmek gerekiyor. Turizmin tanıtma hafızası boşaldı. Senaryonun yeniden yazılması gerekiyor. İleriye dönük planların yeiden gözden geçirilmesi gerekiyor.
Covid-19 dünyayı yeniden revize etti. Doğanın ürettiği virüs dünyayı ayiniden yapılandırdı. Kapitalizmi dize getirdi. Doğayla savaşacağınıza. Doğayla iç içe olun mesajını verdi. Dünyada hiçbir güç bize eve kapatamazdı. Virus bunu yaptı. Tüketim toplumu olmamamız ve israfı önlememiz konusunda mesaj verdi.
‘HERŞEY DAHİL’İN BİTMESİ GEREKİYOR
Türk turizmde ‘duayen’ dediklerimizin ‘Herşey dahil iyidir. Devam edelim’ demelerini esefle karşılıyorum. Dünyanın ekolojik yapısına ters olan Covid-19 direk mesaj verdi. Doğaya karşı gelmeyin, tüketimi, israfı durdurun. Hollanda bile hayvancılık konusunda Dünya Sağlık Örgütü ile görüşerek çevreye ve iklime zarar veren bazı çiftliklerini kapattı. Türk turizm haritasının yeniden düzenlemesini yaparız ama bizleri desteklenmeleri gerekir. Tesisleri büyüterek Türk turizmi büyümedi. Eğer turizmi çeşitlendirilseydi, 100-150 milyar dolarlık bir bütçeye ulaşırdı ve Türk turizminin kaderi daha farklı olurdu.
ÇAKıLMAYı BEKLIYORDUK
Turizmde iyi bir yolda değildik. Çakılmayı bekliyorduk. Ama hala aynı hareketleri sürdürüyoruz. Yarayı merhemle iyileştirmeye çalışıyoruz. Revize etmek için çalışmalar yok. Artık ‘Dünyaya daha fazla yemek vereceğiz’ demek tercih edilen sistem olmayacaktır. Artık ben bile çok güvenle dışarda yemek yiyemiyorum. Dünyaya daha cesur mesajlar verilebilir. Bunlar: ‘Doğa ile barışık turizm’, ‘Doğayla yüzleşmeye karar verdik’ gibi sloganlar olabilir. Doğayı mahveden yanımız var. Hala ormanları yok edip turizme nasıl katabiliriz diye düşünüyorlar
DEVLETIN HIBE DESTEK KREDILERI VERMESI GEREKIR
Covid-19’un bağışıklık sistemi bozuk olanı yakaladığını gördük. Güneşe, doğaya, toprağa olan hasreti gördük. Artık ekolojik turizm anlayışı artacak. Nitelikli turizm senaryosunun değişimi olacaktır. Denizleri gösteren tanıtım videoları ile iyi bir noktaya varamayız. Doğa ile barışık algı yönetimi reklamda daha başarılı olacaktır. Dünya Turizm Örgütü’nün açıklamaları ekonomik zararları gösteriyor. Yaraları sarmamız için zamana ihtiyacımız var. Sektör ayakta tutmak için devletin hibe destek kredileri vermesi gerekir. Yumuşak mesajlar veriliyor, ama turizmde durum iyi değildir.
Turizmde en önemli istihdamdır. Çok başarılı otel yönetilcileri evde oturuyor. Yönetici kadrosu turizmin yüzde 10’u meydana getiriyor. Bir çoğu yurt dışına gitti. Kısa ödemelerle ayakta kalma çok zor. Devlet desteğini sonuna kadar götürmeli ve algıda biraz daha düşünmelidir."