Abdurrahman Büyükkeskin
Antalya - Antalya Evrensel Değerler Platformu(EDEP) Başkanı Avukat Mücahit Gündoğdu, '' Ülkemiz 2002 yılında dünyada 180 ülke arasında 102'nci sıradaydı, 2020 yılında ise 154'ncü sırada. Ülkemiz basın özgürlüğü noktasında çoğu Afrika ülkesinden çok geri. '' dedi. Demokratik ve evrensel değerlerin hava kadar su kadar çok önemli olduğu ile ilgili yaptığı yazılı açıklamada, ''Basın özgürlüğünün olmadığı bir yerde bırakın insanın özgür olmasını hiç bir canlı özgür olamaz'' dedi. Ülkede halen 110 basın mensubunun siyasi saikle tutuklu olduğunu hatırlatan EDEP Başkanı avukat Mücahit Gündoğdu, dünyada en fazla tutuklu gazetecinin olduğu ülkenin Türkiye olduğunu belirtti. Gündoğdu,ülkede eksen kaymasına bağlı son 7 yıl içinde basın özgürlüğü noktasında sınıfta kaldığını kaydetti. Ülkede, basın mensuplarının görevlerini yapmasında polis şiddetinin arttığına dikkat çeken Mucahit Gündoğdu, '' Emniyet Genel Müdürlüğü'nün kolluk kuvvetlerinin kamusal alanda görevlerini yaparken ses ve görüntü almasının engellenmesinin keyfi uygulamadır. Demokrasilerde yasama, yürütme ve yargıdan sonra halk namına denetim yapan dördüncü kuvvet basındır. '' ifadesinde bulundu.
Aralık ayı ortasından Ocak ayı sonuna kadarki dönemde gazeteci, bilim insanı, hukukçu ve insan hakları savunucuları ile yapılan anketlere dayandırılan endekste medya mensuplarına yönelik şiddet ve hapis cezaları da göz önüne alındığında dikkat çeken Gündoğdu şu bilgileri verdi:''RSF Türkiye’nin değerlendirmesine göre, Türkiye’nin önünde yer alan ülkelerdeki şartların kötüleşmesi ve Türkiye'de reform düzenlemelerinin ardından gazetecilerin tahliyesi, geçmişe göre tutuklamaya değil adli kontrole ağırlık verilmesi Türkiye'nin son iki yıldır listede yükselmesinde etken oldu.
Türkiye, 2021 endeksinde, Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına karşı kitle gösterileri sırasında medya mensuplarına ağır baskılar uygulanan ve beş basamak birden gerileyen Belarus’un yerine yerleşmiş oldu.
Endeksin ilk kez yayınlandığı 2002 yılında 99’uncu sırada yer alan Türkiye, 2016’da 151, 2017’de 155, 2018 ve 2019’da 157, 2020’de ise 154’üncü sırada gösterilmişti.Endekste Almanya ise iki sıra gerileyerek 13’üncü sırada yer aldı. Koronavirüs kaynaklı salgınla mücadele önlemlerine karşı düzenlenen gösterilerde medya mensuplarına karşı artan saldırıların bu sonuçta etkili olduğu belirtiliyor.
RSF verilerine göre, Almanya’da görev başında saldırıya maruz kalan medya mensuplarının sayısı 2020’de bir önceki yıla göre beş kat artarak 65’e yükseldi. Kayda alınamayan vaka sayısının da arttığına dikkat çekildi. Almanya basın özgürlüğünde durumun “iyi” olarak sınıflandırıldığı ülkeler arasından çıkarılarak “tatmin edici” sınıflandırmasına alındı.
180 ülke arasında basın özgürlüğü durumunun “iyi” olarak sınıflandırıldığı ülke sayısı, şimdiye kadarki en düşük rakam olan 12’ye geriledi. RSF, baskıcı devletlerin salgın önlemlerini özgür haberciliği daha da kısıtlamak için kullandığına dikkat çekerek, ”kökleşmiş demokrasilerin de kriz döneminde gazetecilerin mesleklerini icra edebilmesini güvenceye almakta zorlandığı”uyarısında bulundu.
Mercek altına alınan 73 ülkede bağımsız gazeteciliğin tamamen ya da büyük ölçüde engellendiği, bunun dışında 59 ülkede “ciddi engellemeler” ile karşı karşıya bulunduğu da not edildi. RSF, dünyadaki ülkelerin yaklaşık dörtte üçünde basın özgürlüğünün en azından “kayda değer bir şekilde” kısıtlandığına vurgu yaptı.
KUZEY ÜLKELERİ İLK SIRADA
Önceki yıllarda olduğu gibi İskandinav ülkeleri son endekste de ilk sıralarda yer aldı. Norveç üst üste beşinci yılda da ilk sıradaki yerini korurken Norveç’i Finlandiya, İsveç, Danimarka ve Kosta Rika izledi. Endeksin son sıralarındaki ülkelerde de değişiklik olmadı. 180 ülke arasında Çin 177’nci sırada yer alırken Çin'i Türkmenistan, Kuzey Kore ve son sırada Eritre izledi.
ABD listede bir sıra gerileyerek 45’inci sırada yer alırken Çin’de 100’den fazla medya mensubunun hapiste olduğu ve hapisteki gazeteci sayısında dünyada birinci sırada yer aldı.
RSF, coronavirus kaynaklı salgın döneminde değişik devlet ve hükümet başkanlarının dezenformasyon yazdıklarına da işaret ederek ABD'nin eski Başkanı Donald Trump, Brezilya ve Venezuela liderleri Jair Bolsonaro ve Nicolas Maduro ile Slovenya Başbakanı Janez Jansa’yı örnek verdi. Pek çok ülkede liderlerin basına karşı kışkırtmalarda bulunduğu, saldırgan ve güvensiz bir hava oluşmasına neden oldu. AB üyesi Macaristan ile Malezya’da salgınla ilgili haberlerin “yalan” oldukları gerekçesiyle cezalandırıldığı, Mısır'ın vaka sayılarına dair resmi olmayan verilerin yayınlanmasını yasakladığı, Çin, Venezuela, Sırbistan ve Kosova gibi çeşitli ülkelerde medya mensuplarının coronavirus ile ilgili yaptıkları habercilik nedeniyle gözaltına alındığı da not edildi.