TUREB bağımsızlık istiyor

İSTANBUL- TUREB Başkanı Uğur Ayyıldız bakanlık tarafından hazırlanan Turist Rehberleri Yasa Tasarısı hakkında TUREB'e bağlı rehber örgütlerinin bağımsız Turist Rehberleri Birliği ve Rehber Odaları Kanunu istediğini bildirdi.

TUREB başkanı Uğur Ayyıldız imzasıyla yayınlanan açıklama şöyle:

Sayın Rehberler ve Değerli Turizmciler,

Bilindiği gibi, Uzunca bir süredir destek vererek görüş paylaşıp, Meleğimizle ilgili sorunların çözümüne çare olacağını öngördüğümüz ve Rehberlerin içine sinen bir yasa arayışımız ve beklentimiz vardır.
26/8/2009 Tarihinde Sayın Bakan Ertuğrul GÜNAY'ın başkanlığında yapılan toplantıda bakanınca alınan kararla, 2/9/2009 tarihine kadar Esnaf Oda ve Rehber dernekleri temsilcilerinden Rehber Meslek Yasa Taslağı hakkındaki görüşler ayrı ayrı istenmiştir.
TUREB'i oluşturan ARO, İZRO (Esnaf Rehber Odaları), MARED, ÇİRED, KONTURED, VANTURED, ŞURED, ÇURED, GARED, TUREB ANTALYA Rehber dernekleri temsilcilerinin görüşleri ortak metin ve ayrı ayrı olarak bakanlığımıza gönderilmiştir.

Bilginize,

Uğur AYYILDIZ
(TUREB) Turist Rehberleri Birliği Başkanı 

TUREB'İN GÖRÜŞLERİ 

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Turist Rehberliği alanında kurulmuş bulunan Oda ve Derneklere gönderilerek görüş oluşturmaları istenen Profesyonel Turist Rehberliği Kanun Tasarısı ile ilgili görüşlerimiz aşağıdadır:

A- TASARIDA YER ALAN BAŞLICA YENİLİKLER:
Tasarı ile bugüne kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 4848 sayılı kanunun 13/m maddesi doğrultusunda yürütülen turist rehberlerin eğitimi, mesleğe kabulü, gözetim ve denetimi yetkileri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesinde oluşturulacak Sektör Meclisine ve İcra Komitesine devredilmektedir.
Ayrıca şimdiye kadar yine aynı Bakanlığın yürürlüğe koyduğu Yönetmelikle düzenlenen pek çok konuda yeni düzenlemeler öngörülmektedir. Bu yeniliklerin başlıcaları şunlardır:
· Turist rehberi olabilmek için lisans eğitimi almış olma zorunluluğu getirilmesi (Madde 3/1-c)
· Turist Rehberliği levhası kavramı getirilmek suretiyle denetim ve gözetimin kolaylaştırılması (Madde 3/2)
· Kamu kurumlarında çalışan rehberlere kurumlarından izin almak koşulu ile mesleklerini icra etme olanağı tanınması (Madde 4/2)
· Rehberlerin aktif ve pasif olarak sınıflandırılması (Madde 4/3-b)
· Aktif rehberler için iki yıl geçerli çalışma kartı alma zorunluluğu getirilirken vize yaptırma zorunluluğunun kaldırılması (Madde 4/3-b)
· Mali yükümlülüklerini yerine getirmeyen (aidatını ödemeyen) rehberlere çalışma kartı verilmemesi (Madde 4/3-b)
· Aralıksız beş yıl pasif rehber statüsünde kalanların aktif rehber olabilmeleri için bilgi sınavına katılma zorunluluğu getirilmesi (Madde 4/3-d)
· Rehberlere bir acentayla anlaşmaksızın doğrudan rehberlik yapma olanağı tanınması (Madde 4/3-ğ)
· Başka kişi ve kuruluşlara turist rehberliği eğitimi ve belgesi verme yasağı getirilmesi ve yaptırıma bağlanması (Madde 5/2)
· Ruhsatsız rehberlik yapanlara hapis cezası getirilmesi (Madde 5/3)
· Ruhsatsız ya da çalışma kartsız rehber çalıştıranlar yaptırım getirilmesi (Madde 5/6)
· Taban ücretin altında çalışma yasağı getirilmesi (Madde 8/2)
· Tur için sözleşme yapma ve sözleşmeyi tur süresince bulundurma zorunluluğu getirilmesi ve yaptırıma bağlanması (Madde 8/3)
· Rehberler ile acentalar ve tur operatörleri arasında çıkacak uyuşmazlıklar için tahkim niteliğinde Uyuşmazlık Çözüm Kurulu getirilmesi (Madde 10)
· Tasarı bu haliyle genel olarak rehberlerin şu aşamadaki taleplerini karşılayacak niteliktedir.

B- TASARININ SAKINCALI YANLARI:
Hazırlanan tasarı pek çok yenilik içermesine karşın, Profesyonel Turist Rehberleri için getirilen örgütlenme biçimi hem hukuksal bakımdan sakıncalar taşımakta hem de demokratik katılımcılık ilkesine aykırı düşmektedir. Ayrıca bu örgütlenme biçimi, içerdiği sakıncalarla ileride mesleki dayanışmayı zedeleyecek unsurlar taşımaktadır.
1.) Tasarının Anayasaya aykırılığı sorunu:
Tasarının 9. maddesi, Turist Rehberlerinin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesinde örgütlenmelerini düzenlemektedir. Bu örgütlenmeye göre;
· TOBB bünyesinde 40 kişiden oluşan bir Turist Rehberleri Sektör Meclisi kurulmaktadır. Bu meclis, Türkiye"deki tüm turist rehberlerinin seçtiği 35 kişi ile TOBB Yönetim Kurulunun seçtiği 5 kişiden oluşmaktadır. Seçim usulü TOBB"nin çıkaracağı Yönetmelikle belirlenecektir.
· Sektör Meclisi Başkanı ile Meclis tarafından seçilen altı üye, TBB Yönetim kurulunca seçilen bir üye ve Birlik Genel Sekreteri, Sektör Meclisi İcra Komitesini oluşturmaktadırlar. Komite ve Meclis, Turist Rehberlerinin eğitim, denetim ve gözetimi, mesleğe kabulleri vb konularda görevlidir. Ne var ki Meclisin kararlarını uygulama yetkisi TOBB Yönetim Kuruluna verilmiştir. Aidatlar ve kayıt ücretleri başta olmak üzere toplanacak paralar TOBB"a aktarılacak, Sektör Meclisinin mali konulardaki ihtiyaçları TOBB tarafından karşılanacaktır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 13. Maddesin ilk fıkrasında Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları tanımlanırken “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir.” denilmektedir.
Buna göre Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları;
· Belli bir mesleğe mensup olanlar tarafından oluşturulacak,
· Organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usulle, yargı gözetiminde ve gizli oyla seçilecek
· Kamu tüzel kişiliği statüsünde olacaklardır.
Oysa tasarıdaki düzenleme ile;
· Belli bir mesleğe mensup olan rehberler, başka meslek mensuplarının oluşturduğu TOBB bünyesine alınmaktadırlar.
· Yöneticilerini kendileri seçmemektedirler. (Turist Rehberlerinin Ticaret ve Sanayi Odalarının seçimlerinde oy kullanma hakları yoktur.) Sektör Meclisi ve İcra Komitesi ile ilgili düzenlemeler bu açıdan çok vahimdir. Özellikle seçimler için Anayasada açıkça “kanunda gösterilen usule göre ve yargı gözetimi altında yapılır” denildiği halde seçim usulünün Yönetmeliğe bırakılmış olması ve yargı gözetiminin göz ardı edilmesi bu organların Anayasada ön gördüğü organlar olmadığını göstermektedir. Hele bu organlara meslek mensupları tarafından değil de TOBB tarafından seçilen kişilerin de dahil olması (Bunların sayıları ne olursa olsun) açıkça Anayasaya aykırıdır.
· Önerilen Sektör Meclisinin tüzel kişiliği bulunmamaktadır. Alacağı kararlar TOBB"nin onayına tabidir. Bunun sonucu olarak meslek mensupları, yönetiminde ve denetiminde söz sahibi olmadıkları bir kuruluşa (TOBB), kayıt ücreti ve aidat ödemek zorunda olacaklardır.
· Tasarının Anayasaya açıkça aykırı bulunan 9. maddesi değiştirilmez ve bu haliyle yasalaşırsa, Anayasada belirtilen süre içinde iptal davası açılmasa bile ileride itiraz yolu ile Anayasaya aykırılık iddiasında bulunulabilecektir. Örneğin, mesleğe kabul, disiplin, çalışma kartı gibi konularda yapılan uygulama aleyhine idari yargıya başvuran bir rehber, kanunun anayasaya aykırı olduğunu ileri sürer ve mahkeme de bunu kabul ederse konu Anayasa Mahkemesine gidecektir. Anayasa Mahkemesi kanunu iptal ettiği takdirde ise bu alanda bir boşluk doğacak ve sorunlar içinden çıkılmaz hale gelecektir.
2.) Tasarının 9. ve geçici 1. maddeleri demokratik değildir
Tasarıda ön görülen Turist Rehberleri örgütlenmesi demokratik değildir. Her şeyden önce, seçimlerin Sektör Meclisi seçimlerinin yapılma biçimi tartışmaya açıktır. Tüm rehberlerin nasıl ve nerede oy kullanacakları, adayların nasıl belirleneceği belirsizdir. Yönetmelikle bu konuda yapılacak düzenleme tartışmayı sona erdirmeyecektir.
Kaldı ki, rehberler oy vererek seçtikleri yöneticilerini denetleme olanağından yoksun bırakılmışlardır. Örgütlerde yöneticiler genel kurullar tarafından seçilirler. Yöneticiler, bu genel kurullarda üyelerine hesap verir, onların görüş ve eleştirilerini alırlar. Genel Kurul bütçeyi ve yapıln harcamaları onaylar. Tasarı ile Turist Rehberleri bu olanaktan yoksun bırakılmaktadırlar.
Öte yandan tüm yurtta hizmet veren rehberlerin bir merkezden yönetilmek istenmesi de demokratik değildir. Taşrada bir sorunla karşılaşan rehberin, çözüm için İcra Komitesine başvurmak zorunda kalması hantal bir yapı oluşturacaktır.
Her ne kadar tasarıda Bölge Temsilcilikleri kurulması ön görülmüş ise bu temsilciler seçimle değil atama ile görevlendirileceklerdir. Bu nedenle de meslek mensupları ile kuracakları ilişki bürokratik nitelikte olacaktır.
Sektör Meclisi kavramı 5174 sayılı Kanunun 57. maddesinde yer almaktadır. Bu maddeye göre Sektör Meclisleri istişari nitelikte olup karar alma ve uygulama yetkileri yoktur. Tasarı ile 57 maddenin 4. fıkrası değiştirilerek bu tasarıya atıf yapılmıştır. Yani Turist Rehberliği meslek mensupları TOBB bünyesine alınırken istişari nitelikte olduğu kanunda belirtilen bir organa bağlanmak suretiyle ileride değişik yorumlara yol açabilecek bir kargaşa yaratılmıştır. 57 maddede yapılan bu değişiklik maddenin konuluş amacına aykırı, zorlama bir düzenlemedir. Bu aykırılık, karar alma yetkisinin TOBB Yönetim Kuruluna ait olduğu vurgulanarak giderilmeye çalışılmış, ayrıca bazı kararlar için Turizm ve Kültür Bakanlığının onayı kuralı getirilmiştir. Bu durumun yetki kargaşası yaratacağı açık olduğu gibi Bakanlık, bu alandaki yetkilerini meslekle ilgisi olmayan bir kuruma devretmiş olacaktır.
Yine tasarı ile rehberler ile yapacakları sözleşmenin diğer tarafında da yer alan seyahat acentaları aynı kuruluşun içinde yer alacaklardır. Seyahat acentaları ile rehberlerin çıkarları farklıdır. Üstelik seyahat acentaları TOBB"un karar mekanizmalarında temsil edilirken rehberler temsil edilmeyecekler, istişari bir kurula üye seçmekle yetineceklerdir. Bu eşitsizliğin hukuka ve demokratik teamüllere aykırı olduğu ortadadır.
Tasarının geçici 1. maddesi, bu antidemokratik yapılanmayı pekiştirmektedir. Normal koşullarda 1-2 aylık bir süre içinde tamamlanabilecek bir kuruluş dönemi 1-1,5 yıllık bir zaman dilimine yayılmakta ve bu dönem için atanmış bir Komiteye her türlü yetki verilmekte, rehberleri yakından ilgilendiren Yönetmeliğin rehberlikle ilgisi olmayan TOBB Yönetim kurulunca çıkarılması ön görülmektedir. Böyle bir düzenlemenin hukuka uygun olduğunu söylemek olanaksızdır.
3.) Tasarı ile esnaflık tartışması sona ermeyecektir:
Rehberler şu anda 5362 sayılı Kanuna tabidirler. Tasarıda rehberlik mesleğinin serbest meslek şeklinde yürütüleceğinin belirtilmiş olması (Madde 4/2) bu durumu değiştirmemektedir. Çünkü tasarı Anayasanın 135. maddesinin ön gördüğü biçimde bir meslek kuruluşu oluşturmamaktadır. Bu durumda rehberler 5362 sayılı kanunun 3/a maddesine tabi olmaya devam edecekler, esnaf siciline ve esnaf odasına kaydolmak ve aidat ödemekle yükümlü olacaklardır.
C- SONUÇ:
Yukarıda özetle belirttiğimiz üzere, tasarının 9. maddesinin Anayasaya uygun biçimde yeniden düzenlenmesi ve rehberlerin örgütlenmelerinin hukuk ve demokrasi ilkeleri doğrultusunda yapılandırılması halinde tasarının şu aşamada büyük ölçüde mesleğin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olduğu görüşündeyiz.
Sonuç olarak bu merkeziyetçi, Anayasaya aykırı, turist rehberlerini tüccar ve sanayicilerin vesayeti altına sokmayı amaçlayan tasarıdan vazgeçilmesi ve önceki yıllarda fikir birliği yapılarak hazırlanmış, 2. Turizm şurasında öngörülen rehberlerin kendi seçimlerince oluşturulan ve rehberlerce denetleme olanağı olan yerel rehber meslek odaları ve deleğelerle teşkil edilen rehber meclisinin yapılandırdığı bir merkezi icra komitesini kapsayan(TUREB)Turist Rehberleri Birliği ve Rehberler Odaları Kanunu' nun meclise getirilmesi yolundaki görüşümüzü arz ederiz.