Side'nin altında 78 yıldır kazı, üstünde 40 yıldır turizm yapılıyor

ABDURRAHMAN BÜYÜKKESKİN
SİDE-MANAVGAT/ANTALYA - Kültür turizminde Antalya ve ülke turizminde öncü olan Antalya Side Antik Kent'te 78 yıldır aralıksız arkeolojik kazı çalışması yapılırken üstündede 40 yıldır aktif turizm yapılıyor.  Side Antik Kent, dünyada  yerleşik yaşamın ve turizmin yılı 12 ayı yapıldığı tek tarihi ören yeri ünvanına sahip. 

 7 asır hiç yaşamın olmadığı Side Antik Kent'te Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamit'in  Şehzade Selim adına Side'de yaklaşık 150 yıl önce kurduğu Selimiye köyüne Girit Adasından gelen  Giritli Türkleri yerleştirmesi ile yeniden hayata başlar. 

Side'de turizmin başlaması ise 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 1. Dönem Başbakanlığı döneminde turizm teşviklerinini vermesi ile 1985 yılından sonra başlar.  

Yaşamın ve yılın 12 ayı turizmin yapıldığı dünyaca ünlü Antalya Side Antik Kentte  arkeolojik kazılar 78 yaşına ulaştı. Kültür ve arkeolojik varlıkları turizminde ülke ve Antalya turizminin gözbebeği  Antalya Side Antik Kent'te arkeolojik varlıkları toprak altından gün yüzüne çıkarma da 78'nci yılına girdi. Side Antik Kent kazıları ülkede İzmir Efes, Antalya Aksu Perge Antik Kent kazılarından sonra 1947 yılında üçüncü tarihi ören yeri. 

Side antik kent kazılarının Türkiye'nin ilk arkeologlarından Ordinaryüs Prof. Dr. Arif Müfid Mansel tarafından yapılıyor. Ordinaryüs Prof. Dr. Arif Müfid Mansel, 1947 yılında Side kazılarından önce 1946 yılında İstanbul Üniversitesi adına kazı çalışmasını Antalya Aksu ilçesinde bulunan Perge Antik Kent'te başlatır. 
Prof. Dr. Arif Müfid Mansel'in 78 yıl önce Side'de başladığı kazı çalışmasına Side Antik Kent'te 2. Abdülhamit'in şehzade oğlu adına kurduğu 'Selimiye'  köyüne yerleştirdiği 2. kuşak Giritlilerin desteği büyük olur. 2. Kuşak Giritliler, Side'ye gelen kazı ekibini coşlu ile karşılama yanı sıra evlerinde misafir etme dahil olmak üzere her türlü desteği verir. 
Prof. Mansel, tarihi ören yerinde 1947 yılından 1960 yılına kadar aralıksız kazı çalışması yapar. 1960 yılında sonra Side'de kazı çalışmasını Türkiye'nin ilk kadın arkeologu Prof. Dr. Jale İnan yapar. 
Prof. Mansel ve inan'ın Side kazılarında Helenistik ve Roma döneminde bulduğu heykeller ve arkeolojik bulgular bugün Side Müzesi ile Antalya Müzesi'nde sergileniyor.

Side kazılarında Prof. Dr. Jale İnan'dan sonra bayragı  Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu, Dr. Ülkü İzmirligil ve  Prof. Dr. Mehmet Özhanlı devraldı.
Side Antik Kent'te bir üniversitenin kazı çalışması 2014 yılında Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Sabri Alanyalı tarafı ve ekibi tarafından ilk olarak Side Antik Tiyatro'da zemin kazısı ile başladı. 
Prof. Alanyalı'dan sonra Side Antik Kent kazılarını eşi Prof. Dr. Feriştah Alanyalı tarafından sürdürülüyor. Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, '' 2025 yılında Side kazıları 78 yaşına girdi. Side dünyada  yerleşik yaşamın olduğu  ve yılın 12 ayı turizmin olduğu tek ören yeri.''

Prof. Dr. Feriştah Alanyalı , Side Antik Kent'te son 5 yıldır tarihi ören yerinde arkeolojik varlık kazılarının 4 aydan  12 aya çıkarıldığını söyledi.

Antalya'da Perge, Side'den sonra uzun soluklu tarihi ören yeri kazısının ise UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde  Kaş'ın Kınık Mahallesinde yer alan  Xanthos Antik Kent bulunuyor.

Xanthos Antik Kent'te 1950 yılında Fransız arkeologların başlattığı kazı çalışmasını Akdeniz Üniversitesi ile birlikte 75 yıldır sürüyor.