WASHINGTON - Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ) paylaştığı ve 117 ülkeden 600'den fazla gazetecinin incelediği yaklaşık 12 milyon belge, vergi cennetleri sisteminin nasıl çalıştığını hiç olmadığı kadar açık bir şekilde gözler önüne seriyor.
Bugüne kadarki en büyük küresel araştırmacı gazetecilik çalışması, ABD'nin Başkenti Washington DC'de bulunan Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun edindiği belgeler sayesinde gerçekleşti.
Deutsche Welle Türkçe, The Washington Post, Süddeutsche Zeitung, BBC, Istories, El Pais, Le Monde ve The Guardian'ın da aralarında olduğu 150 medya ortağı yaklaşık iki yıl boyunca kimliği bilinmeyen birisi tarafından sızdırılan 2,94 terabayt boyutundaki verileri inceledi.
NELER ORTAYA ÇIKTI?
Pandora Belgeleri'nde 6,4 milyon doküman, 3 milyona yakın resim, 1,5 milyondan fazla e-posta ve neredeyse yarım milyon excel tablosu bulunuyor.
Belgeler 90 ülkeden 330 politikacının da aralarında bulunduğu kişilerin off-shore şirketler aracılığıyla servetlerini sakladığını gösteriyor.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Global Financial Integrity'den (Küresel Finansal Dürüstlük) Lakshmi Kumar bu kişilerin "hortumladıkları paraları saklayabildiğini", bunu da genellikle anonim şirketler üzerinden yaptığını söylüyor.
Panama ve Paradise'den sonra üçüncü ve en büyük sızıntı olan Pandora Papers'ta Türkiye'den Rönesans Holding'in de yer aldığı görüldü. Yine bir ICIJ projesi olan Panama Papers 2016'da sızdırıldığında büyük ses getirmiş, farklı ülkelerde offshore'a karşı yeni düzenlemelerin -yetersiz de olsa- yapılmasını sağlamış, İzlanda ve Pakistan başbakanlarının da istifasına neden olmuştu.
OFF-SHORE NE DEMEK?
Pandora Belgeleri genellikle para ve diğer varlıkları gizlemek için kullanılan, sınırlar ötesine yayılan karmaşık şirket ağlarını ifşa ediyor.
Örneğin bir kişi Birleşik Krallık'taki bir evi, başka bir ülkede kurduğu bir şirket üzerinden alabilir. Bu ülkelere off-shore deniyor.
Off-shore ülkeler veya bölgeler genellikle şirket kurmanın kolay olduğu, şirket sahiplerinin kimliğini ortaya çıkarmanın zor olduğu, kurumlar vergisinin düşük olduğu veya hiç bulunmadığı ülkeler oluyor.
Bu ülkelere vergi cenneti de deniyor.
Vergi cennetlerine dair net bir liste yok. Fakat en bilinenleri arasında Cayman Adaları ve Britanya Virjin adaları gibi Britanya Denizaşırı Toprakları ile İsviçre ve Singapur gibi ülkeler yer alıyor.
Pandora Papers; Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Ekvator Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso Mendoza, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in ailesi, Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera'nın çocuğu ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair'in denizaşırı ilişkilerini ortaya koyuyor.
Pandora Papers ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "resmi olmayan propaganda bakanı" Konstantin Ernst ile Türkiye, Rusya, Brezilya, Hindistan, ABD, Meksika ve diğer ülkelerden 130'dan fazla milyarderin mali faaliyetlerini detaylandırıyor.
Deutsche Welle'nin incelediği belgeler, bu gizli offshore dünyasının küresel siyasi arenanın kılcal damarlarına ne kadar sızdığını gösteriyor. Belgeler Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) eski direktِörü Dominique Strauss-Kahn ve Hollanda Maliye Bakanı Wopke Hoekstra, Brezilya Maliye Bakanı Paulo Guedes ve Pakistan Maliye Bakanı Shaukat Rarin gibi finans çevrelerinin yakından tanıdığı tanıdığı isimlerin de offshore kervanında yerini aldığını gösteriyor.
Pandora Papers belgeleri, 29 binden fazla offshore firmanın gerçek sahiplerinin sırlarını ortaya koyuyor. Kimlerin gizli banka hesaplarına, kimlerin özel jetlere, yatlara, malikanelere gizlice sahip olduğunu ve hatta Picasso ve Banksy gibi usta sanatçıların eserlerinin gizli sahiplerinin kim olduğunu açığa çıkarıyor.
Dünyaca ünlü Kolombiyalı şarkıcı Shakira, Alman top model Claudia Schiffer, müziğin efsaneleri Julio Iglesias, Ringo Starr ve Elton John tanıdık isimlerden sadece birkaçı.
ICIJ ve medya ortaklarının sorularını yanıtlayan Shakira'nın avukatı, şarkıcının vergi avantajı sağlamadığını belirtirken, Schiffer'in temsilcileri ise eski modelin vergilerini Birleşik Krallık'ta nizami bir şekilde ödediğini söyledi. Elton John'un temsilcisi de Schiffer'in avukatlarıyla aynı cevabı verdi.
Futbol dünyası da vergi cennetlerinin müdavimlerinden. İtalya Milli Takımı'nın teknik direktörü Roberto Mancini, Avrupa'nın en büyük kulüplerinde oynamış Arjantinli futbolcu Angel di Maria, Manchester City'nin teknik direktörü Pep Guardiola da varlıklarını offshore firmalara taşımış isimler arasında.
Di Maria'nın temsilcisi "vergi uzmanlarının" önerisi üzerine offshore'da firma kurduklarını ve İspanya'da oynayan birçok yabancı futbolcuya bu yöntemin önerildiğini belirtti.
DW Türkçe'nin incelediği belgelere göre Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı müteahhidi olan Rönesans Holding'in kurucularından Ayşe Ilıcak'ın sadece 2015 yılında offshore'a aktardığı paranın vergisiyle 25 ilkokul, 8 hastane, 15 bin öğrenciye yetecek yurt yapılabilir ya da 115 bin öğretmenin bir aylık maaşı ödenebilirdi.
TÜRKİYE MÜCADELE EDİYOR MU?
Türkiye’de Ocak 2006’dan itibaren, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesinin 7 no’lu bendi değiştirilerek, vergi cenneti ülkelerinde yapılan ticari işlemlerde yüzde 30 vergi uygulanması kararlaştırıldı. Ancak bakanlar kurulu hangi ülkelerin vergi cenneti olduğuna karar vermediği için 15 yıldır bu vergi uygulanamıyor. Bu yüzden Maliye Bakanlığı harekete geçemiyor. Hazine ise gelir kaybına uğruyor.
Türkiye’de vergi cennetleriyle mücadele, paranın kaçışını önlemekten ziyade halihazırda vergi cennetlerine aktarılmış kayıt dışı zenginliğin ülkeye dönmesi ve kayıt altına alınmasına yönelik. Kamuoyunda ‘varlık barışı’ olarak bilinen ve periyodik olarak çıkarılan bu düzenlemeler, offshore ile mücadele yerine teşvik ettiği yönünde eleştiriliyor.
Yurt dışında tutulan varlıkların Türkiye’ye getirilmesi durumunda, “Nereden buldun” diye sormayan bu düzenlemeler, kara para aklamanın önünü açtığı için tartışma konusu. 2008’den bu yana uygulanan varlık barışı sayısı şimdiye dek yediyi buldu. Düzenleme, en son geçen haziran ayında yıl sonuna uzatıldı. Türkiye’de sisteme girerek yasal hale getirilen bu kaynakların daha sonra yurt dışına çıkarılmasında hiçbir engel de bulunmuyor.
Kaynağı belirsiz varlığını kayıt altına alanlara ise sıfır vergi avantajı uygulanıyor. Bu durum, kara paranın Türkiye’de aklanma riskinin yanı sıra vergi adaletsizliğine de yol açıyor.
PANDORA BELGELERİ LİSTESİ
Pandora Belgelerinde açık deniz şirketlerinin hissedarları, yöneticileri ve lehtarları olarak adlandırılan kişilerin kısmi bir listesi bulunuyor. Sızıntıda toplamda 35 mevcut ve eski ulusal lider ve yaklaşık 100 ülkeden 400 yetkili yer alıyor.
Ekim 2021'deki ilk sızıntılarda 100'den fazla milyarder, 29.000 offshore hesap, 30 mevcut ve eski lider ve 300 kamu görevlisinin isimleri yer aldı. Raporlara göre tahminen 32 trilyon dolar vergiden saklanıyor olabilir.
DEVLET BAŞKANLARI
Jordan Abdullah II, King of Jordan
Dominican Republic Luis Abinader, President of the Dominican Republic
Azerbaijan Ilham Aliyev, President of Azerbaijan
Cyprus Nicos Anastasiades, President of Cyprus
Montenegro Milo Đukanović, President of Montenegro
Kenya Uhuru Kenyatta, President of Kenya
Ecuador Guillermo Lasso, President of Ecuador
Gabon Ali Bongo Ondimba, President of Gabon
Russia Vladimir Putin, President of Russia
Chile Sebastián Piñera, President of Chile
Republic of the Congo Denis Sassou Nguesso, President of the Republic of the Congo
Qatar Tamim bin Hamad Al Thani, Emir of Qatar
Ukraine Volodymyr Zelensky, President of Ukraine
Colombia Marta Lucía Ramírez, Vice President of Colombia
Honduras Ricardo Álvarez, current Vice President of Honduras and former mayor of Tegucigalpa
ESKİ DEVLET BAŞKANLARI
Paraguay Horacio Cartes, former President of Paraguay
Colombia César Gaviria, former President of Colombia
Colombia Andrés Pastrana, former President of Colombia
Peru Pedro Pablo Kuczynski, former President of Peru
Honduras Porfirio Lobo Sosa, former President of Honduras
Panama Ricardo Martinelli, former President of Panama
Panama Ernesto Pérez Balladares, former President of Panama
Panama Juan Carlos Varela, former President of Panama
Dominican Republic Carlos Morales Troncoso, former Vice President of the Dominican Republic
El Salvador Alfredo Cristiani, former President of El Salvador
El Salvador Francisco Flores Pérez, former President of El Salvador
Spain Juan Carlos I, former King of Spain
HÜKÜMET BAŞKANLARI
Ivory Coast Patrick Achi, Prime Minister of Côte d'Ivoire
Czech Republic Andrej Babiš, Prime Minister of the Czech Republic
United Arab Emirates Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum, Prime Minister of the United Arab Emirates and Emir of Dubai
Lebanon Najib Mikati, Prime Minister of Lebanon
ESKİ HÜKÜMET BAŞKANLARI
Mozambique Aires Ali, former Prime Minister of Mozambique
United Kingdom Tony Blair, former Prime Minister of the United Kingdom
Italy Giuseppe Conte, former Prime MInister of Italy
Lebanon Hassan Diab, former Prime Minister of Lebanon
Bahrain Sheikh Khalifa bin Salman Al Khalifa, former Prime Minister
Haiti Laurent Lamothe, former Prime Minister of Haiti
Hong Kong Leung Chun-ying, former Chief Executive of Hong Kong
Hong Kong Tung Chee-hwa, former Chief Executive of Hong Kong
KURULUŞLARIN BAŞKANLARI
Brazil, Roberto Campos Neto, president of The Central Bank of Brazil.
FranceUnited Nations Dominique Strauss-Kahn, former Managing Director of the International Monetary Fund.
BAKANLAR
Mexico Jorge Arganis Díaz Leal, Secretary of Communications and Transport
Brazil Paulo Guedes, Minister of the Economy
Netherlands Wopke Hoekstra, Minister of Finance and Leader of the Christian Democratic Appeal
Pakistan Shaukat Tarin, Finance Minister of Pakistan
Pakistan Moonis Elahi, Minister for Water Resources
Pakistan Raja Nadir Pervez, Former Minister for Interior of Pakistan
Malta John Dalli, Former Maltese Minister and EU Commissioner
Philippines Arthur Tugade, incumbent Secretary of Transportation
Malaysia Daim Zainuddin, former Minister of Finance and Chief of the Council of Eminent Persons (CEP)
Serbia Siniša Mali, Minister of Finance and former Mayor of Belgrade
Sri Lanka Nirupama Rajapaksa, former Deputy Minister of Water Supply & Drainage of Sri Lanka
Pakistan Khan Arif Usmani, President National Bank of Pakistan
Tunisia Mohsen Marzouk, Secretary-General of the Arab Democracy Foundation
Colombia Ángela María Orozco, Minister of Transport.
MEDYA
Pakistan Mir Shakilur Rehman, Editor-in-chief of Jang Media Group
Pakistan Hameed Haroon, CEO Dawn Media Group
Pakistan Sultan Ali Lakhani, CEO Express Media Group
Pakistan Arif Nizami, journalist and editor of Pakistan Today
Russia Konstantin Lvovich Ernst, CEO of Channel One Russia
YASA KOYUCULAR
Pakistan Sharjeel Memon, former member of the Provincial Assembly of Sindh from June 2008 to May 2018
Pakistan Chaudhry Moonis Elahi, Member of the National Assembly of Pakistan
Pakistan Aleem Khan, Senior Minister of Punjab and Minister of Food, Member of the Provincial Assembly of the Punjab
Israel Nir Barkat, former mayor of Jerusalem and current member of the Knesset
Israel Haim Ramon - former Vice Prime Minister of Israel and former member of the Knesset
United Kingdom The Lord Deighton, member of the House of Lords and Chairman of The Economist Group
Philippines The family of Win Gatchalian and Rex Gatchalian, Senator of the Philippines and current mayor of Valenzuela City
Pakistan Faisal Vawda, member of the Senate of Pakistan, former member of the National Assembly and former Minister for Water Resources
POLİTİKACILAR
India Satish Sharma, former deceased member of the Union Cabinet in the Government of India.
China Qiya Feng, Delegate, Henan Province
Honduras Nasry Asfura, current mayor of Tegucigalpa.
Belize Glenn Godfrey, former Attorney-General of Belize
Brazil Roberto Campos Neto, president of the Central Bank of Brazil
Ecuador Jaime Durán Barba, consultant of former President of Argentina Mauricio Macri
Argentina Zulema María Eva Menem, former First Lady of Argentina and daughter of former president of Argentina Carlos Menem
Argentina Daniel Muñoz, secretary of former president of Argentina Néstor Kirchner
Mexico Julio Scherer Ibarra [es], former advisor of Mexican President Andrés Manuel López Obrador
Philippines Andres D. Bautista, former Chairman of the Commission on Elections and Chairman of the Presidential Commission on Good Government
Philippines Rolando Gapud, businessman and former associate of the late dictator Ferdinand Marcos
Philippines Dennis Uy, businessman, Honorary Consul of the Philippines to Kazakhstan[48]
France Aymeric Chauprade, former member of the European Parliament[49]
Colombia Lisandro Junco Riveira, chairman of National Directorate of Taxes and Customs.
Colombia Guillermo Botero, ambassador of Colombia in Chile and former minister of Defence.
Colombia Luis Diego Monsalve, ambassador of Colombia in China.[51
KRALİYET
Spain Juan Carlos I, Former king of Spain
Morocco Lalla Hasnaa, Princess of Morocco
Jordan Abdullah II, King of Jordan
İŞ ADAMLARI
India Anil Ambani - Indian businessperson
India John Shaw - Indian businessperson
India Nirav Modi - Indian businessperson
United States Robert F. Smith, American investor and CEO of Vista Equity Partners and Democratic Party donor
United States Robert T. Brockman, American billionaire and CEO of Reynolds & Reynolds and Republican Party donor
Turkey Erman Ilıcak, businessperson, investor, and president of Rönesans Holding
Russia Gennady Timchenko, billionaire Russian oligarch and close friend of President Vladimir Putin
Russia Petr Kolbin, businessman and close friend of President Vladimir Putin
Russia Yuri Kovalchuk, Russian shareholder in Bank Rossiya
Russia Victor Fedotov, Russian oil tycoon
Russia Semyon Vainshtok, CEO of Transneft
RussiaUnited Kingdom Lubov Chernukhin, Russian-born British banker and major donor to the British Conservative Party
Pakistan Javed Afridi - Owner of the Peshawar Zalmi franchise, Pakistani business executive and entrepreneur.
Mexico María Asunción Aramburuzabala, Mexican businessperson
Mexico Germán Larrea Mota-Velasco, Mexican businessperson
Australia Graeme Briggs - founder of the Asiaciti Trust.
China Joseph Tsai, co-founder and executive vice chairman of Alibaba Group
China Du Shuanghua [zh], Chinese Billionaire
Montenegro Aco Đukanović, Montenegrin businessperson
Montenegro Blažo Đukanović, Montenegrin businessperson
Ukraine Ihor Kolomoisky, Ukrainian oligarch
Malaysia Jho Low, Malaysian financier and mastermind of the 1MDB embezzlement scandal
Brazil Antonio Jose, vulgo Pai, Construction Tycoon
Israel Beny Steinmetz - Israeli businessperson
Mexico Olegario Vázquez Aldir, Mexican businessperson
Japan Masayoshi Son, Japanese billionaire technology entrepreneur
Philippines The Aboitiz family, Philippine businesspersons
Philippines Joselito Campos, Jr., son of Jose Yao Campos, Philippine businessperson
Philippines Helen Dee, daughter of Alfonso Yuchengco, Philippine businessperson and banker
Philippines The Gaisano family, Philippine businesspersons
Philippines Oscar Hilado, Philippine businessperson
Philippines The Tantoco family, Philippine businesspersons
Philippines The Wenceslao family, Philippine businesspersons
Philippines Enrique K. Razon, Philippine businessperson
Philippines The estate of Henry Sy, including Teresita Sy-Coson and his other children, Philippine businesspersons
Guatemala Federico Kong Vielman, Guatemalan Director of Banco Industrial[6]
United Kingdom Mohamed Amersi, British businessperson
RussiaUnited Kingdom Alexander Temerko, Russian-born British businessman and Conservative Party donor
Colombia Alejandro Santo Domingo, Colombian businessperson.
Colombia Luis Carlos Sarmiento, Colombian businessperson.
Colombia Isaac, Jaime and Gabriel Gilinski, Colombian businesspersons.
Colombia Eduardo Pacheco Cortés, Colombian businessperson.
Colombia The Barberi family, Colombian businesspersons.
Colombia The Echavarría family, Colombian businesspersons.
DİĞER
Argentina Ángel Di María, Argentine football player
Italy Carlo Ancelotti, Italian football manager
Italy Raffaele Amato, Italian crime boss and head of the Scissionisti di Secondigliano
United Kingdom Cherie Blair, wife of former British Prime Minister Tony Blair
United Kingdom Elton John, British singer
United Kingdom Ringo Starr, British drummer and former member of The Beatles
Germany Denmark Corinna zu Sayn-Wittgenstein-Sayn, German-born Danish princess and entrepreneur
Germany Claudia Schiffer, German model
United Kingdom Helena de Chair, wife of Jacob Rees-Mogg, Leader of the House of Commons
Spain Julio Iglesias, Spanish singer
South Korea Lee Soo-man, South Korean record executive and record producer (SM Entertainment)
Spain Miguel Bosé, Spanish singer
Spain Pep Guardiola, Spanish football manager
Russia Sergei Roldugin, Russian musician
Russia Svetlana Krivonogikh, associate and alleged former lover of Russian President Vladimir Putin
Colombia Shakira, Colombian singer
Sweden Swedish House Mafia, Swedish house music group
India Sachin Tendulkar, Indian cricketer
Canada Jacques Villenueve, Canadian racing driver
Canada Elvis Stojko, Canadian figure skater