İSTANBUL - Ticaretin tarihi antik döneme kadar uzanıyor. Agora denen meydanlarda kurulan tezgahlardan online alışverişe uzanan ticaret, 21. yüzyılda geçirdiği evrimle dijitalleşmeyi odağına alarak sadece birkaç dakikada istenen ürüne ulaşılmasını sağlayan bir niteliğe büründü.
Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınıyla beraber online alışverişin iş hacmi kısa sürede tahmin edilenden çok daha fazla büyüdü. Pandemi koşullarının e-ticaret faaliyetlerinde 5 ile 10 yıl arasında değişe bir ivmelenmeye neden olduğu öngörülürken, salgın süresince değişen tüketici satın alma alışkanlıkları ve eğilimlerinin salgın sonrası da devam edeceği düşünülüyor.
İnternetten daha fazla şey satın alma eğilimi artıyor
Kitle hedefleme şirketi Global Web Index (GWI) tarafından açıklanan verilere göre, Avrupa genelinde mobil cihaz kullanımındaki artışa paralel olarak bu cihazlarda geçirilen süre, TV başında geçirilen süreyle eşitlendi, hatta bu süreyi geçti. GWI verileri, 40 yaş üzerindeki kişilerin mobil ticareti diğer tüm yaş gruplarından daha hızlı bir şekilde benimsediğini gösterirken, 55 yaş üzerindeki grupta görülen mobil cihaz kullanım artışı, bu alanda genç ve orta yaş grubu arasındaki kuşak farkının kapanmasının göstergesi olarak de yorumlanıyor.
Amerikalı uluslararası yönetim danışmanlık firması McKinsey & Company tarafından yayınlanan rapor, Avrupa'daki tüketicilerin yüzde 60'ının alışkanlıklarını alışveriş yaptıkları mağazalar, satın aldıkları ürünler ve satın alma yöntemleri bakımından değiştirdiğini ortaya koyuyor. Pazar araştırma ve danışmanlık firması IPSOS tarafından gerçekleştirilen bir diğer araştırma ise Avrupa genelinde tüketicilerin yüzde 57'sinden fazlasının fiziksel mağazaya kıyasla internette daha fazla şey satın almayı planladığını gösteriyor. Tüm bu veriler, alışveriş yapmaya gitme sürecinden her zaman alışveriş yapma sürecine geçiş yapıldığının göstergesi olarak görülüyor.
The Economist'in Dünya Bankası’ndan alıntı yaptığı ‘Perakendenin Geleceği’ raporunda, 65,5 trilyon dolarlık toplam kamu harcamasına karşılık toplam global e-ticaret hacminin 4,2 trilyon dolara ulaştığı belirtilirken, global e-ticaret pazarının dinamikleri ise her geçen gün değişiyor.
Makine öğrenmesi, markalara sonsuz olanaklar sunuyor
Markalar, artık yeni potansiyel tüketicilere ulaşmak ve bu paralelde büyümeyi sürdürebilmek için daha fazla tüketici odaklı bir yaklaşım benimsemek durumundalar. Markaların, tüketicilerin güvenini kazanmak için oluşturdukları uzun soluklu yol haritalarının en önemli araçlarının başında ise teknoloji geliyor. Günümüzde teknolojiye yatırım yapan markalar değişen tüketici profiline uygun, proaktif çözümler üreterek tüketicilerin ürünleri bulması yerine, ürünlerin tüketicilerle eşleşmesi ve onları bulmasını hedefleyen bir strateji geliştiriyor.
Peki, ürünler tüketicileri nasıl buluyor? Bilgisayar biliminin, yapay zeka alanında sayısal öğrenme ve model tanıma çalışmalarından geliştirilmiş bir alt dalı olan makine öğrenmesinin markalara sunduğu sonsuz olanaklar sayesinde artık tüketici ile ürünü eşleştirmek çok daha kolay hale geldi. Sistemin, veri ve deneyim miktarı arttıkça daha doğru sonuçlar ortaya koymasını sağlayan makine öğrenme metodu, marka ve işletmelere sayısız olanaklar sunuyor.
Değişen tüketici profilinin öne çıkan özelliklerinden başında tüketicilerin içerik, ürün ve hizmetlerin kendilerini bulmalarını istemeleri geliyor. ‘Keşif Ticareti’ kavramı da tam olarak bu noktada karşımıza çıkıyor.
Kısa süre önce Facebook tarafından yayınlanan ‘2021 Festive Season Marketing Guide’ araştırması da tüketicilerin alışveriş tercihlerinde yaşanan bu dönüşümü ortaya koyuyor. Araştırma, tüketicilerin yüzde 63'ünün aktif olarak aramadığı ürünleri keşfetmekten keyif aldığını, yüzde 94’ünün ise üç milyardan fazla küresel topluluğa sahip olan Facebook platformunda spontane bir alışveriş deneyimi yaşamayı tercih ettiklerini gösteriyor.
Geleneksel satın alma eğilimlerinde kökten bir kırılım yaşatmaya hazırlanan bu satın alma refleksi, markaların online pazarlama stratejilerini yeniden düşünmeleri konusunda onlara devrim niteliğinde bir çözüm sunuyor.
İnteraktif bir keşif deneyimi
Dijitalin sunduğu geniş olanaklar offline deneyimin sahip olduğu dokunma duygusunun yerine interaktif bir ‘keşif şansı’ sunuyor. Veri ve makine öğrenimi tabanlı ‘Keşif Ticareti’, tüketici ihtiyaçlarını öngören algoritmasıyla ürünleri, onları sevme olasılığı en yüksek kişilerle buluşturuyor. Dünyada 250 milyon kişi tarafından kullanılan Facebook Shops ve Instagram Reels gibi araç ve teknolojiler, markaların ürün ve hizmetlerini interaktif bir şekilde tüketicilerle buluşturmalarını sağlıyor.
İçgörüleri odağına almak
Markalara, demografinin ötesinde içgörüleri odağına alan, deneyime dayalı bir pazarlama imkanı sunan ‘Keşif Ticareti’, tüketiciler için neyin önemli olduğunu ve markayla kurdukları etkileşimi merkeze alıyor. Tüketicilerin motivasyon kaynaklarının ve ihtiyaçlarının ne olduğuna dair sezgisel bir alışveriş deneyimi sunan model, tüketicileri reklamlar üzerindeki keşiften satın alma yolculuğuna taşıyor. Kişiselleştirilmiş pazarlama aktivitelerde bir diğer öne çıkan konu ise kişisel veri güvenliği olarak öne çıkıyor. Kişisel verileri güvence altına alan ‘Keşif Ticareti’, veri güvenliğine yönelik kapsamlı yaklaşımı ve veri güvenliği politikasıyla kişisel bilgilerin gizliliğini koruma altına alıyor.
Gelişen ve öğrenen algoritma
Facebook tarafından geliştirilen ‘Keşif Ticareti’, sürekli gelişen bir yapıda. Sahip olduğu araçlarla işletmelerin özel kitleler oluşturmasını, tıklama, etkileşim kurma ve satın alma potansiyeli en yüksek kişilerle markaların ürün ve hizmetlerini buluşturmalarını sağlayan sistem, Facebook’un sahip olduğu içgörüleri, işletmelerin müşterileri hakkında paylaştığı bilgilerle biraraya getiriyor.
‘Keşif Ticareti’ geleceği şekillendirmeye hazır
1472’de William Caxton’ın ilk basılı reklamları evlerin kapılarına yapıştırmasıyla başlayan pazarlamanın uzun soluklu maratonu, radyo ve TV reklamlarından, 1989’da World Wide Web’in ortaya çıkmasıyla devam etti. 2004’te Facebook’un kurulmasıyla hızla genişlemeye başlayan internet ekosistemi, bugün hem markalara hem de tüketicilere sunduğu sınırsız tercih özgürlüğüyle büyümeye devam ediyor. ‘Keşif Ticareti’, geleceği şekillendirmeye ve pazarlamanın bu uzun soluklu maratonunda ona yepyeni bir güç katmaya hazır görünüyor.
Kuşku yok ki teknolojinin sunduğu sınırsız olanaklar her geçen gün artmaya devam edecek. Teknoloji, insanlığı gelecekle buluştururken her geçen gün ezberleri bozmayı da sürdürüyor. Önümüzdeki günlerde "Lider Fikirler" yazı dizisiyle teknolojinin sonsuz yolculuğunda ona eşlik etmeyi sürdüreceğiz.