ANKARA-Milyonlarca hektar tarım arazisinin ekilmediği Türkiye’yi gıdada dışa bağımlı duruma getiren AK Parti iktidarının, “Sudan’da tarım” projesi de çıkmaza girdi. Bölgedeki kabile ve silahlı grupların işletmelerden “zekât” adı altında haraç istediği ortaya çıktı.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci’nin, “Afrika’da üretim yapabilecek durumdayız” açıklaması, iktidarın Sudan’da çiftlik projesini yeniden gündeme getirdi.
Dört milyon hektar tarım arazisinin ekilmediği Türkiye’yi gıdada dışa bağımlı hale getiren iktidarın, “Sudan’da tarım” projesi çıkmaza girdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eleştirilere karşı savunduğu projeyle ilgili CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen ulaştıkları bilgileri aktardı.
Cumhuriyet'ten Mustafa Çakır'ın haberine göre Başevirgen, Kirişci’nin “hedefinin” tanıdık geldiğini söyledi. Sudan ile Türkiye arasında tarımsal üretimin artırılması amacıyla, 28 Nisan 2014’te anlaşma imzalandı. Kasım 2015’te anlaşma uygulamaya konuldu. Sudan’da 12 bin 500 hektar arazide “pilot çiftlik” kurulması kararlaştırıldı. Bunun için yüzde 80’i TİGEM’e, yüzde 20’si Sudan’a ait olan “Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık AŞ” kuruldu. Sudan’da neler yapıldığını araştırdıklarını belirten CHP milletvekili Başevirgen, ulaştıkları bilgileri şöyle paylaştı:
"YARARI OLMADI"
“Türkiye için hiçbir yararı olmadı. Milyonlarca lira borcu olan TİGEM’in bu ortaklığa zorlandığı ifade edildi. Anlaşma imzalandıktan sonra nasıl bir işe bulaşıldığı anlaşılmış. Çiftlik kurulacak toprakların merkezi yönetimin değil, eyaletlerin veya kabilelerin kontrolünde olduğu ortaya çıktı.
Türkiye’ye gösterilen arazilerin içinde köyler var. İşletme kurabilmek için bu köylerin ve köylülerin ihtiyaçlarının karşılanması gerekiyor. Aksi taktirde zorla girip istediklerini alabiliyorlar. Arazilerin toprak kalitesi uygun değil. Su miktarı ve sulama altyapısı yetersiz. Ürünlerin muhafazası için yeterli tesis ve muhafaza ünitesi yok. Traktör ve tarım makinelerinin bozulması durumunda tamirinin yapılacağı yer ve yedek parça imkanı bulunmuyor. Sudan’da çiftliklerin birçoğu traktör ve makine mezarlığını andırıyor.”
"ZEKÂTLAR UÇTU GİTTİ"
Sudan’da güvenlik sorunlarının olduğunu, her an baskın yapılarak çalışanların rehin alınma ve hatta öldürülme riskiyle karşı karşıya bulunduklarına dikkat çeken CHP’li Başevirgen, “Kabile ve silahlı gruplarca işletmelerden ‘zekât’ adı altında haraç isteniyor. Üstelik bir kez verilmesi de yeterli değil, başka bir grup tekrar gelip istiyor. Haliyle insanın aklına, bu kadar sorunlu bir ülkeye biz neden böyle bir yatırım yaptık, sorusu geliyor” dedi.
Kiralanan arazinin ne durumda olduğunun bilinmediğine dikkat çeken Başevirgen, “Yani anlayacağınız ‘öküz öldü ortaklık bitti.’ Ödenen harcırahlar, konaklama giderleri ve kabilelere verilen ‘zekâtlar’ uçtu gitti. TİGEM görev zararı yazdı geçti ve olan vatandaşın vergilerine oldu” dedi.
"DERS ALINMADI"
Başevirgen, yeni bakanın açıklamalarının da yaşananlardan ders alınmadığını gösterdiğini söyledi. Başevirgen, iktidara şöyle seslendi: “Dört milyon hektar tarım arazisi artık ekilmiyor. TİGEM desen elindeki arazilerini, çiftliklerini yandaşlarınıza kiraya vermiş, kendisi ithal hayvan tedarikçiliğiyle uğraşıyor. Lütfen artık ülke hayrına bir şeyler yapın.”
ERDOĞAN SAVUNMUŞTU
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 28 Aralık 2020’de kabine toplantısının ardından yaptığı konuşmada, eleştiriler getirilen Sudan’da tarım projesini savunmuştu. Erdoğan, toprak kiralamada amacın bir asır sonrasının taleplerine hazırlık yapmak olduğunu savunmuştu. Erdoğan, “Böyle bir derdi olmayanlar ülkemizin niye Sudan’da Nijer’de toprak kiraladığını anlayamıyor. Bu çapsız zihniyet, her konuda karşımıza çıkıyor” ifadelerini kullanmıştı.
"BUNU DA REDDEDECEĞİZ"
TBMM Genel Kurulu’nda, dün İYİ Parti’nin “Hububat çiftçisinin sorunlarına” ilişkin vermiş olduğu araştırma önergesi görüşüldü. İYİ Partili İbrahim Halil Oral’ın “İki hafta önce tarımdaki girdi fiyatlarında yüzde 45’lik artışa çözüm aranması için verdiğimiz önerge AKP ve MHP oylarıyla reddedilmişti” demesi üzerine, yerinden konuşan MHP’li Mehmet Taytak, “Bunu da reddedeceğiz, haberin olsun” ifadelerini kullandı. Önerge toplantı yeter sayısı bulunamadığı için oylanamadı.