NEW YORK - Uçak kargosunda unutulan hayat kurtaracak organlar, nasıl kullanılamaz hale geliyor? Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyet gösteren Southwest Airlines havayolu şirketine ait bir uçakta unutulmuş bir insan kalbinin ortaya çıkması şok etkisi yaratmıştı. Uzmanlar, hayati öneme sahip birçok organın teslimat sürecinde unutularak veya geç kalarak kullanılmaz hale geldiğini belirtiyor.
Kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Kaiser Health News'un araştırmasına göre, ABD’de 2014 ila 2019 yıllarında uçaklarda yaşanan gecikme ve ihmallerden dolayı 170 organ nakledilemedi, 370 organ da neredeyse kullanılmaz hale geldi. Ayrıca teslimat esnasında yaşanan aksamalardan dolayı 22 organ da başka hastaya yönlendirildi.
Amerikalı cerrahlar bu duruma öfkeli, teslimat sürecinde yaşanan gecikmelerden dolayı bazen böbrek nakli ameliyatını yapamadığını söyleyen Dr. David Axelrod, “Uçaklarda unutulan organlar oldu, veya zamanında alınamayan ve 4 saat ile gecikmeyle gelen organ vakaları var. Bu durum bizim işimizi oldukça zorlaştırıyor" diyor.
Bulunulması zor olan ve ömrü kısa olan kalplerin alımından, taşıması ve nakline kadar genelde cerrahlar bizzat kendilerini ilgileniyor. Ancak ömrü daha uzun olan böbrek ve pankreas gibi organlar genellikle ticari kargo olarak gönderiliyor. Bu durum ise bazın sorunlara yol açıyor.
ORGAN TESLIMATıNDAKI AKSAMALAR NEDEN KAYNAKLANıYOR?
Uzmanlar, bu sorunun sebeplerinden birini organ teslimatını takip eden ulusal bir sistemin olmamasına bağlıyor. ABD gibi büyük bir ülkede hastalar arasındaki mesafelerin uzun olması da ciddi bir problem haline gelebiliyor.
ABD'de organların hastaneden alımından ve teslimatından "OPO"lar olarak adlandırılan 58 kar amacı gütmeyen kuruluş sorumlu. Söz konusu kurumlar da hiçbir resmi sorumluluğu olamayan ticari kurye ve havayolu şirketlerini güveniyor.
Florida eyaletinin Orlando kentindeki bir OPO'nun genel müdürü olan Ginny McBride konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Bir havayolu şirketi uçakta bir böbrek unutursa veya teslimata geç kalırsa onun için bunun hiçbir sonucu olmayacaktır, organları takip sistemler de çok zayıf kalıyor" dedi.
Iowa Universitesi’nden Dr. David Axelrod, "Amazon, internetten aldığınız peçeteleri veya köpek mamasının dakika dakikasına size ne zaman ulaşacağını bildirirken, hayatı öneme sahip olan organların teslimat esnasında takip edilememesi kabul edilemez bir durum" diye konuştu.
UÇAĞı KAÇıRAN BIR ORGAN 46 DAKIKA KALA KULLANıLMAZ HALE GELECEKTI
Geçtiğimiz ekim ayında, Florida'dan Kuzey Carolina’daki bir hastaya ulaşması gereken bir böbrek Atlanta'daki bağlantısını kaçırdı. Kutuda belirgin bir şekilde insan organı olduğu ve acil bir telefon numarası olmasına rağmen Delta kargo işçisi kutuyu bir köseye koyarak bir sonraki uçuşla göndermek istedi. Ancak en geç sabah 7’ye ulaştırılması beklenen böbrek, gece yolculuğu ile sabah saat 06:14'e yetiştirilebildi.
'ORGANLAR BASIT BIR BAGAJ MUAMELESI GÖRÜYOR'
Kentucky'deki bir organ nakli cerrahı Dr. Malay Shah ise, "Bu durum korkutucu. Bu mekanizma ile taşınan organlar basit 'bagaj' veya 'kargo' muamelesi görüyor" diyerek bu uygulamanın değiştirilmesini istiyor.
11 Eylül saldırıları öncesin OPO çalışanları havaalanlardaki güvenlik bölgelerinden geçerek organları daha iyi takip edebiliyordu. Ancak güvenliğini artırılması ile artık kimse uçakların bagaj kısmına gidemiyor.
Seattle merkezli bir OPO olan LifeCenter Northwest'in genel müdürü Dr. Kevin O’Connor ise durumun bu kadar kötü olmadığını savunuyor, "30 yılı aşkın bir süredir bu işi yapıyorum ve teslimatta yaşanan gecikmelerden dolayı nakledilemeyen organ vakası gerçekten çok azdı. Binlerce organı zamanında yetiştirebiliyoruz" dedi.
Doktorlar bu soruna karşı ulusal çapta toplantıların yapılması ve en yakın zamanda çözüm üretilmesi yönünden çağrıda bulunuyor.