ÖZKAN ALTINTAŞ- TÜRKİYE TURİZM
İSTANBUL- İstanbul’un renklerle bezeli çiçek dünyasını paletine döken, suluboya ressamı Eda Mordeniz “Mor Salkımlı Üsküdar” konulu 26 eserini 2-12 Temmuz arasında Bağlarbaşı Nev Mekan’da bulunan “Nev Galeri’de sergilemeye başladı. Bu kez mor salkımların dışına çıkan Eda Mordeniz, yılın belli aylarında İstanbul’u süsleyen başta laleler olmak üzere çeşitli çiçeklere yer verdi.
Sergi için hazırladığı “Nev” adlı eserinde ise yaz boyunca odalarımızı ve balkonlarımızı süsleyen rengarenk salkım çiçeklerini resmetti.
Sergide Halide Edip Adıvar’ın Üsküdar Sultantepe’de bulunan “Mor Salkımlı Ev” adlı romanı ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “huzur” adlı romanlarında yer alan anlatımlardan etkilenerek resmettiği çiçekler ise sergiye ayrı bir renk kattı. Sergide Türk edebiyatının ünlü romancılarının Boğaziçi kıyılarının mor salkımlarla renkten renge bürünmesinin yarattığı ruh hali anlatılıyor.
Eda Mordeniz, anayurdu Çin olan mor salkımların yıllar önce İstanbul’a gelerek eklimine uyum sağladığı Üsküdar ve Boğaziçi’ne renk katan özel bir çiçek olduğunu belirterek şu bilgileri veriyor:
“Mor salkımlar sarılmayı çok sever. Evlere sarılı, duvarlara sarılır, çardaklara sarılır. Çardak altında oturanlara mor gölgeler sunar. Nazlı bir bitkidir, dikildikten iki yıl sonra çiçeklenmeye başlar. Morsalkım bütün Türkiye’nin çiçeğidir, her iklime uyar, ama İstanbul’daki yeri bambaşkadır.
Mevlevi geleneğinde mor salkım selvi ağacının dibine dikilir. Böylece Tanrı’ya sarıldığı kabul edilir. Üzüm tanesi gibi koparıp yenildiği de olur, şerbeti de yapılır. Mor salkımlar Nisan sonundan Haziran ortasına kadar çiçeklerini açar ve insanlara bambaşka duygular yaşıtır. Üsküdar tepelerinde, akşam güneş batarken pencereleri altına dönüşen ahşap evlerin bahçelerindeki mor salkımlar herkesi hayran bırakır. Bu mor salkımlar o eski evlerle birlikte mahalleyi de huzura boyarlar. Üsküdar’ın simgesi olan mor salkımlı çiçek dolu bahçelerin güzelliğini yeniden yaşatmak için resme yansıttım..
KÜÇÜK KIZIN RÜYALARINA GİREN MOR SALKIMLI EV
Halide Edip Adıvar’ın “Mor Salkımlı Ev” romanındaki “Bu ev yarım asırdan ziyade, bazan da her gece, bu küçük kızın rüyalarına girmiştir. Arka taraftaki bahçeye nazır pencereler, çifte merdivenlerin sahanlıklarındaki ince uzun pencereleri, baştan başa mor salkımlıdır ve akşam güneşinde mor çiçekler arasında camlar birer ateş levhası gibi parlar. Sultantepesi’nde her zaman bana büyük bir zevk veren yeşillikler, Boğaziçi sularının o tarife sığmayan eda ile akışı….” Şeklindeki sözleri Üsküdar’ın o yıllarda bile mor salkımlı çiçekleriyle tanındığını gösteriyor.
Ahmet Hamdi Tanpınar “Huzur” adlı romanında Kız Kulesi’nden Marmara’ya uzanan denizin gün batımında güneşin ışıklarıyla kırmızıya dönüşmesini “Sanki Kız Kulesinden Marmara açıklarına kadar denizin altına, su tabakalarının arasına yer yer, iyi dövülmüş bir yığın mücevher parıltısından geçirilmiş bakır levhalar döşenmişti” diyor. Tanpınar, “Daha Üsküdar’ a yaklaşmadan akşamın dört tarafa savurduğu güller solmuş deniz kararmıştı. Herat tezhipli büyük kitap cildi şimdi mosmor bir bulut parçasıydı” darken rengin mor salkımlara kaar uzandığını anlatıyor.
Suluboya sanatçısı Eda Mordeniz, 5 Mayıs 2018 tarihinde Üsküdar’ın en güzel tarihi mekanlarından biri olan 200 yıllık Burhan Felek Köşkü’nde 35 eserle geniş kapsamlı bir kişisel resim sergisi gerçekleştirdi.
“Üsküdar’ın Çiçekleri” temalı sergi Üsküdar’ın geleneksel 12. Mor Salkım Festivali kapsamındaki programa dahil edildi. Suluboya eserler morsalkım, gül, şebboy, lale, buhurumeryem gibi geleneksel bahçe çiçeklerinden oluştu..
Mordeniz, İzmir’de doğdu. Liseyi, AFS bursu ile gittiği ABD’de tamamladı. Daha sonra İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni bitirdi. İş yaşamını, İstanbul’da finans sektöründe farklı alanlarda yöneticilik yaparak tamamladı.
Güzel sanatlarla olan ilgisini tüm yaşamı boyunca gerek uygulayıcı gerekse izleyici olarak devam ettirdi. Sanatın bütünselliğine inandığı için, musiki alanında Üsküdar Musiki Cemiyeti’nin bünyesinde klasik Türk Müziği koro çalışmalarına devam ediyor.
Suluboya ressamı Eda Mordeniz'e sanat çalışmalarında en büyük desteği turizmci eşi Adnan Mordeniz ile kızı Selin Mordeniz veriyor.
Üsküdar Klasik Türk Sanatları Vakfı ve Kubbealtı Akademisi gibi önemli kurumlarda klasik tezhip eğitimleri aldı. Tezhip çalışmalarında, sanatın teknik disiplinini, zerafetini ve manevi güzelliğini keşfetti.
Kişisel bir tarz geliştirebilmek ve daha özgün çalışmalar yapabilmek amacıyla çeşitli suluboya atölye çalışmalarına katıldı. Fransa’nın Lyon kentinde, Jeanerot Atölyesinde çiçek ressamlığı üzerine workshop’a katıldı. Bir dönem, Seven Sanat Galeri’nin atölyesinde suluboya teknikleri kurslarına devam etti.
Gönlünden geçenler tam olarak bu hayal çiçekleriydi. Almanya’da Elke Atölyesine katıldı ve bir süre onun tekniğini gözlemledi ve birlikte uygulamalar yaptı. Sanatta kendini bulmanın verdiği coşku ve heyecanla, fırçasını kararlı gönlünün ellerine teslim ederek, Üsküdar Fikir Sanat Merkezi’nde mor salkımlı “Üsküdar’ın Çiçekleri” temasını oluşturdu.
Mordeniz, “Üsküdar, aslında tam da mor salkımdır. Çok sıkışık, kalabalık görünür, ama onun içinde tıpkı morsalkım gibi tuhaf bir düzen ve birlikte yaşama azmi vardır.
“Üsküdar’ın Çiçekleri” temalı çalışmama başlarken önce şiirini yazdım. Hep böyle çalışırım. İster tek olsun ister tema olsun, bütün çalışmalarımda önce incelikli ruhunu çözmeye çalışıyorum -ki bence işin önemli bir kısmı budur, gerisi çiçeğin kendisini nasıl ifade etmek istediğine kalmiş, biz renklerle sadece aracılık ediyoruz” diyor
Mordeniz’in şiiri şöyle:
Mor Salkım
Öyle bir bahar ki,
Mor salkımlar dökülüyor üstüme,
Üsküdar’da bir yerde,
Bilmediğim bir alemin müdavimi olurum da,
Ezelden beri seninleyim,
Hem bir, hem beraberim,
Bir morsalkımın tanelerinde.
Eda Mordeniz, şu bilgileri verdi: “Benim için resim yapmak bir hobi değil, boş zaman faaliyeti değil, emeklilikle gelen can sıkıntısı değil; özellikle tezhip sanatıyla birlikte öyle güzel firdevs bahçelerine daldım ki, artık çıkmam mümkün değil. O çiçeklere hayran olan serhoş kelebekler gibiyim. Kendimi küçümsemeden, ve de büyüksemeden, sadece gönülden ama sanatın bilgi yönünü de çok ciddiye alarak, güzellikler yapmak ve paylaşmak istiyorum. Hepimizin buna ihtiyacı var.”
Eda Mordeniz’in gelecek dönem kişisel sergi tarih ve mekanlarıise şöyle:
18 Haziran-30 Haziran Üsküdar Bağlarbaşi Nevmekan Galeri “Üsküdar’ın Çiçekleri”
1 Ekim- 15 Ekim 2018 Efes Arkeoloji Müzesi Galerisi, Selcuk İzmir “Antik Artemissia Çiçekleri”
Kasım 2018, Nail Kitabevi Kuzguncuk “Hatıra’m ”