ANKARA- Türkiye'den kaçırılan eserler Danimarka'da: David koleksiyonundaki 'gizli' İslam hazinesi olarak sergileniyor İslamın doğuşundan 19. yüzyıla zengin sanat koleksiyonunu barındıran müzede, Türkiye'den kaçırılan ve Ankara'nın resmen iadesini istediği eserler dikkat çekiyor..Kültür ve Turizm Bakanlığı, Danimarka'daki Türk kültür varlıklarının iadesi için yeni bir girişim başlattı. Bakanlık, eserlerin iadesi talebini UNESCO başta olmak üzere uluslararası kurumların gündemine getirerek Danimarka'daki Türk kültür varlıklarının ülkeye dönüşüne ilişkin süreci hızlandırmayı amaçlıyor.... Danimarka'nın başkenti Kopenhag'taki David Koleksiyonu'nda, önemli İslam eserleri bulunuyor.
Osmanlı İmparatorluğu, Selçuklular, Emeviler, Abbasiler, Fatimiler, Safeviler gibi bir döneme damga vuran devletlerin liderlerine ait zengin madeni para koleksiyonu dikkat çekiyor.
Aralarında Emeviler'in kurucusu Muaviye, Selçuklu sultanları Tuğrul Bey, Alparslan, Melikşah, Kılıçarslan, Alaaddin Keykubat, Gıyaseddin Keyhüsrev, Abbasi halifesi Mansur, Fatimiler'in kurucusu Abdullah El Mehdi, Türk tarihinde ilk sultan unvanını alan Gazneli Mahmut, Eyyubi hanedanının kurucusu Selahaddin Eyyubi, Harzemşah hükümdarı Alaaddin Muhammed, Sadi hanedanı sultanı Ahmed el-Mansur, Aleviyye hükümdarı Mevlay İsmail, Safevilerin kurucusu Şah İsmail, Artuklu sultanları Necmeddin Alp, Yuluk Arslan, Osmanlı padişahları Orhan Gazi, I. Murat, I. Beyazıt, I. Mehmet, II. Murat, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıd, I. Selim. II. Süleyman, II. Selim, IV. Murat, III. Ahmet var.
1969’da Cizre Ulucamii’nden çalınan ejder figürlü kapı tokmağı, 1990’dan bu yana Kopenhag’daki David Samling Müzesi’nde. Diğer eşi ise, Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nde kardeşine kavuşmayı bekliyor.
DAVIDS SAMLING MÜZESI'NDE
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Danimarka'daki Davids Samling Müzesi'nde bulunan Türk kültür varlıklarının iadesi talebini uluslararası kurumlara taşıyacak.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığı öncülüğünde yurt dışındaki özel müzeler ile devlet müzelerinin koleksiyonları, müzayede evlerinin katalogları büyük bir titizlikle takip ediliyor, gelen ihbarlar inceleniyor.
İncelemeler sonucu oluşturulan dosyalar kapsamında iade işlemleri için harekete geçiliyor. Tespit edilen eserlerin iadesi için Dışişleri, Adalet ve Ticaret Bakanlıklarıyla iş birliği halinde, kolluk kuvvetlerinin de desteğiyle çalışmalar sürdürülüyor.
KAÇıRıLAN ESERLER DE YıLLARDıR TAKIP EDILİYOR.
Dünyanın her yerindeki Türk kökenli kültür varlıklarını incelemeye alan Bakanlık, bu kapsamda Danimarka'ya çeşitli yollardan kaçırılan eserleri de yıllardır takip ediyor.
Danimarka'da özel bir vakfa ait Davids Samling Müzesi'nde (David Koleksiyonu) Diyarbakır Müzesi'ne ait tunç sfenks figürü, Cizre Ulu Cami'nin kapı tokmağı, Seyyid Mahmud Hayrani Türbesi'nden kaçırılan Seyyid Ali'nin sandukası, Hacı Bayram-ı Veli Türbesi'ne ait şamdan, Nuruosmaniye Kütüphanesi'nden kaçırılan el yazması bir Kuran-ı Kerim nüshasına ait yapraklar, Beyşehir Eşrefoğlu Camisi'ne ait kilim parçası ile Türkiye kökenli bir cami kandili bulunuyor.
Farklı tarihlerde Davids Samling envanterine dahil edilen eserleri kapsayan katalogların yayınlanmasının ardından, söz konusu eserlerin Türkiye'ye iadesi için ilk girişimler 1990'lı yıllarda başlatıldı.
ESERLERIN TÜRKIYE'DEN ÇıKARıLDıĞı BELGELERIYLE KANıTLANDı
Bakanlık ve Davids Samling yetkilileri arasında 2001 ve 2013 yıllarında Kopenhag'da görüşmeler gerçekleştirildi. Müze yetkililerine kültür varlıklarının yasa dışı yollarla Türkiye'den çıkarıldığı iletildi ve bunlar belgeleriyle kanıtlandı.Davids Samling Müzesi'nin, eserlerin Türkiye'ye iadesi talebine olumsuz yaklaşımı nedeniyle görüşmelerden sonuç alınamadı.
BAKANLıKTAN IADE IÇIN GIRIŞIM
Eserlerin iadesi için yakın zamanda Bakanlık bir kez daha girişimde bulundu. Davids Samling Müzesi yönetiminin iade talebine olumlu yaklaşması halinde çeşitli iş birliği olanaklarının değerlendirileceği ve tarafların olumlu katkılarının ulusal ve uluslararası basında altının çizileceği aktarıldı.
Atılan tüm adımlara rağmen, müze yetkilileri hırsızlık sonucu yurt dışına kaçırılan Türkiye'ye ait kültür varlıklarını iade etmeye yanaşmadı.
Eserlerin iadesinde yaşanan sorunları UNESCO başta olmak üzere uluslararası kurumların gündemine taşımaya hazırlanan Bakanlık, Danimarka'daki Türk kültür varlıklarının ait olduğu topraklara dönüşü sürecini hızlandırmayı hedefliyor.
TÜRKIYE HANGI ESERLERIN IADESINI ISTEDI?
Avrupa'da sergilenen İslam coğrafyası eserleri ana vatanlarından 'kaçırıldığı' iddiasıyla uzun yıllar tartışma konusu oldu.
David Koleksiyonu da yıllar geçtikçe azaldı. Bunun sebebi eserlerin diğer müzelere ve şahıslara satılması. Müzede Türkiye'den çıkarılmış çok sayıda değerli eser bulunuyor.
Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı, bugün David Koleksiyonu'nda bulunan 7 eserin iadesini istiyor. Onlar, "Diyarbakır Sfenks Figürü, Akşehir Seydi Mahmud Hayrani Türbesi'ne ait sanduka, Cizre Ulu Camii'ne ait kapı tokmağı, Nuruosmaniye Kütüphanesi'ne ait Kur'an-ı Kerim yaprakları, Hacı Bayram Veli Türbesi şamdanı, Eşrefoğlu Camii halısı.
Ancak David Samling Müzesi, eserleri iade etmeyeceği yönündeki görüşünü bakanlığa iletmişti.
David Koleksiyonu'nda Türkiye'nin iadesini istediği eserler arasındaki Akşehir Seydi Mahmud Hayrani Türbesi'ne ait sanduka
Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nden çalınan ahşap kapı panoları, 1999 yılında David Koleksiyonu tarafından Türkiye'ye iade edilmişti.
Ankara ayrıca Fransa'dan I. Mahmut Kütüphanesi, Sultan III. Murad Türbesi ve II. Selim Türbesi Çinileri'ni istiyor.
YURT DıŞıNDA KAÇıRıLAN TÜRK ESERLERI
Kültür ve Turizm Bakanlığı 17 farklı ülkedeki ve 55 parça eserin Türkiye'ye iade edilmesini istiyor. En fazla tarihi eserin bulunduğu ülkeler Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Bulgaristan ve Danimarka.
Ayrıca Rusya, İngiltere, İsrail, İrlanda Cumhuriyeti, İskoçya, İtalya, Macaristan, Moldova, Polonya, Portekiz'den eserlerin geri gönderilmesi için talepte bulunuldu.
Türkiye'den kaçırılan eserler özellikle 1980'li yıllardan sonra geri getirildi. Onlar arasında Herakles lahidi, Afrodisias eserleri, Elmalı sikkeleri, Boğazköy tabletleri, Marsyas Heykeli, Eşrefoğlu Camii ana giriş kapısı süsleme panoları var.
1960’ta ABD’ye kaçırılan ‘Kanatlı Denizatı Broşu’ 2013 yılında yurda getirildi. İngiltere 2002'de Dionissos Heykeli'ni geri gönderdi.
DAVID SAMLING MÜZESI HAKKINDA
Yahudi asıllı iş adamı ve sanat koleksiyoncusu Christian Ludvig David'in (1878-1960) bir dönem yaşadığı evi 1945'te müzeye dönüştürdü. David Samling Müzesi, İskandinavya’nın en büyük İslam eserleri koleksiyonu olarak nitelendiriliyor. Koleksiyon 1960 yılında ölen David'in kurduğu vakıf tarafından muhafaza ediliyor.
2005 ve 2009'da restorasyondan geçen 'hazine sandığı', “Danimarka’da en seçkin müze” olarak tanımlanıyor. Evin her odasının kapısını açtığınızda zengin İslam eserleriyle karşılaşıyorsunuz. Ücretsiz ziyaret edilebilen müzede konuklara verilen tabletlerle bütün eserlerin izini sürebilirsiniz. Müzede ayrıca Danimarka Altın Çağı ve erken modern sanat Avrupa sanatından koleksiyona da ev sahipliği yapıyor.