ANKARA- Suriye’de yarım milyondan fazla insanı öldüren ve milyonlarca insanı evsiz bırakıp yerinden eden iç savaşın başlamasının üzerinden 12 yıl geçti. Evlerinden, vatanlarından güvenli, yaşanabilir bir yer için kaçan insanların bir bölümün yolu ise Türkiye’ye uzandı.
Türkiye’nin jeopolitik komşusu Suriye’nin vatandaşlarını kabul etme serüveni 2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşı’nın hemen ardından kaçan ilk mültecilerin ülkemize girmesiyle başlamıştı. 252 kişilik ilk mülteci kafilesi ülkeye 29 Nisan 2011’de Hatay, Reyhanlı'da yer alan Cilvegözü sınır kapısından giriş yaptı.
Türkiye’de 2011 yılında uluslararası koruma sahibi olan 50.018 kişi varken toplamda Suriye’den Türkiye’ye gelenlerin sayısı ise 14 bin kişiydi. Ağustos 2012’de Türkiye’deki Suriyeli nüfusu 60 bin kişiye ulaştı.
Eski Dışiçleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Suriyeli sayısı hakkında, “Psikolojik sınır 100 bindir,” açıklamasında bulunsa da Ekim 2012’de Suriyeli sayısı 100 bine ulaştı ve 2013 sonunda sayı 224 bini aştı.
Suriye ve Irak’ın bir bölümünün Irak ve Şam İslam Devleti kontrolü altına girdiği 2014 ve 2015 yılları arasında Türkiye’ye olan mülteci göçü hızlanmaya başlamıştı. Öyle ki Türkiye 2014 yılında dünya’nın en çok mülteci barındıran ülkesiydi. 2014 yılı sonunda Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı 1,5 milyonu aşarken 2015 yılı sonunda 2,5 milyon, 2016 yılı sonunda ise 2,8 milyon olarak kaydedildi.
AVRUPA’YA BİR KÖPRÜ
Türkiye-Suriye sınırındaki hareketlilik Türkiye-AB arasındaki ilişkileri de hareketlendirmişti. Türkiye’nin Avrupa’ya geçişler de bir köprü haline gelmesiyle AB, mültecilere sen ev sahipliği yap desteğini ben çıkayım, diyerek Türkiye-AB Mutabakatı sonrası 16 Mart 2016’da anlaşmaya varılmasıyla Türkiye’ye 4 yıl boyunca mültecilere harcanmak üzere toplamda 3+3 milyar Euro olmak üzere 6 milyar Euro desteği yapmasına karar verildi. Kararın sonucunda Türkiye mültecilere ev sahipliği yapmaya devam etti.
Anlaşma kapsamında Türkiye ve Türk vatandaşlarına AB ülkeleri ve pazarında tanınması planlanan ayrıcalıklar ise gerçekleştirilmedi.
SAYI AZALDI NÜFUS ARTTI
2016 yılı itibariyle Türkiye’ye göç eden Suriyeli sayısı azalsa da doğal nüfus artışı Türkiye’deki Suriyelilerin nüfusunu arttırmaya devam etmekte.
Suriyeli nüfusu 2017 sonunda 3,4, 2018 sonunda 3,6, 2019 sonunda ise 3.576.370 olarak kaydedilirken Türkiye’de çoğunluğu “geçici koruma” statüsüyle yaşayan Suriyelilerin bir kısmı ise zamanla “vatandaşlık” alarak Türkiye vatandaşı haline gelmişti.
Türkiye'deki Suriyeliler arasındaki en büyük kısmı oluşturan “geçici koruma” altındaki Suriyeli mültecilerin sayısı Ocak 2021 yılı itibariyle 3.688.238 kişiyi bulmuştu.
Geçici koruma dışında kalan ve Türkiye'de oturma izni ile ikamet eden Suriyeli sayısı ise 99 bin 643 kişiydi. Bu grup diğer Suriyeliler ile kıyaslandığında ekonomik açıdan daha iyi durumda olarak tanımlanmaktadır.
SURİYELİ MÜLTECİLERİN OLMADIĞI İL YOK
Günümüz itibarıyla Türkiye’de kayıt altına alınmış geçici koruma statüsündeki Suriyeli sayısı 19 Ocak 2023 bir önceki aya göre 41 bin 816 kişi azalarak toplam 3 milyon 535 bin 898 kişi oldu. Buna göre son 1 yılda kayıtlı Suriyeli sayısı 201 bin 471 kişi azaldı. Suriyelilerin yüzde 46,6 kadın, yüzde 53,4’ü erkeklerden oluşurken kalan yüzdeyi çocuklar tamamlıyor.
Ülkemizde yaşayan Suriyelilerin yüzde 98,6’sı şehirlerde yayılım gösterirken bir kısmı da şehir dışlarında yaşamakta. İstanbul 539 bin 697 kişi ile Suriyelilerin en çok yaşadığı şehir özelliği taşırken en az Suriyeli mültecilerin yaşadığı şehir ise 38 kişi ile Tunceli.
OY KULLANABİLECEKLER
İçişleri Bakanlığı’nca yapılan açıklamaya göre bugüne kadar 223 bin 881 Suriyeliye Türk vatandaşlığı verildi. Olası bir seçimde oy kullanma hakkına sahip olacak Türk asıllı Suriyeli sayısı ise 126 bin 786 kişi. 14 Mayıs 2023 seçimlerinde 126 bin 786 Türk asıllı Suriyeli oy kullanma hakkına sahip olacak.
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Haziran 2021’de yapılan açıklamada 2021-2022 Eğitim-Öğretim döneminde üniversitelerde okuyan Suriyeli öğrenci sayısının 48 bin 192 olduğu belirtilmiştir.
ÜLKESİNE DÖNENLERİN SAYISI ARTTI
5 Ekim 2022 tarihinde İçişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Çataklı tarafından yapılan açıklamaya göre ülkesine dönen Suriyeli sayısının 526 bin 932 kişi olduğu belirtildi.
Ülkesine dönen Suriyeli sayısı:
6 Aralık 2020 tarihinde: 419 bin 040
15 Eylül 2021 tarihinde 462 bin 026
3 Kasım 2021 tarihinde 469 bin 170,
4 Şubat 2022 tarihinde: 484 bin 400
4 Nisan 2022 tarihinde: 492 bin 983
3 Haziran 2022 tarihinde: 505 bin 190 ve son olarak
4 Eylül 2022 tarihinde: 521 bin 039 kişi olarak açıklanmıştır.