Şarap fiyatları çok yüksek

İSTANBUL- Dünyanın en fazla üzüm üreticilerinden biri olan, mitolojik kaynaklara göre şarabın doğduğu topraklar üzerine kurulu Türkiye’de şarap fiyatları rafta da, restoranda da çok yüksek.

Suvla markasıyla pazara giriş yapan Selim Zafer Ellialtı, düşük tüketim nedeniyle sektörün bir türlü ölçek ekonomisine geçemediğini söylüyor. Ellialtı, “Böyle olunca restoranda şarap sipariş edenler, yan masanın hesabının bir kısmını da üstlenmek zorunda kalıyor” diyor

Kuzey Ege’ye inen yamaçlarda birbirine karışan çam ve iyot kokuları sarhoş ediyor. Göz alabildiğine uzanan, yeşilden turuncuya bağlar, Van Gogh’un fırçasından çıkmış sanki. Paris’in Helena’ya buğulu bir salkım uzattığını görür gibiyim. Suvla markasıyla dört aydır piyasada olan Selim Zafer - Pınar Ellialtı çiftinin bağları burası. Tarihi Gelibolu yarımadasında, Eceabat-Kabatepe’de Bozokbağ. Yalnızca bağ mı! Şato kalitesinde üretim yapan şaraphane, taş ev, bahçeden henüz toplanmış organik sebze ve meyveler, müthiş aromalı zeytinyağı ve elbette enfes şaraplar.

Hem göze hem damağa hitap eden bu deneyimi Suvla’nın bağ turlarına katılan herkes yaşayabiliyor. Ellialtı, bu turları neredeyse cebinden finanse ediyor. Amacı, kar değil, tanıtım. Konumuz ise bu rüya gibi ortama son derece tezat: Kapitalizm! Kapitalist sisteme göre arz artarsa rekabetten dolayı fiyat düşer. Ancak Türk şarap piyasasında kapitalizmin bu kuralı işlemiyor. Piyasaya yeni markalar giriyor. Fiyat düşmüyor, aksine yükseliyor. İstanbul’da lüks bir restoranda et yanına iki kadeh şarap içiyorsanız, cebinizde 150 TL yoksa çıkamıyorsunuz... Selim Ellialtı ile yaptığım röportaj bir kadeh şarap içerken nasıl komplike bir dünyaya girdiğimizi, yandaki masanın hesabının bir kısmını, kota anlaşmalarının sponsorluğunu da üstlendiğimizi göstermesi açısından ilginçti.

Çarpanlar yükseliyor

Şarap fiyatları neden pahalı?

Restoran otel gibi yerlerde açık içki servis edilirken de pahalı, raftan satın alırken de nispeten pahalı.Türkiye’de kişi başı şarap tüketimi 1 litrelerde. Bu gelişmiş ülkelerde birkaç yüz litreler mertebesinde. Batı’da her insan bir öğle yemeğinde, akşam yemeğinde sohbet geliştirdiğindeşarap içiyor. Amaç sarhoş olmak değil. Yemekle eşleştirilmesinde alınan hazlar, değişik aromalar, bunlar üzerine sohbetler. Türkiye dünyanın en büyük üzüm üreticileri listesinde her zaman ilk ona rahatlıkla giriyor. Şarap üreticiliğinde ise ilk yüzlere girmekte zorlanıyoruz.Arada çok büyük bir ölçek ekonomisi farklılığı var.

Bu ölçek farkı nedeniyle mi bizde şarap fiyatları yüksek?

Özellikle lüks restoranların çok ciddi maliyetleri var. Bu maliyetleri bir yerlerden karşılamak durumundalar. Beş masadan birinde şarap tüketilirse, günde 20 şişe şarapla burayı döndürmek durumunda kalırsa ona göre bir çarpanla satmak zorunda. Öbür tarafta süpermarketler ya da şarap butikleri de günde 20 - 30 şişe şarap satıyor. 20 şişe şarap satarsanız 20 şişeye bölüyorsunuz maliyetinizi, 2 bin şişe şarap satarsanız 2 bine bölüyorsunuz. Bu da fiyata yansıyor.

Şarapta vergiler yüksek değİl

150-200 TL’lik fiyatları tek başına bu hacim eksikliğiyle açıklamayacaksınız herhalde...

Samimi olmaz tabii bu. Bir başka boyut diğer ülkelerdeki gibi önemli teşvikler yok. Bağcılık bizim ülkemizde teşvik edilen bir sektör değil. Ama vergi yükünün çok yüksek olduğu şeklindeki görüşe de katılmıyorum açıkçası.

Değil mi?

Hayır. Diğer ülkelerle kıyasladığınız zaman Türkiye’de şaraptan alınan vergi çok yüksek değil. Şu anda Türkiye’de bir litre şaraptan yaklaşık 3 lira vergi alınıyor. Bir şişe şarabın üzerinde ÖTV 2 lira 25 kuruş. Bir de yüzde 18 KDV var. Bu bir çok üründe böyle zaten. Dolayısıyla şaraba özel çok yüksek vergiler var demek, çok adaletli bir yaklaşım değil. Hele hele pahalı satıldığı düşünülen şaraplar için yüzdesel olarak çok yüksek değil. Türkiye’de üst düzey restoranlar ve çok yüksek kalitede şarap satma potansiyeli olan yerleri belirli bir üretici kendine kanal olarak satın almayı tercih ediyor...

Pazarlama faaliyetlerini de içiyoruz yani...

Özellikle büyük üreticiler, “Sadece benim şarabım satılsın” diyor mesela. Bunun içinde büyük bir bedel ödüyor. Ve bu bedeli de tabii ki fiyatına yansıtıyor.

Kota anlaşmaları yapılıyor

Ve hiçbir öğle yemeği bedava değil kuralı işliyor...

Tabii ki. Kanunlara göre bu rekabeti engellemeye girdiği için resmi olarak böyle bir anlaşma yapmak mümkün değil. Ama onun yerine bazı kota anlaşmaları yapılabiliyor. Deniyor ki mesela, burası kaç şişe şarap satabilir senede. 10 bin diyelim. O zaman tamamını benden almanız için 10 bin şişe kota anlaşması yapalım sizinle. Ben de buna karşılık işte sizin bu yılki kiranızı peşin olarak ödeyeyim. Ya da yerin stratejik önemine göre önden size nakit 50, 100, 300 bin TL ödeyeyim. Günün sonunda bu pazarlama maliyeti tabii ki şaraba yansıtılıyor. Yani diyelim ki 500 bin lira bir para verildi, bu paranın karşılığında oraya kaç şişe satılacaksa, o şişe adedi fiyatına bu giydiriliyor mecburen. Raftaki 50 TL’lik şarap restoranda 130 TL ile geliyor önünüze. Restoran, “2.5 ile çarptım” diyor. Oysa kota anlaşması yaptığı firmadan yılbaşında önden 300 bin TL alıyor. Bunun finansman maliyetini düşerseniz restoran 50 TL’ye aldığı şaraba aslında 20 TL ödüyor.

Peki raf fiyatları...

Rafta da bazı ücretler var ödemeniz gereken. Bunların hepsi fiyatların üstüne aktarılıyor. Oradaki dükkan sahibini de anlamamız lazım. O dükkana binlerce lira kira ödüyor, hacim ise küçük.

Ufukta iki yıl zarar var

Raflardaki ve restorandaki şarap fiyatları, üreticiye, yani size nasıl yansıyor?

Dokuz yıldır bu sektördeyiz, bağlarımız var, ha bire yatırım yapıyoruz. Geçen nisan ayından bu yana da markamız Suvla ile sektördeyiz. Daha bizim birkaç yıl kardan bahsetmemiz çok mümkün değil. Biz şu anda zarar ediyoruz. Daha iki yıl zarar etmeye devam edeceğiz.

Ne kadar yatırım yaptınız?

Toplam 15 milyon dolar.

Microsoft’tan kazandığını şaraba harcadı

Şaraptan önce hangi sektördeydiniz?

Bilgisayar ve yazılım servis sektörlerinde şirketlerimiz vardı, onları sattım. 2003’te bağları kurduk. Arkasından Microsoft’ta 7 yıl üst düzey yönetici olarak çalıştım. Geçen yıl ayrıldım, oradan kazandığım bütün parayı da buraya aktardım.

Şarap tüketimi son 10 yılda geriledi

10 yılda şarap tüketimi nereden nereye geldi?

Artmadı aksine azaldı. Fakat bu süre zarfında kaliteli şaraba ilgi çok arttı. Sofra şarabının tüketimi azalıyor. Kaliteli şarap tüketiminde ise büyük bir artış var. Toplamda ise az da olsa azalmış 10 yılda.

Bir bağdan ne kadar sürede mahsul alınır?

İyi bir şarap için ilk üç yıl mahsul almamanız, ilk yedi yılda da şato kalitesinde şarap üretmemeniz lazım. Bu süreçte kökün güçlenmesine yönelik bakım çalışması yürütmeniz gerekiyor.

Franchise vererek yayılacak

İstanbul’da konsept mağazanız var. Sayıları artacak mı?

Perpa’da açtık, Eceabat’ta açtık. Sayılarını artıracağız, franchise vereceğiz.

Ciro hedefiniz ne?

Yıllık 658 ton ruhsatlı şarap yapma kapasitemiz var. Şu aşamada yıllık ortalama 500 bin şişe satış hedefimiz var. Bu da bizim fiyatlarımızla yıllık 12 milyon TL ciro demek.
Bir de organik tarım yaptığımız Kilye şirketimiz var. Kilye’de de geleneksel yöntemlerle yapılmış doğal ürünler üretiyoruz. Şarap ciromuzun yüzde 15’i kadar da buradan bir satış geliri oluşuyor.

Genç Suvla Londra’dan madalyayla döndü

Suvla, çok genç bir marka ama hemen ödül alarak rüştünü ispatlamış duyduğuma göre...

Nisan ayında piyasaya çıktık. Mayıs ayında da Londra’da iki yarışmaya katıldık. Dört ürün gönderdik yedi madalya aldık. Suvla Grand Reserve Roussanne-Marsanne, bu yıl dokuzuncusu düzenlenen ve 47 ülkeden 14 bin 119 şarabın katıldığı ‘Decanter World Wine Awards’te, beyaz şarap kategorisinde aldığı ‘Regional Trophy’ ödülünün ardından, yarı finalde dünyanın asırlık beyaz şaraplarıyla birincilik için yarıştı. Ve ilk üçe girdi.