Sabiha Rıfat Gürayman'ın yaptığı 'Kız Köprüsü'ne koruma

ANKARA- Anıtkabir'in inşaatında da görev alan Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi Sabiha Rıfat Gürayman'ın Ankara-Beypazarı kara yolunda Karaboğaz mevkiinde 1936 yılında inşa ettiği köprü, 2018 yılından itibaren tescilli yapı olarak korunuyor. Yöre halkının Gürayman'a ithafen 'Kız Köprüsü' ismini verdiği köprünün, aslına uygun onarılıp gelecek kuşaklara aktarılması hedefleniyor.

Sabiha Rıfat Gürayman, Yüksek Mühendis Mektebi'nden (İstanbul Teknik Üniversitesi) ilk kadın inşaat mühendisi olarak 1933'te mezun olduktan sonra Ankara'ya Bayındırlık Müdürlüğü'ne atandı. Ülkenin yeniden imar çalışmalarında önce okul inşaatlarında görev alan Gürayman, 1936'da Ankara'nın Beypazarı ilçesinde Karaboğaz mevkiindeki köprü inşaatında da çalışmak istedi.

Kadın olduğu için şehir dışında görev yapması istenmeyen Gürayman, dönemin Valisi Nevzat Tandoğan'ın da karşı çıkmasına rağmen köprü inşaatında tek kadın olarak çalıştı. Gürayman, köprü inşaatında çalışan ve paralarını alamadıkları gerekçesiyle işi bırakmak isteyen işçileri ikna ederek, köprünün yapımını tamamladı.

Yöre halkı, asıl ismi Karaboğaz olan köprüye, Gürayman'a olan sevgileri nedeniyle 'Kız Köprüsü' ismini verdi. Gürayman, daha sonra Anıtkabir ve TBMM'nin inşaatlarında da görev aldı. 1963'te emekli olan Gürayman, eşi Remzi Gürayman'ın 1993'te hayatını kaybetmesinden sonra yerleştiği İzmir'de 4 Ocak 2003'te 93 yaşında vefat vetti.

KORUMA ALTINA ALINDI

Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisinin yaptığı kemer köprü, 1998 yılından sonra kullanım dışı kaldı. Köprünün bakım ve onarımından sorumlu olan Karayolları Genel Müdürlüğü, Kız Köprüsü'nün gelecek kuşaklara aktarılması, koruma altına alınması için Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na başvurdu.

Kurul, uzmanlarının yaptığı inceleme sonunda kültür varlığı niteliği taşıdığı belirlenen köprünün 2018 yılından itibaren tescilli yapı olarak korunmasına karar verdi. Ayrıca, iki ayak üzerine oturtulmuş, betonarme kemerli ve betonarme korkuluklarla çevrelenmiş köprünün yıllar içinde yıpranması ve bazı bölümlerinde hasar oluşması nedeniyle onarılmasına karar verildi. Bu kapsamda hazırlanan projeler de Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandı. Söz konusu projelerin uygulanması ile köprü aslına uygun restore edilip, aydınlatması da sağlanarak korunmaya devam edilecek.

KÖPRÜNÜN HİKAYESİ KURUL KARARINDA

Kurul'un koruma kararında köprünün yapım hikayesine de yer verilerek, "Köprüde görev almak isteyen Sabiha Rıfat Gürayman, isteğini dile getirmiş; ancak o zamanın valisi Nevzat Tandoğan tarafından uygun görülmediği için geri çevrilmiştir. Şartlara bakmaksızın ne olursa olsun gideceğini ısrarla tekrar bildirerek görevi almış ve büyük bir görev aşkıyla çalışmaya başlamıştır. Kısa sürede şantiye hayatına uyum sağlayarak hem beraber çalıştığı arkadaşlarının hem de köylü halkının sevgisini, saygısını kazanmıştır. Pek çok kez inşaatı bırakarak gitmek isteyen işçileri ikna edip, geri döndüren ve dönemin en zorlu pojelerinden biri sayılan köprünün yapımında örnek olacak bir azimle çalışmıştır. Çalışmalarını takdir eden Beypazarı köyü halkı Sabiha Rıfat Gürayman'a temsilen köprünün ismini 'Kız Köprüsü' diye koymuştur" denildi.

'KÖPRÜ DAHA TEMİZ VE DÜZGÜN HALE GETİRİLECEK'
Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürü Mustafa Kaymak, Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi tarafından yapılan köprünün önemine dikkat çekerek, "İlk inşaat mühendisi olan Sabiha hanım mezun olduktan sonra köprüyü yapıyor. Dönemin valisi tarafından bir kadın inşaat mühendisinin burada görev almasına pek sıcak bakılmaz. Ancak Sabiha hanımın ısrarları sonucunda görev alır ve büyük bir mücadeleyle köprüyü başarıyla tamamlar. Bunlar taşınmaz kültür varlığı olduğu için izin almadan herhangi bir müdahale yapılamamaktadır. Yıkımıyla ilgili herhangi bir durum söz konusu değil. Köprüyle ilgili Karayolları Genel Müdürlüğümüz çalışmalarına aralıksız devam ediyor. Biz de bu kapsamda köprünün korunmasına veya daha temiz ve düzgün hale getirilmesine ilişkin çalışmaları devam ettireceğiz" dedi.

'PROJELER ONAYLANDI'

Kaymak, köprünün onarımına yönelik rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri ile aydınlatma projesini de onayladıklarını belirterek, "Onaylanan projeler Karayolları Genel Müdürlüğü'ne iletilmiştir" diye konuştu.

Kız Köprüsü'ne 1,5 kilometre uzaklıktaki Akkaya Mahallesi'nde oturan 92 yaşındaki Mehmet Koç, köprünün yapıldığı dönemde çocuk olduğunu söyleyerek, "1936 yılında bu köprü yapıldı. İnşaatı 2 yıl sürmüş. Vali kadına müsaade etmemiş ama o bu köprüyü yapmış. Büyüklerimiz de köprünün adını onun için 'Kız Köprüsü' koymuş" dedi.