Muğla’da keşfedildi! 'Balan sümbülü' adıyla dünyaya tanıtıldı

MUĞLA - Ula ile Marmaris ilçeleri arasındaki Balan dağ serisinde yeni bir endemik bitki türü keşfedildi. 'Balan sümbülü' olarak bilim dünyasına tanıtılan bitkiye ilişkin Ege Üniversitesi'nden (EÜ) Prof. Dr. Hasan Yıldırım, "70 santimetreye kadar uzayabilen, üzerinde uzun bir salkım şeklinde çiçeklere sahip. Tomurcukta farklı renkte, olgunlaştıktan sonra farklı renge doğru dönüşen çiçeklere sahiptir" dedi.

Zeytinyağı üreticisi olup, bitkiler üzerine de amatör çalışmalar yapan Buse Topçuoğlu, 2020'de bulduğu bir bitkinin fotoğraf ve örneklerini EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım'a ulaştırdı. Prof. Dr. Yıldırım, türün literatürde bulunmayan bir bitki olduğunu anlayınca Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Köyceğiz Meslek Yüksekokulu'ndan Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbaş ve doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ile ortak çalışma başlattı. 3 yıl süren çalışmaların ardından yeni bitkinin 'taksonomik botanik' türü olduğu belirlendi. Bilimsel ismi adı 'Leopoldia buseana' olan bitki, bilimsel dergi Phytotaxa'da yer alarak dünyaya tanıtıldı. Bitkinin Türkçe ismi ise yayılış gösterdiği dağ silsilesinden yola çıkarak 'Balan sümbülü' olarak adlandırıldı.

'TÜR SAYISI 30'A YÜKSELDİ'

'Leopoldia'nın diğer bir adı ile 'Morbaş' cinsinin dünya genelinde 29 türle temsil edildiğini anlatan Prof. Dr. Yıldırım, "Cinse ait türler Akdeniz havzasında, Orta-Doğu ve Güney Avrupa, Kafkasya ve Güneybatı Asya'da doğal bir yayılışa sahiptir. Cinsin çeşitlenme ve gen merkezi, Batı Anadolu ve Ege adalarıdır. Bu bakımdan Muğla ili, 'Leopoldia' cinsi için oldukça önemli bir alandır. Yeni keşfedilen 'Balan sümbülü' ile cinsin dünyadaki tür sayısı 30'a, Türkiye'de de 16'ya yükselmiştir. Türkiye'deki endemik 'Leopoldia' tür sayısı ise 9'a çıkmış oldu. Bu bitkiye isminden de anlaşılacağı üzere 'Leopoldia buseana'yı keşfeden Buse Hanım'ın ismine atfettik. Bu bitkinin enteresan bir şekilde Marmaris'in yakın zamanda büyük yangın geçiren alanlarında, Hisarönü civarında da popülasyonlarını tespit ettik" diye konuştu.

'GELECEĞİ İÇİN BİLİM İNSANLARI ENDİŞELİ'

Türün Balan dağ serisi üzerinde popülasyonu bulunduğunu ancak yol çalışmaları ve orman yangınları nedeniyle risk altında olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yıldırım, "Gerek yol çalışmaları gerekse orman yangınları için potansiyel bir alan olmasından dolayı bu türün geleceği için bilim insanları endişeli. Balan dağ serisi üzerindeki popülasyonun olduğu alanda yangın mevcut değil; ama potansiyeli çok yüksek. Yerel yönetimler ve bilim insanları olarak bu bitkinin acil bir şekilde koruma stratejilerini ortaya koyarak bir an önce çalışmalarına başlamamızda fayda görmekteyim" dedi.

'SÜS BİTKİSİ POTANSİYELİ OLAN'

Bitkinin fiziksel özelliklerine de değinen Prof. Dr. Yıldırım, "70 santimetreye kadar uzayabilen, üzerinde uzun bir salkım şeklinde çiçeklere sahip. Bitki mavimsi renkten, mora doğru da hatta kahverengiye değişen, tomurcukta farklı renkte, olgunlaştıktan sonra farklı renge doğru dönüşen çiçeklere sahiptir. Çok güzel bir çiçek renk geçişi vardır. Süs bitkisi potansiyeli olan, üzerine kültür çalışmaları yapılma olasılığı yüksek bir bitki" diye konuştu.