ZAMANIN UNUTTURDUĞU EN BÜYÜK HİCAZ DEMİRYOLU

İSTANBUL- Railtech.com, İstanbul’dan geçen ve ünltü Orient Express treni ile romanlara konu olan unutulan büyük demiryollarına yer verdi. Sirkeci tren İstasyonu ve İstanbul’a yer verilen yazıda zamanın en büyüğü olan Hicaz demiryolu şöyle anlatıldı.
Tozlu, eski, dar hatlı bir rayda fosfat vagonlarını taşıyan eski bir dizel lokomotif, gerçekten büyük bir eski demiryolu görüntüsünü çağrıştırmıyor. Kesinlikle -19. yüzyılın sonlarında- Arap vilayetlerini Osmanlı devletinin kucağına yaklaştırmak amacıyla tasarlanmış bir plan değil. Yine de Hicaz demiryolunun son yılları böyle görünüyordu: fosfat madenleri ile Ürdün'deki Akabe liman kenti arasında artık fazlasıyla terkedilmiş bir yan hat.

19. yüzyılın ikinci yarısında demiryolları çok revaçtaydı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun yöneticileri çoğunluğa katılmaya hevesliydi. Büyük vizyon, Halifeliğin merkezi olan Osmanlı başkenti İstanbul'u Arap vilayetlerindeki kutsal yerlere bağlayan bir demiryolu hattıydı. Bu, askeri erişimi geliştirmenin yanı sıra imparatorluğa daha iyi siyasi entegrasyon için itici güç sağlayacaktır.

Bu iki amacı göz önünde bulundurarak bir demiryolu inşa etmek mantıklı bir adımdı, çünkü müteakip padişahlar 19. yüzyılın ikinci yarısının büyük bir bölümünde bugünkü Romanya, Sırbistan ve Karadağ'ın yanı sıra büyük parçalar da dahil olmak üzere Osmanlı topraklarının kaybını denetlediler. Bulgaristan ve Yunanistan. Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da Mısır İngilizlerin eline geçti ve Osmanlı'nın Sudan ve Somali'de ortak idare ettiği bölgeler de kaybedildi.

Şam'daki Hicaz kalkış istasyonu

ARABISTANLı LAWRENCE

1900'de Hicaz demiryolu inşaatı başladığında, şimdi Suudi Arabistan Krallığı olan yerdeki Osmanlı varlığı Kızıldeniz kıyısı boyunca bölgeye indirgenmişti. Aksaklıklarla da olsa, projenin hayata geçeceği yer burasıydı. Kayalık ve çölü andıran arazideki meşakkatli koşullar, çalışmayı zorlaştırıyor, su, yakıt ve iş gücü temin etmekte güçlük çekiyordu.

Dahası, hattın inşası, önemli ölçüde özerkliğe sahip olan yerel ancak etkili kabileler arasında huzursuzluk yarattı. Demiryolunun bu özerkliğe tecavüz ettiğini gördüler. Sonuç olarak, çalışma bu gruplar tarafından sıklıkla hedef alındı. Proje Medine'ye yaklaşırken, o bölgedeki kabileler Mekke'ye deve taşımacılığından kaynaklanan gelir kaybından korkuyorlardı. Daha sonra terminal istasyonunun Medine olmasına karar verildi. Bu, 1908'de başarıldı ve beş yıl sonra, hattın başlangıç noktası, günümüz Suriye'si olan Şam'da yaklaşık 1.300 kilometre daha kuzeyde açıldı.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı hükümdarlarına karşı Arap İsyanı sırasında, Hicaz Hattı'na yönelik saldırılar yoğunlaştı ve Arabistanlı Lawrence da trenlerdeki gerilla saldırılarına katıldı. Savaşın sona ermesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından demiryolu bakıma muhtaç hale geldi ve birçok bölüm daha sonra terk edildi. Ancak hattın bazı bölümleri Ürdün ve Suriye'de halen aktif olarak kullanılmaktadır. Suudi Arabistan'ın Medine ile Mekke arasında Cidde üzerinden geçen yüksek hızlı Harameyn demiryolunun Hicaz hattının halefi gibi olduğu da iddia edilebilir.

Hicaz Demiryolu, Ürdün Wadi Rum’da raylar kuma gömülü

RailTech, Ürdün'deki Wadi Rum vadisinin kuzey ucundaki Hicaz demiryolunun daha uzak bölümlerine rastladı. Orada Akabe Demiryolu Şirketi (ARC), Abiad ve Ma'an yakınlarındaki madenlerden Kızıldeniz'deki Akabe limanına fosfat taşımak için sekiz yük treni işletiyordu. Ürdün beşinci en büyük fosfat üreticisi konumunda. Yeni Fosfat Terminali'ne yeni bir hat ve Akabe'nin güneyine taşınan liman tesisleri beklentisiyle demiryolu yük trafiği durduruldu.

20. yüzyılın başında kullanılan orijinal lokomotiflerden bazılarının, Ürdün'ün kendisi de dahil olmak üzere, hala çalışır durumda olduğu bildiriliyor. Şu anda dizel güçle çalışmasına rağmen, Wadi Rum'un yakınına park etmiş olan birim onlardan biri. Bazı vagonlar da restore edildi ve aslında hala Türk bayrağı taşıyor.

Yine de çoğu turist, Ürdün'ün en ünlü yerlerinden birinde turların başladığı Wadi Rum Ziyaretçi Merkezi'nden sadece bir taş atımı uzaklıkta olduğundan, trene ve eskiyen raylara neredeyse hiç dikkat etmiyor. Hepsi sadece geçiyor. Yalnız bedevi kahve makinesi bunu doğrulayabilir, insanların gerçekten park halindeki trende ortaya çıktığını görmek onu şaşırttı. Ve böylece raylar oturur ve toz toplar.