İSTANBUL - Teknolojinin ilerlemeleriyle birlikte yapay zeka artık yalnızca veri analizi yapmıyor, insanların nasıl bulunduğunu, nasıl karar aralığında ve hatta hangilerinin nasıl tepki gösterdiğini biliyor. Bu durumda, özgür iradenin giderek daha fazla sorgulanmasına yol açılacaktır. Ancak burada asıl tehdit yapay zekanın kendisi değil. Asıl mesele, bu bilgilerin kimlerin kontrol ettiği ve nasıl kullanıldığı, yapay zekanın insanları yönlendirmesi değil, bu gücün kimlerin elinde olduğu önemlidir.
Elektrik Elektronik Mühendisi Burak Yaka, yapay zekanın insan psikolojisini nasıl anladığını ve bunu kullanarak nasıl yönlendirildiğini değerlendiriyor. Ona göre, insanların bilgisi olmadan, çalıştıranlar tarafından şekillendirilen bir dünyada yaşıyor olabilir.

BIZI YÖNLENDIREN 7 BÜYÜK GÜÇ
insanların karar alma parametrelerini belirleyen faktörler tarafından yönlendiriliyor. Programlanabilir bu değişkenler olarak tahmin edilebiliyordu, ancak bugün yapay zeka sayesinde tamamen bilinebilir hale geldi.

DUYGUSAL DURUMLARIN ANALIZI
Yapay zekanın, ruh halini korumak için sosyal medya paylaşımlarını, paylaşımlarını ve yüz sağlığını analiz ediyor. Stresli, mutlu ya da bildiğimiz durumlarda, tepkilerin nasıl arttığı biliniyor ve bu bilgiler, bize sunulan içeriklerin kapsamını belirlemek için kullanılıyor.

BIREYSEL BILGILER VE KIŞISEL VERILER
Genetik miras, çocukluk travmaları ve kişisel özellikler, bireyin nasıl karar vereceği önemli faktörlerden biri. Yapay zeka, bireyin geçmiş deneyimlerini ve bilgilerini analiz ederek, hangi ürünlerin satın alınacağını, hangi içeriklere ilgi göstereceğini biliyor.

SOSYAL ÇEVRENIN ETKISI
İnsanların çevrelerinden bağımsız düşünemezler. Yapay zeka, kimleri takip edeceğini, kimlerle daha fazla etkileşimde bulunduğunu analiz ederek sosyal ortamı şekillendirebiliyor. bilimsel bir yapıya sahip olan bireyler, kendilerine benzer düşüncelerle çevrelenerek farklı bakış açılarından uzaklaştırılabiliyor.

DEMOGRAFIK FAKTÖRLER VE YÖNLENDIRME MEKANIZMASI
Yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi ve maliyenin konumu, değişebilecek olaylara nasıl tepkinin büyüyeceği önemli unsurlardır. Yapay zeka, bu veriler kullanılarak kişiselleştirilmiş içerikler, haberler ve reklamlar oluşturulur. Özellikle seçimlerin belirli gruplara özel kampanyalar ve mesajlar gösterilerek oy vermemesi bile etkilenebiliyor.

BILIŞSEL ÖNYARGILAR VE ALGORITMIK FILTRELER
İnsanlar genellikle kendi inançlarını ve bilgi birikimini daha fazla ilgi gösterirler. Yapay zeka, bu kişisel bilgileri kullanarak bireylere özel içerikler sunuyor ve bilgi birikimlerini filtreleyerek onların belirli bir şekilde bir araya gelmesini sağlıyor. Böylece bireyler yalnızca kendi inançlarını destekleyen haberlerle karşılaşıyor, farklı görüşlere açık olmaktan uzaklaşıyor.

KÜRESEL OLAYLAR VE KRIZ ANLARINDAKI YÖNLENDIRME
Ekonomik krizler, pandemiler ve doğal afetler gibi büyük olaylar, yaşanacak karar alma süreçlerini etkiliyor. Yapay zeka, bu tür olaylar sırasında insanların nasıl tepki verdiğini biliyor ve krizlerin hangi bilgilerin dağıtımını belirleyerek kitlelerin yönlendirilmesini sağlıyor.

FIZYOLOJIK DURUMLARIN ETKISI
insanların açlık, yorgunluk ve stres gibi görünümleri kararlarını büyük ölçüde etkiliyor. Yapay zeka, akıllı saatler ve sağlık uygulamaları sayesinde fiziksel durumlarını takip ederek içerikleri buna göre düzenleyebiliyor.

SORUN YAPAY ZEKA DEĞIL, ONU KULLANANLAR
Burak Yaka, asıl sorunun yapay zekanın insanları yönlendirmesi değil, bu gücün kimlerin elinde olduğunu vurguluyor.
Bugün yapay zekanın ruh haline dönüşmesini, kararlarını ve olabileceklerini biliyor. Yarın bu bilgilerle toplumların nasıl hareket edecekleri yönlendirilecek. Eğer bu güç birkaç elitin elindeyse, toplumlar bilinmeden manipüle edilebilir. Ancak verinin demokratikleşmesi ve kendi dijital haklarının korunması sağlanırsa, bu denge sağlanabilir.
Özgür irade mi, şirketlerin yönettiği bir dünya mı? Gelecek, bu şekilde verilecek yanıtlarla şekillenecek.