TROPİKAL MEYVE BAŞKENTİ: ALANYA

Dört yıl önce Alanya’ya gastronomi amaçlı ziyaret etmiştim. O gün ilçede gördüğüm potansiyel bağlamında “Alanya’da Tropikal Meyveler Festivali” yapılmalı diye yazmıştım. Ertesi yıl, başlayan festival geçen hafta üçüncüsünü gerçekleştirdi. Bu gidişimde, o gün hayal ettiğim potansiyelden daha geniş bir tropikal meyve gerçekliği ile karşılaştım.

Alanya, yalnızca tarihi ve turistik güzellikleriyle değil, aynı zamanda tropikal meyve üretimindeki öncülüğüyle de bir cazibe merkezidir. Alanya’nın iklimsel avantajları ve verimli toprakları, tropikal meyve yetiştiriciliğini destekleyen en büyük unsurlardandır. Muzdan mangoya, avokadodan ejder meyvesine kadar 40’dan fazla çeşitleriyle geniş bir yelpazede tropikal ürünler yetiştiren Alanya, hem iç piyasada hem de uluslararası pazarda bu ürünlerin talebini karşılayacak kapasiteye hızla ulaşmak için yoğun çaba harcıyor. Alanya Belediyesi Başkanı Osman Tarık Özçelik’in öncülüğünde, Alanya Tropikal Meyve Festivali, bu potansiyelin dünyaya tanıtılması için önemli bir platform sunuyor.

Tropik bahçeler genişliyor

İlçede yetiştirilen başlıca tropikal meyveler arasında muz, avokado, mango, papaya, pepino ve ejder meyvesi (pitaya) öne çıkıyor. 12 bin dekar alanda muz üretimiyle alanında lider durumda olan Alanya’da Türkiye’nin muz ihtiyacının büyük kısmı sağlanıyor. Örtü altı üretim kapasitesi ise 9 bin 500 dekara ulaştı.

Avokado deyince artık Alanya akla geliyor. Türkiye’nin avokado ihtiyacının yüzde 70’ini karşılayarak, bu ürünün ticaretinde merkezi bir konumda bulunuyor. Üretim alanı 17 bin dekara kadar ulaşan avokado, Romanya, Rusya, Ukrayna, Bulgaristan ve Macaristan gibi ülkelere de ihraç ediliyor ve dolayısıyla Alanya’nın ekonomisine ciddi katkı sağlıyor. Alanya sadece üretici değil, avokado ıslah çalışmalarıyla da öncü bir konuma sahip olup, coğrafi işaret de aldı.

Mango ve papaya üretimi her geçen yıl artış gösteriyor. Fidan üreticilerine göre, en fazla fidan talebi mangoda ve papayada görülüyor. Mango, özellikle Rusya ve Ukrayna gibi pazarlarda rağbet görmekte, ancak üretim kapasitesi sınırlı olduğundan dış pazara küçük ölçekte sunulabiliyor. Papaya ise 2024 yılı itibarıyla yaklaşık 7 bin tonluk bir ihracat kapasitesine ulaştı.

Stratejik bir adım

Belediye Başkanı Osman Tarık Özçelik’in ifadesiyle, “Alanya Tropikal Meyve Festivali, sadece tropikal meyvelerin sergilendiği bir etkinlik olmanın ötesine geçerek bölgedeki üreticilere önemli fırsatlar sunmayı hedefliyor.”Her yıl düzenlenen festival, Alanya Belediyesi’nin öncülüğünde gerçekleştiriliyor ve yerel üreticilere destek sağlayarak tropikal meyve pazarında farkındalık oluşturmayı amaçlıyor. Bu yılki festival, “Avokado ve Muz” temasıyla öne çıktı. Festival kapsamında düzenlenen “En Ağır Avokado” ve “En Ağır Ejder Meyvesi” gibi yarışmalar ilgi çekti.

Alanya Belediyesi ve Alanya Ziraat Odası, bölgedeki üreticilerin tropikal meyve yetiştiriciliğine teşvik edilmesi için çeşitli destek programları sunuyor. Tropikal ürünlerin yetiştirilmesine yönelik yapılan bu destekler arasında, sertifikalı ve sağlıklı fidan temini önemli bir yer tutuyor. Alanya’daki fidan üretim merkezleri, özellikle muz, avokado, mango ve ejder meyvesi gibi türlerde yüksek kaliteli fidan üretiyor. Bu da üretimin kalitesini ve verimliliğini artırıyor.

Her ne kadar festival Alanya’nın tropikal meyve üretimindeki potansiyelini tanıtmak adına önemli bir platform sunsa da, etkinliğin bazı yönleri geliştirilmesi gerekiyor. Festivalin uluslararası niteliğe kavuşturulup daha geniş bir tanıtım yapılması Alanya’nın tropikal meyve pazarındaki konumunu güçlendirebilir. Ayrıca, etkinlik kapsamında çiftçilere sağlanan eğitim ve bilgi paylaşımlarının arttırılması, tropikal meyve yetiştiriciliğinde yeni tekniklerin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlayabilir.

Alanya’da tropikal meyve üretimi sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal anlamda da bölgeye katkı sağlıyor. Özellikle kadın çiftçiler tarımın önemli bir parçasını oluşturuyor. Alanya’da kayıtlı yaklaşık 1.400 kadın çiftçi, tropikal meyve üretiminde aktif rol alıyor ve yerel ekonominin güçlenmesine destek oluyor. Ayrıca, bu gayretli ve heyecanlı kitle tropikal meyve üretimini çevreye duyarlı tarım uygulamaları ile yapmakta olup, sürdürülebilirlik ilkesine de önem veriyor.

Avantajlar ve hedefler

Alanya, coğrafi konumu sayesinde tropikal meyve ihracatında ciddi bir avantaj sağlıyor. Avrupa’nın büyük pazarlarına yakınlığı, bölgedeki tropikal meyve üreticileri için stratejik bir fırsat sunuyor. Alanya, Almanya, Hollanda, İspanya gibi ülkelerden tropikal meyve talebini karşılayabilme potansiyeline sahip bulunuyor. Alanya’da yetiştirilen tropikal meyveler, aroma ve tat bakımından da benzersiz nitelikte olması, tercih edilmesine sebep oluyor.

Alanya, önümüzdeki yıllarda tropikal meyve ihracatını artırmayı ve dünya pazarında söz sahibi olmayı hedefliyor. Bu bağlamda, Alanya Belediyesi ve yerel üreticiler, üretim kapasitesini artırmaya yönelik çalışmalar yapıyor. Üniversitelerle işbirliği içerisinde yapılan Ar-Ge çalışmaları ile yeni tropikal meyve türlerinin adaptasyonunun sağlanması hedefleniyor. Fidan üretiminde sürdürülebilir ve sağlıklı üretim teknikleri benimsenmiş olup, böylece tropikal meyve yetiştiriciliği konusunda Alanya’nın uzun vadeli bir liderlik üstlenmesi bekleniyor.

Tropikal meyvelerin Türkiye’deki başarısı neredeyse tamamen hobi niteliğinde başladığı söylenebilir. Bahçesinin kıraç yeri boş kalmasın diye, ilk fidanlarını dikip bugün sektörde öncülük eden başarı hikayeleri var. 10 yıl önce, ejder meyve (pitaya) fidanını ilk yetiştiren kişiyle sohbetim olmuştu. O gün, pitaya fidanlarının satışı yasak olduğu için kiraya vererek üretim yaptırıyordu. Bugün, onlarca yeni üretici ve uzman ortaya talebi karşılamaya çalışıyor. Diğer tropik meyveler konusunda da öyle.

Gizli kahramanlar

Bu sektörün pek çok kahramanı daha var. Bahçesinde kahvaltı yaptığımız Feride’nin Bahçesi bunlardan biridir.

Almanya’daki başarılı iş yaşamından sonra 73 ayrı tropikal meyve fidanıyla bahçesini yaşayan bir müzeye ve ARGE merkezine çeviren Recep Keskin’in bahçesini mutlaka görmek gerekiyor. Bu meyvelerin neredeyse hiç biri yaygın ekimi yapılmayan cinsten. Öyle ki macadamia fındığı, kakao, kahve ve durian meyve fidanları yanı sıra adını hiç duymadığınız yeni fidanlar bahçesinde bulunuyor.

Aynı şekilde avokado ürünlerini paketleyip satmanın yanı sıra katma değerli türev ürünleri de pazara kazandıran Anmey şirketini de ayrı bir yere koymak gerekiyor.

Festival alanında tezgah açan onlarca tropikal meyve üreticisinin hepsi sektöre katkı için kendi özelliklerini ve değerlerini de ortaya koymaya çalışıyor. Türkiye insanlarının çoğu burada yapılan işlerin boyutunu ve pek çok tropikal meyvenin adını bile bilmiyor. Bu yüzden, tropikal meyvelerin her türlü tanıtımının önemli bir fonksiyonu var. Sektöre omuz verenlerin çoğunun kadın ve genç olması ise gelecek için ayrı bir potansiyel taşıyor.

Bütün bunların yanı sıra, kamusal tedarikçilerin ve özel fidancıların girişimlerine rağmen, sertifikalı tropikal meyve fidan talebi konusunda ciddi bir boşluk bulunuyor. Diğer taraftan, Türkiye’nin tropikal meyve konusunda envanterinin de olmaması gelecek planlamasında sağlıklı adımlar atmaya mani görünüyor.

Örtü altı tarım zirvesi

Dört sene önce festival yapılmasını söylerken, bir şey daha eklemiştim: “Örtü altı tarım üretimi konusunda uluslararası bir zirve yapılmalıdır”. Örtü altı tarım zirvesinin, tropikal meyveler için önemli bir destek oluşturacağına ve akademik veriler sağlayacağına inanıyorum. Umarım bu konudaki öngörüm de gerçekleşir.

Alanya’nın tropikal meyve üretimi potansiyeli, yalnızca yerel ekonomiye değil, aynı zamanda Türkiye’nin tarım ihracatına da katkı sağlama gücüne sahiptir. Tropikal meyve çeşitliliği ve bu ürünlerin dünya pazarında gördüğü ilgi, Alanya’nın tarımsal üretim kapasitesini her geçen gün daha değerli kılıyor. Alanya Tropikal Meyve Festivali ise bu potansiyelin vitrine çıkarıldığı bir platform olarak, bölgenin tarım geleceğine ışık tutuyor. Bu toprakların bereketi, Alanya’nın tropikal meyve üretiminde lider konumda kalmaya devam edeceğinin bir göstergesidir.