PEYGAMBER DOĞUNCA HAÇI UÇAN NİZİP FEVKANİ KİLİSESİ

ÖZKAN ALTINTAŞ, TÜRKİYE TURİZM
NİZİP - Tescilli vakıf eseri olan ve Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından 500 bin TL harcanarak restore edilen yaklaşık 400 yıllık Nizip Fevkani Kilisesi tarihi, geçmişi efsaneleri ile sanat ve kültür merkezi olarak turist bekliyor. Ancak restorasyon sonrası hiçbir faaliyet olmadığı için bölge turizmcilerinin tepkisini çekiyor. "restorasyon yapıldı. ama kilisede turizme hizmet edecek faaliyetler başlamalı" denildi.


Mustafa Özyurt ve  Türsab 2. Başkanı Hasan Erdem 

FEVKANİ KİLİSESİ NİZİP’E TURİST ÇEKER
 Özyurt Turizm'in sahibi Mustafa Özyurt Fevkani Kilisesi’nin Nizip’e turist çekmek için bir fırsat olduğunu söyledi. Mehmet Özyurt şöyle devam etti: "Zeugma'nın Çingene Kızı mozayikleri Gaziantep'e turizmde çekim gücü yarattı. Fevkani Kilisesi Nizip turizmi için bulunmaz bir değerdir. Turizm adına tanıtımı yapılmalı. Zeugma Antik Kenti , Gaziantep ili, Nizip İlçesi , Belkıs Köyü sınırları içerisinde Fırat Nehri'nin kıyısında yer alıyor. Fevkani Kilisesi'de Fırat'ın kıyısındadır. Doğu Roma’nın, Selahaddin Eyyubi’nin, Evliya Çelebi’nin, Sultan Alpaslan’ın, Yavuz Sultan Selim’in adım attığı ve tarihi İpek Yolu’nun üzerinde olan Nizip’in tanıtıma ihtiyacı var” dedi.

İMZA KAMPANYASI
Fevkani Kilisesi'nin bir an önce turizme kazandırılması için Kaymakamlığı, Nizip Ticaret ve Saniyi Odası'na dilekçeler veren Mustafa Özyurt, imza kampanyası düzenledi. mustafa Özyurt Fevkani Kilisesi'nin bir an önce turizme açılması gerektiğini, sanat ve kültür faaliyetleri ile bölgenin tanıtımının başlatılması gerektiğini sözlerine ekledi.

NİZİP EFSANELERİNDE FEVKANİ KİLİSESİ

Nizip’in en yüksek yerine yapılan Fırat nehri kıyısında bulunan 400 yıllık Nizip Fevkani Kilisesi bölgede anlatılan bir çok efsane arasında kendine özel bir efsaneye sahiptir. Bu efsane halkın dilinde günümüze kadar söylenerek gelmiştir. Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilerek turizmin hizmetine açılan Fevkani Kilisesi hakkındaki efsane şimdilerde yeniden dillere dolandı.

Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı’ndan Levent Başarkanoğlu’nun 2010 yılında hazırladığı ‘Nizip Efsaneleri’ adlı lisans tezinde bölge ile ilgili bir çok efsane yer alıyor. Ancak bunların içinde en ilgi çeken ise son dönemde gündeme taşınan Nizip Fevkani Kilisesi için anlatılan efsane ve açıklaması şöyledir.

Peygamber Efendimizin doğduğu gece, yedi büyük kilisenin haçı mabedin üstünden uçmuştur. Bunlardan bir tanesi de Nizip’teki Fevkani Kilisesi’dir.

Efsane Epizotları şöyle:

1. Hz. Muhammed doğduğunda yedi kilisenin haçı uçmuştur

2. Bu kiliselerden biri de Fevkani Kilisesi’dir

HZ.MUHAMMED’İN DOĞUMU İLE UÇAN HAÇLAR

Tezde esane şöyle anlatılıyor: “ Bu söylencede Hz. Muhammed’in doğumuyla ilgili mucizelerden bahsedilmektedir. Fil yılında Rebîü’l evvel ayının on ikinci gününe rastlayan Pazartesi sabahı, henüz tanyeri ağardığı zaman, kâinatın ezelden beri müştak olduğu, göklerin aşkıyla devreylediği, fahr-i âlem Muhammed Mustafa doğdu. Resûl-I Ekrem’in doğduğu gece, Kisrâ’nın sarayında on dört sütun yıkıldı, Mecusilerin ateşleri söndü ve Sava gölü kurudu. Hakikat şu ki, yıkılan, Kisrâların sarayı değil, bütün İran’ın saltanat ve ihtişamı, Bizans’ın satveti ve Çin’in azameti idi. Sönen ateş, Mecusilerin ateşlerinde parlayan alevler değil, bütün dünyadaki küfür ve ilhad ateşi idi. Ve kuruyan şey, Sava Gölü değil, putperestliğin tahakkümü, Zerdüştlüğün kuvveti, Hıristiyanlığın tagallübü idi. 173 Bu mucizelerin yanında halkımız muhayyilesinde yedi büyük kilisenin haçının uçtuğuna dair bir söylence oluşturmuş, yaşadığı yerle ilişkili olarak da bunu Fevkani Kilisesi’nin haçıyla bağdaştırmıştır.”

ZEUGMA’NIN BULUNDUĞU BÖLGE

Türkiye ve dünya arkeoloji tarihi açısından önem taşıyan ve kazı çalışmaları büyük bir heyecan ile izlenen Belkıs Zeugma antik kenti de Nizip’in 10 km. kuzeyinde bulunuyor. Nizip’in 8-10 km. kuzeyindeki Belkıs (Zeugma-Köprü-Belkıs) kenti, bundan 2 bin yıl önce İpek Yolu’nun bağlantı noktası konumundaydı.

FEVKANİ KİLİSESİ KÜLTÜR SANAT MERKEZİ OLUYOR

Gaziantep'in Nizip ilçesinde bulunan ve yapı tarzından Bizans döneminden kaldığı sanılan Kilise'nin Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restorasyonu başladı. 6 ay süren çalışma sonrası Kilise, Kültür ve Sanat Merkezi oluyor.

Tescilli vakıf eseri olan ve Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan Fevkani Kilisesi'nin restorasyonu için yaklaşık 500 bin TL harcandı ve kilise turizme kazandırıldı.

Nizip Kaymakamlığı tarafından kültür merkezi olarak kullanılacak, 500 metrekarelik bir alana sahip olan kilise çeşitli konserlerin, konferansların verileceği, sergilerin açılacağı, el sanatları ürünlerinin sergileneceği, tarihi, sanatsal bir mekan haline getirilecek.

HASAR CIDDI BOYUTLARDA İDİ

400 yıllık binanın çok büyük hasara uğradığını söyleyen kilise restorasyonunda görevli Restorator Mimar Serdar Polat, restorasyon sırasında yapılan çalışmaları şöyle anlatmıştı:

''Çalışmalarımız 6-8 ay sürecek. Yapı günümüze kadar ciddi tahribat geçirmiş. Mesela ön cephede gördüğünüz ayrılmalar, ön cephenin ciddi anlamda yıpranmış olduğunu ve 1980'li yıllarda yapılan bir onarımda, tamamen yapılan onarımın hepsinde beton ve çimento esas olması, yapıya ciddi anlamda bir zarar vermiş durumdadır. Restorasyonda öncelik olarak çimento esaslı sıvayı ve harcı yapıdan uzaklaştırıyoruz. Daha sonra beton sökümünden sonra taşların mevcut durumu ortaya çıkıyor ve çürümüş taşları değiştiriyoruz.''

KILISE HAKKINDA

Gaziantep Nizip ilçesi, Şıhlar Mahallesi'nde bulunan kilisenin yapım tarihi bilinmiyor. Bu konuda kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmadığı gibi kitabesi de yok. Yapı tarzından XI.-XII. yüzyıllarda Bizans döneminde yapıldığı sanılıyor.

Moloz taştan, dikdörtgen planlı olan kilisenin apsidi yarım yuvarlak olarak dışa çıkıntılı. İçerisindeki bezeme ve Aziz tasvirlerinin günümüze gelemediği gözlenirken, kilisenin, Osmanlılar döneminde han olarak, 1. Abdülhamit döneminde ise çıkarılan fermanla 1789 yıllarında bir kısmının cami olarak kullanıldığı biliniyor. Kilise, son 30 yıldır da mahalleli tarafından depo olarak kullanılıyordu.

14 KILISE VE SINAGOG RESTORE EDILDI

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye'de yer alan 14 kilise ve sinagog restore edildi. Türkiye genelinde 77 Rum, 54 Ermeni, 19 Musevi, 10 Süryani, 3 Keldani, 2 Bulgar, 1 Gürcü, 1 Maroni olmak üzere 167 cemaat vakfı faaliyette bulunuyor. Hukuki düzenlemeler ile 2003 ile 2014 yılları arasında bin 29 taşınmaz malın cemaat vakıfları adına tesciline; 21 taşınmaz malın da cemaat vakıflarına bedelinin ödenmesine karar verildi.

KAYNAK YARATILDI

Vakıflar Meclisi'nce Beyoğlu Merkez Rum Kız Mektebi Vakfı, İzmir Musevi Cemaati Vakfı, Surp Haç Tibrevank Ermeni Lisesi Vakfı ve Beyoğlu'ndaki Sakızağacı Ermeni Katolik Surp Astvazazin Kilisesi Vakfı'nın hükmi şahsiyetleri tespit edilerek, vakıf olarak kayıtları yapıldı.

Okul vasıflı 26 hayrat taşınmazın gelir getirici akara dönüştürülmesine izin verildi. 100 vakfın seçim çevresinin genişletilmesi talebi uygun görüldü.

5737 Sayılı Vakıflar Kanunu'nun yürürlüğü girmesinden sonra cemaat vakıflarınca yurt dışından 2 milyon 486 bin 124 dolar, 3 milyon 266 bin 316 avro, 221 bin 595 sterlin, 91 bin Kanada doları ve 87 bin 57 frank nakdi bağış alındı.

RESTORE EDİLEN KİLİSE VE SİNAGOGLAR

Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce gayrimüslim vatandaşlar tarafından kullanılan kilise ve sinagoglar da onarıldı. Bu kapsamda, Edirne Merkez Havra (Büyük Sinagog), Gökçeada Aya Nikola Kilisesi, Gökçeada Ayamarina Rum Ortodoks Kilisesi, Hatay İskenderun Süryani Katolik Kilisesi, Hatay İskenderun Rum Katolik Kilisesi, Diyarbakır Sur Ermeni Protestan Kilisesi, Diyarbakır Sur Ermeni Katolik Kilisesi, Gaziantep Nizip Fevkani Kilisesi, Gaziantep Şahinbey Havra, Ayvalık Cunda Taksiyarhis (Ayanikola) Kilisesi, İskenderun Arsuz Maryo Hanna Kilisesi, İstanbul Edirnekapı Aya Yorgi Kilisesi, Hatay Yayladağı Rum Ortodoks Kilisesi ve Sveti Stefan Kilisesi yenilendi.

Tamamen demirden oluşan ve kalan tek demir kilise olma özelliğini taşıyan Balat'taki Sveti Stefan Kilisesi de 7 yıl süren kapsamlı restorasyonun ardından 7 Ocak'ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov'un katılacağı törenle, 9 yıl sonra yeniden kapılarını açacak. İstanbul Turisina Manastırı, Kilis Merkez Havra, Gökçeada Yıldız Köy Şapeli ve Samandağ Yoğunoluk Köyü Ermeni Kilisesi'nin onarım projeleri ise hazırlanıyor.