VATİKAN - Hristiyanların ruhani lideri Papa Francis, geçtiğimiz gün teoloji komitesinde yaptığı konuşmasında İznik’e gitme planı olduğunu açıkladı. Bunun amacı olarak ‘İznik Konsili'nin 1700. yıl dönümünü kutlamasını gösterdi.

İLK EVRENSEL TOPLANTI

Konsil kavramı “uyulması zorunlu dinsel kurallar koymak amacıyla din adamlarınca yapılan toplantı” anlamına geliyor.
MS 325 yılında İznik’te toplanan konsil, üç yüz yıllık din uygulanmasında ortaya çıkan teolojik anlaşmazlıkların önüne geçebilmek, bazı temel kurallar koyabilmek ve kiliseleri başıbozukluktan kurtarıp ciddi bir organizasyona tâbi tutabilmek için İmparator Konstantin tarafından düzenlendi. Aynı zamanda ilk ‘ekümenik’ yani evrensel konsil olma özelliği taşıyordu. Hristiyan teolojisinde bu konsille beraber genekler temellendi ve ilk kez resmi bir söylem oluştu.

İZNİK KONSİLİ’NİN ÖNEMİ NEDİR

Hristiyanlığın ilk yüzyıllarında, İsa'nın nasıl hem Tanrı hem de insan olabileceği konusunda yoğun tartışmalar yaşanıyordu: Piskopos ve imparator fikir ayrılıklarına düşmüştü.

İmparator Konstantin’in konsili toplama sebepleri olarak şunlar belirtiliyor:

- İmparatorun hristiyanlığa verdiği desteği ilan etmek
- Imparatorluğun yirminci yılını kutlamak
- Başta Aurisçuluk* olmak üzere kilise içindeki ayrılıkçı grupların durumunu değerlendirmek
- Disiplin problemlerini çözmek
- İskenderiye Piskoposu Athanasius için konsilin toplanma nedenleri şunlar:

Aurisçuların neden olduğu muhalif (heretik) akımın değerlendirilip önlem alınması
Suriye, Kilikya ve Mezopotamya kiliselerinin paskalya bayramını Yahudiler ile birlikte yapması düzeninin incelenmesi

Libya kökenli bir diğer İskenderiye papazı olan Auris’in ise kendi görüşlerini savunmak, aforoz edildiği kiliseye alınmasını sağlamak ve tezlerinin mevcut problemlerin nedeni olduğu görüşünün yanlış olduğunu hem imparatora hem de diğer piskoposlara anlatmak olduğu belirtiliyor.

Bazı uzmanlar imparator ve piskoposların konsil için aynı gündeme sahip olmadığını, imparatorun uzlaşma, piskoposların ise rakiplerini sindirme arayışında olduğu tezini savunuyor.

3 AY SÜREN DERİN GÖRÜŞMELER

I.Konstantin ve Psikopos Cordobalı Hosius’un başkanlık ettiği konsil 325 yılının Mayıs ayında başladı. İmparatorun zaman zaman konsile bizzat katıldığı ve hatta oturum başkanlığı yaptığı da akademik çalışmalarda bulunan bilgiler arasında.

Tarih notlarına bakıldığında İznik Konsili’ne katılanların sayısı 250’nin üzerinde belirtiliyor; Buna rağmen genel kanı 318 katılımcı olduğu yönünde…

İmparatorun oy hakkının olmadığı konsilde piskoposlar daha kıdemli sayıldı. Bu tutum kilisenin imparatora karşı ‘ilahi bir koruma’ altına alındığı yorumlarına neden oldu.

MODERN HRİSTİYANLIĞIN TEMEL KURALLARI

Konsilde alınan kararlar, günümüzde Vatikan’ın hala tanıdığı bazı doktrinleri içeriyor. Bunlar:

Hristiyanların arasına sızmak isteyen diğer akım ve tarikatlere karşı "isa'nın tanrı doğası" hakkında net bir karara varıldı. Buna göre Oğul’un (İsa) Baba’nın (Tanrı) özünden geldiği, Oğul’un Baba gibi tam Tanrı olduğu ve Oğul’un doğurulduğu, yaratılmadığı hususu
İncil’in yalnızca Matta, Markos, Luka ve Yuhanna olarak dörde ayrıldığı, diğer kopyaların geçerli olmadığı
Paskalya’nın 21 Mart dolunayını izleyen Pazar günü kutlanması ve böylelikle Yahudilerle aynı gün kutlama yapılmasının önüne geçilmesi

PAPA İÇİN ÖNEMİ

İznik Konsili’nde mecazi anlamda Tanrı’nın Oğlu olan İsa, metafizik anlamda Tanrı’nın Oğlu pozisyonuna getirildi. Böylece İsa’nın, enkarne olmuş Tanrı’nın Oğlu olması kavramlaştırıldı. Bir diğer deyişle Katoliklerin teslis inancı böylece netlik kazandı.

Hristiyanların kutsal kitabı İncil’in 4 kopyası olduğu kabul edildi. Günümüzde Vatikan da halen bu kopyaları tanımakta…

Katoliklerin Paskalya Bayramı, İznik Konsili’nde alınan karar doğrultusunda kutlanmaya devam ediyor.

Özetlemek gerekirse bilhassa Katoliklerin inandığı ve Vatikan’da hala geçerli olan doktrinler, İznik Konsili’nde kararlaştırıldı ve modern Hristiyanlığın temeli atıldı. Öte yandan Ortodokslarla fikir birliğine varılmış olması, tarihi açıdan büyük önem taşıyor.

*Auriusçuluk: Auriusçuluk özünde İsa'nin Tanrılığını reddetmektir. Genel Hristiyan öğretilerine göre Tanrı'nın oğlu olan İsa'da tıpkı onun gibi gerçekten Tanrı'dır. Arius destekçilerine göre ise İsa ancak ikincil ya da bağımlı bir Tanrılığa sahiptir. Baska bir deyişle 'gerçek, sonsuz ve kadir-i mutlak' Tanrı değildir.