Abdurrahman Büyükkeskin
Side-Manavgat/Antalya -  Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü ve Side Kazı Başkanı Prof.Dr. Feriştah Soykal Alanyalı Antik Side surlarının dışında Antik Side Kentinin ana giriş kapısının ön kısmında yer alan Side Anıtsal Çeşme(Dokuzçeşmeler) bir Roma dönemi eseri olarak M.S 2.yy yapıldığını Anadolu'nun ve Pamfilya Bölgesinin en büyük ve en görkemli çeşmesi olarak kabul edildiğini söyledi.
Üç katlı inşaa edilen Side Anıtsal Çeşmenin kimin adına yapıldığı halen arkeolojinin araştırma alanı içinde olduğunu belirten  Side Kazı Başkanı Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, görkemli çeşmenin Roma imparatoru Marcus Aurelius düğün hediyesi olarak yaptırıldığınınıda ileri sürenleri olduğunu kaydetti. 

 SİDE ANITSAL ÇEŞME

 Side Antik Kent Kazılarının 76 yıl önce 1947 yılında İzmir Efes'ten sonra  ülkede ikinci kazı çalışması yapılan antik kent olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, Side Antik Kentte toprak altındaki tarihin gün yüzüne çıkmasında merhum Ordinaryüs Prof. Dr. Arif Müfid Mansel, merhum Prof. Dr. Jale İnan'ın ve merhum Dr. Ülkü İzmirligilin  emeği ve katkısının çok büyük olduğunu kaydetti.   Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, ''  Barut Hotels sponsorluğunda restorasyonu yapılan Side    Anıtsal Çeşme bugün bile zamana ve koşullara direnen son haliyle hala etkileyiciliğini ve parıltısını korumaktadır.Antik Side de sizi ilk selamlayan Anıtsal Çeşme, Antik Side kentinde nelerle karşılaşabileceğinizin , zamanın ruhunu nasıl hissedebileceğinizin, hayranlık ve şaşkınlık arasında gidip gelen duyumsamalara nasıl sürüklenebileceğinizin ön sureti gibidir adeta.

Üzerleri duvarların içine oyulmuş yarım yuvarlak kubbeli 3 geniş kemerden, 21 sütundan oluşan üç katlı ve önünde havuzu olan anıtsal çeşme mermer kaplama yüzeyleri, kabartmalar, balık ve medusa başlarıyla bezeli sütunlar, sütun aralarında oluklar, tavan levhaları, kabartma yunus balığı süslemeleri, acanthus (ayı pençesi) yaprağı bezemesi ile hayat bulmuştur. Günümüze kadar sadece tek katı ayakta kalan Anıtsal Çeşmenin bazı süslemeleri ve heykelleri Side Müzesinde sergilenmektedir. '' 9. Çeşme'' olarak ta bilinen tarihi çeşme bölgenin en önemli doğal yapı taşlarından olan Manavgat çayının, tarihi zamanlarda ki insanların olağanüstü gayret ve çabalarının eseri Manavgat Su Kemerlerinin taşıdığı sularla hayat bulmuştur. Bu su kemerlerinin bazı kalıntıları da bölgede görülebilmektedir.Anadolu'nun en büyük çeşmesidir. Side Anıtsal Çeşme ile yarışabilecek tek bir çeşme var oda; Burdur'un Ağlasun ilçesindeki Sagalassos Antik Kent içinde bulunan ve M.S. 161- 180 yılları arası yapılan Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un gücü ve görkemini göstermesi adına yapılan Antoninler Çeşmesi belki Side Anıtsal Çeşme ile boy ölçüşebilir. Anadolu'nun ve Pamfilyanın ayakta kalan en büyük çeşmesi Side Anıtsal Çeşme.  Benim bildiğm Anadolu'da başka böylesi bir büyüklükte çelme yok.' diye konuştu.