BERLİN - Yeni yılla birlikte Almanya'da yürürlüğe giren “Tedarik Zinciri Özen Yükümlülüğü Yasası”, bu ülkeyle iş yapan Türk sanayicilerine ve ihracatçılara hem yükümlülük getiriyor, hem de fırsatlar sunuyor. Türkiye’nin ihracatında birinci, ithalatında üçüncü sırada bulunan Almanya'nın yeni yasasına göre yükümlülüklerini yerine getirmeyen şirketlere 8 milyon Euro’ya varan para cezaları verilebilecek.

Almanya 1 Ocak 2023’de yürürlüğe giren “Tedarik Zinciri Özen Yükümlülüğü Yasası” ilk kez tedarik zinciri boyunca insan ve çevre haklarına uyma yükümlülüğü getiriyor. Türkiye’nin ihracatında birinci, ithalatında üçüncü sırada bulunan Almanya’da yılbaşından itibaren yürürlüğe giren yasa Almanya ile iş yapan Türk sanayici ve ihracatçılarını yakından ilgilendiriyor.

Yasayla ilgili olarak EKONOMİ gazetesi okurları için makale kaleme alan Almanya’nın Türkiye Büyükelçisi Jürgen Schulz, “Yasa iki ülke arasındaki daha derin işbirliği için birçok imkân sunmaktadır” görüşünü paylaştı.

Çevre ve insan hakları artık yasalarla korunuyor

Almanya bu yasayla getirilen yenilikleri iş ve insan hakları alanında küresel düzeyde yürütülen çalışmaların bir parçası olarak görüyor. Küresel düzeyde insan haklarının korunmasına ilişkin sözleşmelerden doğan haklar, çevrenin korunmasıyla ile ilgili evrensel kabul görmüş kurallar tedarik sisteminin bir parçası haline getiriyor.

Yasa, şirketlerin özen yükümlülüğünün sadece kendi iş alanıyla ilgili olmayıp, aynı zamanda dolaylı tedarikçileri de kapsıyor. Yeni yasa bu yönüyle Türkiye’deki Almanya ile iş yapan binlerce sanayici ve ihracatçıyı yakından ilgilendiriyor. Şirketlerin sorumluluğu tüm tedarik zinciri boyunca sürüyor ve dünya çapındaki tüm şirketleri kapsıyor.

Yasanın kapsadığı alanlar arasında neler var?

Uluslararası hukuku temel alan Almanya Tedarik Zinciri Yasası, uluslararası kabul görmüş 11 insan hakları sözleşmesinin içeriğini kapsıyor.

Bunlar arasında “çocuk işçiliği, kölelik ve zorla çalıştırma, iş sağlığı ve güvenliğinin ihlal edilmesi, makul bir ücretin verilmemesi, sendika veya çalışan temsilciliklerini kurma hakkının ihlal edilmesi, yiyecek ve suya erişimin engellenmesi ve toprak ve geçim kaynaklarından yasadışı bir şekilde mahrum bırakılma” sayılıyor.

Yasa özen yükümlülüğü çerçevesinde, insan haklarının ihlaline ilişkin riskleri ve çevre hasarlarını tespit etmek, önlemek ve en aza indirmek için ilgili şirketlerde risk yönetiminin oluşturulmasını da öngörüyor. Hangi önleyici ve iyileştirici tedbirlerin gerekli olduğunun ortaya konulmasını, şikâyet süreçlerini ve düzenli raporlamayı zorunlu kılıyor.

Ağır yaptırımlar ve para cezaları uygulanacak

Tedarik Zinciri Özen Yükümlülüğü yasası sorumluluklarını yerine getirmeyen şirketlere ağır yaptırımlar ve para cezaları öngörüyor. Para cezaları 8 milyon Euro’ya veya dünya çapındaki yıllık cironun yüzde 2’sine kadar çıkabilecek.

Para cezasının belirli bir asgari miktarı aşması halinde, şirketlere kamu ihalelerine katılım yasağı da verilebilecek. Almanya Federal Ekonomi ve İhracat Kontrol Ofisi’dir (BAFA) bu yasanın uygulamasından sorumlu olacak.

Türkiye’nin bir numaralı ticaret ortağı

Türkiye’nin uluslararası ticari ve ekonomik ilişkilerinde Almanya hep ilk sıralarda yer alıyor. Almanya, Türkiye’nin ihracatında birinci, ithalatında üçüncü sırada yer alıyor. Almanya’nın Türkiye’nin ihracatındaki payı yüzde 8,5 dolayında, toplam ithalatındaki payı da yüzde 6,5 düzeyinde bulunuyor.

2021’de 19,3 milyar dolar olan ihracatın bu yıl 20 milyar doları aşması bekleniyor. Türkiye’nin Almanya’dan ithalatının da 23 milyar dolar seviyesini aşması ihtimal dahilinde….

Almanya’nın yeni tedarik yasası dünya ekonomisinin önemli aktörlerinden biri olması nedeniyle tüm dünya ticaretini etkileyecek. Almanya dünya toplam ihracatında yüzde 8 paya sahip. Almanya’nın ihracatında ilk 5 ülke ABD, Çin, Fransa, Hollanda ve Birleşik Krallık olarak sıralanıyor. En fazla ithalat yaptığı ülkeler ise Çin, Hollanda, ABD, Polonya ve Fransa.