Kiralık Katiller: Denetimler kağıt üzerinde yapılmış

İSTANBUL - Milliyet gazetesi, neredeyse her 2 binadan birinin enkaza dönüştüğü Hatay'daki yıkımı 'Kiralık katiller' başlığıyla manşetine taşıdı.
Habere göre, acı tablonun ihmaller zincirinin sonucu olduğunu vurgulayan uzmanlar, yapı denetim firmalarının mühendis diplomalarını kiraladığını ve denetimlerin saha yerine kâğıt üstünde yapıldığını belirtti.

Mert İnan imzalı habere göre, en ağır yıkım tablosunun oluştuğu Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman başta olmak üzere depremin vurduğu diğer kentlerde de konut projelerinin ruhsatlandırma, yapı denetim ve işçilikle ilgili aksaklıklarını masaya yatıran uzmanlar, ihmaller zincirinin felakete neden olduğunu dile getirdi.

Depremden bir gün sonra Hatay ve İskenderun’da incelemelerde bulunan Atılım Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenan Mertol, “2020 yılında elektronik atamalı sisteme geçene kadar binayı yapan müteahhit kendini denetleyeceği yapı denetim firmasını seçiyordu. 2011 ile 2020 arasında ciddi suistimaller olduğu acı tablo ile ispatlanmış oldu.

Yıkılan yeni binalar yapı denetim yönetmeliğinin kağıt üzerinde kaldığını gösteriyor. Yıkılan tüm binaların donatıları sorunlu. Mühendislikte 135 derece içeri bükülme dediğimiz etriyelerde bile sıkıntılar oluşuyorsa inşaatları ya eğitimsiz kişiler yaptı, ya da yapım aşamasında denetim eksiklikleri yaşandı. Oturduğu yerden imza atan, yani diplomasını kiralayan varsa tespit edilmesi gerekir” dedi.

‘Eksik donatı yıktı’

İskenderun Teknik Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Semir Över de, diploma kiralamanın uzun süredir dillendirilen ve her kentte suistimal edilen bir sorun olduğuna değindi. Över, “Okuma, yazması olmayan kişiler müteahhitlik yapıyor. Zemin etüdüne uygun statik hesaplama yapılması gerekir. Eksik donatı, mühendislik hizmeti ve denetimin olmaması yıkımın nedenidir. Göçen yapıların donatılarında sıkıntı varsa denetimde de sıkıntı var demektir” ifadelerini kullandı.

‘Defalarca uyardık’

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası 2. Başkanı Nusret Suna ise 2020’ye kadar denetim sisteminin aksak işlediğini ve suistimale açık bir sistem olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

“’Kendi yaptığınız işi para verdiğiniz birine denetlettirmek olmaz’ diye defalarca ilgilileri uyardık. İşini suistimal eden firma ve mühendisler maalesef yerinde denetim yerine kağıt üzerinde imzalar atmasa bu tablo olmazdı. Diploma kiralama kulağımıza geliyor. Bir yapı denetim şirketi faaliyet göstermesi için belli sayıda mühendis istihdam etmesi gerekir. Proje denetçisi, yapı denetçisi, yardımcı denetçi gibi kadrolar zorunludur ancak maliyet yükünün azaltılması için evinde oturduğu halde diploma numarasını adeta kiralayanlar olduğunu herkes biliyor. Denetleyecek sorumlu bire bir işin başında bulunmadığı halde, imzasını atıyordu. Maalesef Türkiye’de mühendise verilen ücret veya maaşı yük gören bir zihniyet söz konusu.”

‘Denetimden geçip çöken bina çok az’

Yapı Denetim ve Deprem Mühendisliği Derneği Başkanı Nazmi Şahin ise Milliyet’e yaptığı açıklamada, eleştirilerin haksız olduğunu savundu. Şahin şunları kaydetti:

“Deprem öylesine şiddetliydi ki, mevzuatlardaki ivme değerler bile yetersiz kaldı. Deprem bölgesinde imar affından yararlanan binlerce bina var. Malatya’da sadece 2 yapı denetimli binanın göçtüğünü öğrendik. Denetimli binaların da çöktüğüne dair iddiaların tümü doğru değil. Çok az sayıda denetimden geçmiş yapının çöktüğünü biliyoruz."