Kayısı boylama tünellerde kurutularak ihracaat edilecek

Kayısı boylama tünellerde kurutularak ihracaat edilecek

ABDURRAHMAN BÜYÜKKESKIN
SIDE-MANAVGAT/ANTALYA - Türkiye'nin geleneksel ihraç ürünlerinden kuru kayısının son 4 yıldır ortalama ihraç fiyatının 3 bin doların altında kalması sektörü harekete geçirdi. Kuru kayısı sektörü 3 aşamalı planla prestij ürünü Türk kayısısının kalitesini ve ortalama ihraç fiyatını arttırmayı hedefliyor.

Üç aşamalı planın ilk etabında; kuru kayısıda kaliteyi ve ihraç fiyatını arttırmak için Malatya'da üretilen kayısılar boylama makinesinden geçirilerek ayrılacak, kuru kayısı tünellerde kerevetler üzerinde kurutulacak. 

Kuru kayısıda kaliteyi arttırmak için, Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Malatya Tarım ve Orman İl Müdürlüğü yürütücülüğünde, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi işbirliğinde; Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, Güneydoğu Anadolu Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, İstanbul Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ve Malatya Ticaret Borsası “Kuru Kayısıda Kaliteyi Arttırmak Amaçlı Kayısı Boylama ve Tünelde Kurutma Projesi”ne maddi destek veriyor. Projeyle, kayısıların boylanarak ayrılması, tünellerde kerevetler üzerinde kurutulması amaçlanıyor. Pilot bölgelerde uygulanacak örnek projenin eğitim çalışmalarıyla zamanla tüm bölgede yaygınlaştırılması hedefleniyor. 

İkinci aşamada; Toprak Mahsulleri Ofisi'nin çekirdeksiz kuru üzüm ve kuru incirde olduğu gibi kuru kayısıda da piyasa yapıcı olarak piyasaya girmesi için Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal'dan randevu talep edilecek. 

Türk kayısısının kalitesini arttıracak bir diğer gelişme ise; Fırat Kalkınma Ajansı’nın projelendirdiği 12 milyon TL hibe destek verdiği, TOBB-TMO şirketi LİDAŞ'ın 20 milyon lira finanse ettiği 6 bin ton kapasiteli, 30 bin metrekarelik lisanslı deponun inşaatı bitti. Kasa ve raf ihalesi yapılan kuru kayısı lisanslı deposunda kasa ve raflar yerleştirildikten sonra kuru kayısının kaliteli bir şekilde depolanması için hazır hale gelecek. 

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Birol Celep, kuru kayısının prestij bir ürün olduğunu, bu yıl 85 bin 275 ton olarak açıklanan kuru kayısı rekoltesinin altın gibi pazarlanması gerektiğini kaydetti. 

Celep: "TMO işbirliği kayısıya değer katacak"

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği bünyesindeki Kuru Kayısı Kurulu toplantısında konuşan Birol Celep, "Malatya’nın kayısısı son derece kaliteli ama kuru kayısıda hijyen, kalite ve üretici bilinci önemli, kalite fiyatı belirlemeli, geçmişe göre daha kaliteli üretmeliyiz. Avrupa ve Dünya’ya gün kurusu kayısı ihracatını arttırmalıyız. TMO ile işbirliği kayısıya değer katacak. Kayısıyı 12 dolara da sattık ama son yıllarda 3 dolara satamıyoruz. Stabil bir fiyat politikası olursa Türk kayısısı raflarda aranan ürün olur. Bu aynı zamanda çiftçinin ürününe bakmasını sağlar. Üreticinin kayısıya bakması için ekonomik getirisi olmalı. Bugün Manisa’da üzüm bağlarında çöp yok. Çünkü üretici yıllardır para kazanıyor bağına da bakıyor" diye konuştu. 

Kuru Kayısı Kurulu Toplantısında, Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürü Abdullah Erdoğan, kayısıda kaliteyi arttıracak boylama ve tünelde kurutma projesinin detaylarını paylaştı. 

Kayısı kurutmak için model olacak 200 metrelik, 7-8 ton kayısının serilip kurutulabileceği yüksek tünel planladıklarını anlatan Erdoğan, “Boylama makinesiyle kayısılar boylarına ayrıldıktan sonra, kurutma tünel zeminlerinin yarısında file, diğer yarılarında 60 cm x 80 cm ebatlarında kerevetler kullanılarak çalışmalar yapılacak. Kerevetler tekrar tekrar kullanılabilecek ve ilerleyen dönemlerde kerevetlerde kat sistemleri de çalışılacak. Böylece kaliteli ve hızlı kurutma sağlanacak. Hızlı hareket edersek boylama makinesi bu sezona yetişecek. Bu sistem ileride geliştirilebilir. Kırsal Kalkınma Projesine zemin oluşturabilir" şeklinde konuştu. 

Öz: "Kurutma tünelleri projesini destekliyoruz"

Türkiye Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Osman Öz, Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürü Abdullah Erdoğan'ın gündeme getirdiği "Kayısı Kurutma Tünel Projesi"ne kuru meyve ihracatçı birliklerinin ihracatları oranında destek vereceklerini kaydetti. 

"Kuru kayısı üretiminde kaliteyi arttıracak çözümü çabuk bulmamız gerekiyor" diyen Öz, "Birden fazla tünel, birden fazla boylama makinesi, çiftçilerin kullanabileceği ortak bir yerde homojen kükürtleme odası yapılması için harcamaları vermeyi taahhüt ediyoruz. Organik ve gün kurusu kayısının toplam ihracat içindeki payının artmasını istiyoruz" dedi. 

Işık: "Kuru meyve sektöründe işbirliği kazandırıyor"

Kuru meyve sektörü taraflarının işbirliği sayesinde kuru kayısı ihracatının 100 bin ton seviyelerine geldiği bilgisini veren Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Işık, çekirdeksiz kuru üzüm üretiminin 300 bin ton seviyelerine, ihracatın ise miktarda 250 bin ton, değerde ise 500 bin dolara ulaştığını vurguladı. Işık sözlerini şöyle sürdürdü: "Kuru meyve sektöründe üzerine koya koya gidiyoruz. Üzümde pestisit ile ilgili sıkıntılarda yol aldık. İncirde aflatoksin ile ilgili, kayısıda ise kükürt ile ilgili adımlar attık. Tüm kurumlar hep birlikte el ele vererek toprak ve arazilerin doğru kullanılması, doğru fidan seçilmesi, ürünlerin hem yetiştirilmesinde, hem stoğun yönetilmesi için devlet organizasyonunu oluşturdu. İhtisas borsası devreye girdi, lisanslı depolar bizim sektörümüze yeni girdi. Kaliteli ürün üreterek hedefimize varmamız gerekiyor. Sağlıklı kurutmanın nasıl olacağını broşürler vasıtasıyla, SMS'ler aracılığıyla duyurulmaktadır."

Devlet desteği ile total kaliteyi arttırmalıyız

Kuru kayısının boylanarak, kerevetler üzerinde kaliteli kurutulmasının sağlanacağı “Tünel Kurutma Projesi”ne ihracatçılar ve borsalar olarak can suyunu vereceklerini anlatan Işık, “Bizim yapacağımız pilot uygulamalar sayesinde bir veri ortaya çıkacak. Bu verileri Hükümete ileterek, tünel yapımı, kerevet alımı ve boylama makinelerinin devlet destek programlarına alınması bütün sektöre yaygınlaştırılması ana amacımız olacak. Bu sadece kuru kayısıda total kaliteyi yakalayabileceğiz” diye konuştu. 

Özcan: "Lisanslı depoculuğu kazandırmak için 1 yıl mesai harcadık" 

Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Malatya kayısısı için Fırat Kalkınma Ajansı’nın projelendirdiği 12 milyon TL hibe destek verdiği, TOBB-TMO şirketi LİDAŞ'ın 20 milyon lira finanse ettiği, 6 bin ton kapasiteli, 30 bin metrekarelik lisanslı deponun inşaatının bittiğini, kasa ve raf ihalesinin yapıldığı bilgisini verdi. Özcan, "Kasa ve raflar yerleştirildikten sonra TMO’nun kuru kayısıya müdahale alımında karşılaştığımız problem lisanslı depo idi. Bunu da aşmış olduk. Elektronik senetle, ürünü fiziki alandan çıkarıp onu nakde çevirmek mümkün olacak. Kuru kayısıda yeni bir dönem başlıyor. 2020-21 sezonu öncesinde kuru kayısı stoklarımızın büyük bölümü eridi. Bu yıl açıklanan 85 bin tonluk rekoltede toplam ihracat ve iç piyasa rakamları açısından baktığımız zaman bir azlık söz konusu. Bunu fırsata çevirmek için çalışacağız, daha iyi bir yıl geçiririz diye düşünüyorum. Üreticinin memnun olduğu fiyatlara, ihracatı maksimum düzeye taşıma konusunda bu yıl iyi bir performans göstermemiz gerekiyor" diyerek düşüncelerini özetledi. 

Malatya Tarım ve Orman İl Müdür Yardımcısı Ahmet Turan Karaca, kuru kayısıdan daha fazla gelir elde edebilmek için işin başında kaliteli kayısı üretiminin yer aldığını, bu yıl kayısıda ağaçlarda seyrek meyve tutumu nedeniyle kalitenin yüksek olacağını, çiftçi eğitimi için sektörün paydaşlarıyla işbirliğine hazır olduklarını dile getirdi. Karaca, “Üretici pazara sunacağı ürünle ilgili fiyat endişesi olmasa kayısıya daha iyi bakar. Sözleşmeli ziraat modeli bu anlamda olumlu sonuçlar doğurabilir” dedi.

Kuru Kayısı Kurulu Toplantısına; Türkiye Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Osman Öz, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Birol Celep, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Işık, Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürü Abdullah Erdoğan, Malatya Tarım ve Orman İl Müdür Yardımcısı Ahmet Turan Karaca, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Şen, Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Murat Asma, Yönetim Kurulu üyeleri ve ihracatçı firma temsilcileri katıldı.