Herkes tatile çıkacaktır

SELÇUK MERAL- GM CENTER

---

ANTALYA- İç pazarın daha da önem kazanmaya başladığı bir sezon öncesinde, GM dergisi 12. Emitt İstanbul Fuarı"nda iç pazarın dinamiklerinden ETS Tur Yurt İçi Turlar Müdürü Suat Özbek, Camino Genel KoordinatörÜ Can Sözer ve Jolly Tur Reklam Müdürü Sadık Akgül'e son gelişmeleri sordu.
Turizmin profesyoneller 2009 sezonu ile ilgili ilk verilerini GM dergisi ile paylaştılar.

S. Suat Özbek - ETS Tur Yurt İçi Turlar Müdürü

Global kriz 2009"da turizm sektörünü nasıl etkileyecek?

KRİZ SÖYLEMLERİ BİR YERE KADAR SÜRER
Bu krizin neleri getireceği, dış pazar etkilerinin doluluklara nasıl yansıyacağı konusunda herkes bir şeyler ifade ediyor.
Ama bizim için en önemli göstergesi; bu kriz sebebi ile elma ile armudun ayrıldığı bir sene olacak. Yani iyi ürün ile günü kurtarmaya çalışan, servisten çalan, misafir memnuniyetini geri planda tutan ürünlerin ayrıldığı bir sene olacağını düşünüyoruz.
Çünkü içinde bulunduğumuz dönemde gerçekten bir kriz var. Geçtiğimiz Ekim ayı itibari ile çok ayyuka çıkan söylentilerle, bu krizin spekülasyonları yapıldı. Şeker Bayramı bitti bu kriz konuşmaları başladı. Kötü geçen bir Kurban Bayramı, ardından iyi tarihlere denk gelmediği için yine kriz sebebiyle de kötü geçen bir yılbaşı yaşadık. Sonuçta bizim Türk insanı, biliyorsunuz ki belli bir süre sonra o ortama çabuk ayak uydurur, çabuk alışır. Bu kriz söylemleri de bir yere kadar. Biraz hava açsın, güneş çıksın. Göreceksiniz taleplerde doğru orantıda devam edecek ve artacaktır. Ama piyasada boşluk yaratmadan, o doluluğu sağlamak, o ihtiyacı karşılamak çok önemli.

HERKES İÇ PAZARDAN ÜMİTLİ
Bu fuarda gördük ki herkes iç pazardan çok ümitli. Niye? Devalüasyon olan bir Rus pazarı var. Adamların paraları değer kaybetti, kayıpta olmamaları mümkün değil. Çeşitli paketler söyleniyor; “öyle olacak, bu kayıplar şöyle giderilecek" deniyor ama eğri oturalım, doğru konuşalım. Rus pazarında düşüş olmaması, haddimi aşmayayım ama konuştuğumuz otelci kanadında ki arkadaşlarımızın öngörüleri bunlar. Bu tarafa geliyoruz; Avrupa pazarında düşüş yaşayan var, aynı seviyede olan var. Bu arada stabil bir gidişat söz konusu olduğunu düşünelim. İsrail"le durum ortada; İsrail pazarı da yüksek sezon dediğimiz, Haziran- Temmuz- Ağustos aylarında önemli bir ihtiyaç dahilinde oluyor. Özellikle Antalya bölgesi için. Bunları değerlendirdiğimizde, bu fuara da bu kadar çok katılımın olması daha dikkat çekici bir hal alıyor.

RUS VE AVRUPALI TUN OPERATÖRLERİ EMİTT'E GELDİ
4–5 senedir biz Emitt"teyiz, bir tane Rus tur operatörü, bir tane Avrupalı tur operatörü görmemiştik, arkadaşların hepsi burada. Yani kimse ne olup biteceğini kestiremediğinden, konuşmalar farazi ifadelerden öteye gitmediği için biz sadece planlamalarımızı, her şey iyi gidecek gibi yapıp birebir yoğun çalıştığımız otellerimizle, iş birliği içinde olduğumuz tesislerle doğru anlaşmalar yaparak, önceliği de misafir memnuniyetine vererek bir yere getirdik. Şimdi bütçelerimizi bir %10 artış şeklinde yaptık ama ben çok açıkça ifade ediyorum, bu kış operasyonunda da gözlemlediğimiz; kesinlikle iç pazarda da bir düşüş olacak. Bu %15 olur, pastada küçülme %20 de olur ama ETS grubun planlaması, yatırımları geçen sene ile bu sene arasında bir %10 pax artışı yapmak şeklinde.

Can Sözer - Camino Tour Genel Koordinatör

AVRUPA'DAKİ KRİZ TÜRKİYE'YE YANSIMAZ
Krizi nasıl değerlendiriyorsunuz? Bizi nasıl bir sezon bekliyor?
Biz Antalya ve plaj turizmine çok uzak bir şirketiz. Ortalama 20 bin kişiye yakın, Latin ve özellikle İspanyol ağırlıklı bir kültür turizmi yapıyoruz. 20 gün kadar önce Barselona"da idim. Her sene gittiğimiz şehirde sokaklar, caddeler bomboş, kafeler bomboş, ki İspanyollar çok yemeyi içmeyi seven insanlar; en son kesecekleri harcamalar yeme-içme ve dışarı çıkıp gezmedir. O şehri öyle gördükten sonra ciddi olarak moralim bozuldu. Gerçek şu ki; Avrupa"da bir kriz var. Bu, %50 ise %50"de olayın psikolojik boyutu; insanların endişeleri çok yüksek. Mevcut reel kriz, iki ile çarpılıyor ve piyasayı öyle etkiliyor.
Ben bunun Türkiye"ye yansıyacağını düşünmüyorum; çünkü otelci arkadaşlarımız olayın ciddiyetinin, küçülmenin gerçekleştiğinin farkında değiller. Klasik Türk otelcisi mantığı ile fiyatlar bir yere geldi, “Şimdi kış, 10 Euro kadar damping yaparız.” mantığı içindeler fakat bugün yapacakları 10 Euro"luk damping işe yarayacakken sezonun ortası geldiğinde yapacakları 50 Euro"luk dampingde işe yaramaz hale gelecek. Çünkü tüm operatörler uçak planlarını kurmuş olacaklar, uçaklarını yerleştirmiş olacaklar ve last minute fazla ayırabilecekleri bir enerji olamayacak.

RAKİPLERİMİZ CİDDİ DEVLET DESTEĞİ ALIYOR
Ayrıca bu kriz, bizim daha önce yaşadığımız diğer krizlerden çok farklı bir kriz. Ama şimdi bir de olayın global boyutu var; kriz, Avrupa"da tüm destinasyonları etkiliyor. Özellikle bizim rakibimiz olan Mısır, Fas ve Akdeniz baseninde ki diğer ülkeler, (buna İspanya"yı dahil etmiyorum; onlarda bizim mantığımızda gidiyorlar) çok ciddi devlet destekli yardımlar alıyorlar.

HAYAL KURMAYI BIRAKALIM
Nasıl alınıyor? SSK erteleniyor, KDV erteleniyor ya da devlet geliyor diyor ki; "bu havaalanına şuradan uçan uçaklara ben özel yakıt fiyatı uygulayacağım. Airport Tax"ına destek vereceğim. Bizde bunların hiçbiri zaten yok. Olmadığı gibi mesela Fas gibi ülkeler var, kral çıkıyor diyor ki; "genel dolulukları getirin, fiyatları da indireceksiniz" diyor. Bütün otelciler fiyatları indiriyor. Bu tip ülkeler bizden daha avantajlı hale gelir. Çünkü bizim bir karar alıp, o kararı uygulamaya koymamız çok zaman alıyor. Ve çok ciddi bir direnç var. O yüzden bu seneyi çok parlak görmüyorum. Bu sene, sadece ayakta kalmak için geçirilmesi gereken bir sene. Herkesin buna inanması, herkesin buna göre önlem alması ve hayal kurmayı bırakması gerekiyor.

Sadık Akgül - Jolly Tours Reklam Müdürü

2009"da ki beklentileriniz krize rağmen ne durumda?

Kriz şu anda yerli turizmde çok büyük bir etkileme yapmadı. Sadece, bizim tabirimizle beyaz yakalı dediğimiz insanlar, tatili daha çok tercih ediyorlar. Ama finansal bir kriz olduğu için özellikle Rusya kanadında, bu sene biraz daha zayıf geçmesi bekleniyor.

KAMPANYALAR BAŞLAYACAK
Bu da iç piyasaya daha çok hareket getirecek. Oteller fiyatları biraz daha düşürecekler, daha çok kampanyalar olacak. Son bir fuar kaldı artık, Berlin fuarı. Mart"ın 15"i gibi bu şekillenecek, kampanyalara da başlanacak. Şu anda zaten %40"ları bulan erken rezervasyon kampanyaları başladı. Müşteri, geçen sene ödediği para ile bu sene ikinci bir tatile bile gidebilir. Özellikle Antalya Bölgesi"nde şu anda ki göstergeler bu yönde. Artık müşteri de bilinçlenmeye başladı. Sektör de, operatör anlamında kendi markalarını oluşturmaya başladı.