HASANKEYF- Arkeologlar, Artuklu döneminde inşa edildiği sanılan Hasankeyf Kalesi'nin içme suyunu sağlayan yaklaşık 6,5 kilometrelik tarihi su şebekesinin 2 kilometrelik bölümünü tespit etmeyi başardı. Artuklu dönemine ait ve 800 yıllık olduğu düşünülen su şebekesinin bir kısmının kayalardan geçen tünellerden, bir kısmının ise ark şeklinde kanallardan oluşuyor.
Batman'ın Hasankeyf ilçesindeki tarihi Hasankeyf Kalesi'nde Mardin Artuklu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zekai Erdal başkanlığında süren arkeolojik kazı çalışmalarına parelel olarak arazi taramaları da yapılıyor.
Kale cievarında gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmalarında kaleye su taşıyan, 6,5 kilometre olduğu düşünülen su şebekesinin 2 kilometrelik kısmına ulaşıldı.
Kazı başkanı Doç. Dr. Zekai Erdal, arazi incelemelerinde Hasankeyf Kalesi'nin 6,5 kilometre doğusunda ilk olarak su şebekesi kalıntıları tespit ettiklerini belirten Erdal, kalıntıların bir kısmının yer altında bir kısmının ise yüzeyde olduğunu ifade etti.
Erdal, su şebekesinin yaklaşık 2 kilometrelik kısmını tespit ettiklerini dile getirerek, "Ortalama bir metre yüksekliğinde 60 santimetre genişliğinde tünel şeklinde su şebekesi ortaya çıktı" dedi.
Tarihi bulgulara bakıldığında su şebekesinin Artuklu döneminde yapıldığı kanaatine vardıklarını anlatan Erdal, "1280 yılında Hasankeyf'e gelen yazar ve devlet adamı İbn-i Şeddat, ilçenin doğusunda dağlık alandan tedarik edilen suyun kaleye çıkarıldığından bahsetmektedir. Bu da Artuklu dönemine rastlamaktadır." dedi.
Erdal, Dicle Nehri gibi büyük bir tatlı su kaynağının kenarında olan bir kalede bu tarz şebekelerin olmasına değinerek, nehrin çamurlu ve bulanık olduğu dönemlerde çevredeki tatlı su kaynaklarından su tedariki yoluna gidildiğini düşündüklerini belirtti.
Doç. Dr. Zekai Erdal,: Su şebekesinin bir mühendislik harikası
Su şebekesinin bir mühendislik harikası olduğunu vurgulayan Erdal, "Tespit edilen su şebekesi, mimari özellikleri ve tarihi önemi dolayısıyla kayıt altına alınarak gerekli çalışmalar yapılmalı. Günümüze kadar ulaşabilen, büyük bir kısmı toprak altında kalan bu kanalların öncelikli olarak belgelenmesi, sonra kazı yapılarak gerek bilim dünyasına gerekse turizme kazandırılması gerekir." ifadelerini kullandı.
Doç. Dr. Zekai Erdal, su şebekesinin 8 asır önce suyun debisi, arazinin topoğrafik yapısı ve eğim düşünülerek yapıldığını belirterek, "Sıfır kotundan 100 metre kotuna suyun nasıl çıkarıldığını görmek, bunu gelecek nesillere aktarmak elzemdir." dedi.
El Cezeri'nin katkı sağlamış olması da muhtemel
Su şebekesinin yapımında El Cezeri'nin de katkısının olma ihtimalinin yüksek olduğuna dikkati çeken Erdal, tarihi bazı bulguların buna işaret ettiğini dile getirdi.
Erdal, "El Cezeri'nin kitabındaki bütün robotlar su ile çalışacak şekilde teknolojilendirilmiştir. Bu noktada Hasankeyf'teki su kanalında da su mühendisliğinin olması nedeniyle El Cezeri'nin bu su kanalıyla bir bağlantısının olduğunu söylemek mümkün. El Cezeri, bu su kanalının yapımında görev almış veya onun nezaretinde yapılmış olabilir." değerlendirmesini yaptı.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.