Eskiden “hangi ünlülerin kirada taksileri var?” diye sorardık. Şimdi bu soru “kule vinç ve iş makineleri” hakkında soruluyor. Meğer bu şehir efsanesi değilmiş. Hem söylentiler hem de sektörel veriler bunu doğruluyor. Pandemiden sonra sektör dışı kişilerin iş makineleri ve kule vinçleri kiralamaları artmış. Haliyle sektörün genelinde dinamik bir yapısı var.
Önümüzdeki hafta, Türkiye’nin en önemli istif ve iş makineleri fuarı olan Komatek yapılacak. Fuar öncesi, sektörün iki önemli derneği İMDER’in Başkanı Nadir Akgün ve İSDER’in Başkanı Serkan Karataş ile sohbette bir araya geldik. Sohbette ilginç veriler ve bakış açıları edindik.
Son yıllarda Türkiye iş ve inşaat makineleri sektörü, hem iç pazarda hem de ihracatta kayda değer bir büyüme ivmesi yakaladı. Bu büyüme, COVID-19 sonrası taleplerin artması, deprem felaketinin ortaya çıkardığı ihtiyaçlar ve yeşil dönüşüme ayak uydurma çabaları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanıyor.
2023 yılında Türkiye'de iş ve inşaat makineleri iç pazar satışları 2022'ye kıyasla yüzde 25 artarak 15 bin adede, istif makineleri sektöründe ise yüzde 21 artarak 15 bin 652 adede ulaştı. Bu artış, sektörün sağlamlığını ve Türkiye ekonomisine olan katkısını gösteriyor.
Kule vinçler yatırım aracı oldu
Kule vinçler, Türkiye’de yatırım aracı olarak popülerlik kazanmış durumda. Normal şartlarda 12 ila 13 bin adet yıllık satışı olan iş makineleri ve kule vinçleri satışı Pandemi sonrası 17 bin araca kadar arttı. Sektörün üyeleri dışındaki kişilerin iş makinesi ve kule vinç sahipliği 4 bin adede yaklaşmakta olduğu konuşuluyor. Medyaya yansıyan şekliyle, ünlü sanatçı Bülent Ersoy, 20 adetten fazla kule vinç filosuna sahip olduğu biliniyor. Bu trend, diğer ünlülerin de dikkatini çekmiş ve kule vinç yatırımına yönelmelerine sebep olmuş. Fiyatların 150 bin eurodan başladığı kule vinçler, 2 yılda kendini amorti ediyor. Şu anda Türkiye genelinde çalışan aktif kule vinç sayısı 2 bin adedin üzerinde ve bu sayının hızla artmaya devam ettiği belirtiliyor. Piyasanın bu hareketliliğine paralel sektördeki oyuncu sayısı da artıyor.
Sektörde operatör ve teknik eleman açığı olduğunu da unutmayalım. Sektör temsilcileri, iş makineleri alanında mesleki okul olması gerektiğini belirtiyorlar.
İhracatta da önemli bir yükseliş gözlemlenmiştir. 2023 yılında iş ve inşaat makineleri sektöründe ihracat 2022'ye kıyasla yaklaşık yüzde 14 oranında artarak 2,26 milyar dolar seviyesine ulaştı. İstif makineleri sektöründe ise ihracat yaklaşık yüzde 23 artarak 771 milyon dolar seviyesine yükseldi. Bu rakamlar, Türk iş ve inşaat makinelerinin küresel pazarlarda rekabet gücünün ve cazibesinin bir işareti olarak kabul ediliyor.
Küresel büyümede hızlı artış
Otonom iş ve istif makineleri pazarındaki küresel gelişmeler, teknolojinin hızla ilerlemesi ve sektördeki donanımların büyümesiyle dikkat çekiyor. İnsansız otonom sistemler, savunma sanayisinde ve sivil kullanımlarda önemli dönüşümler yaratılıyor. Otonom aracı teknolojisinin büyümesi ve 2029’a kadar 197 milyar dolarlık bir büyüme öngörülüyor.
İş ve istif makineleri pazarının tamamı ve otonom iş ve istif makinelerinin ekonomik parasal büyüklüğüne gelindiğinde, küresel iş ve endüstriyel makine-ekipman kiralama pazarında en büyük ödeme yüzde 50,1 ile (52,3 milyar dolar) hafriyat ve kazı-makine güçlerine aitken, yol yapımı ve beton makine-ekipmanının payı yüzde 23,9 (25 milyar dolar), malzeme elleçleme makine-ekipmanının payı yüzde 19,8 (20,6 milyar dolar) ve diğerleri yüzde 6,2 (6,48 milyar dolar) olarak belirlendi.
Otonom ve elektrikli araç her alanda yeni bir dalga. Otonom araç, iş makineleri sektöründe diğer sektörlere bir nevi liderlik yapıyor. Aynı şekilde, istif makineleri başta olmak üzere elektrikli araçlarda da sektör yine öncü niteliğini koruyor.
Özellikle otonom iş ve istif makineleri pazarının büyüklüğüne net bir rakam verilmese de, bu makinelerin kapsadığı geniş pazar segmentleri ve teknolojik gelişmeler, işletmelerin büyüme potansiyelini gösteriyor. Türkiye’nin iş, inşaat ve istif makineleri sektörü, dünya çapında yaklaşık 120 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne sahip ve gelecek 15 yıl içinde yüzde 50 oranında artarak makine ve ekipman kiralamanın pazarında etkili oyunculardan biri olmaya hazırlanıyor.
Sektöre katkı sağlayan faktörler
. COVID-19 Sonrası Talep Artışı: Salgın döneminde ertelenen yatırımların geri dönmesi ve altyapı çalışmalarının hızlanması, iç pazarda talep artışına yol açtı.
. Deprem Felaketi: 2023 yılında Türkiye'yi sarsan depremler, yıkımın ardından yeniden inşa ve onarım çalışmalarında iş ve inşaat makinelerine olan ihtiyacı artırdı.
. Yeşil Dönüşüm: Sektör, motor faz geçişi gibi yeşil dönüşüme ayak uydurma çabalarıyla daha çevreci ve sürdürülebilir ürünler geliştiriyor. Bu da hem iç pazarda hem de ihracatta yeni fırsatlar oluşturuyor.
Türkiye iş ve inşaat makineleri sektörü, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlıyor. Sektör, yüzbinlerce kişiye istihdam imkanı sunuyor, teknoloji ve inovasyona yatırım yapmakta ve ülke ekonomisine döviz kazandırıyor. Yatırımcılar ve girişimciler sektörü göz ardı etmemelidir.
Geleceğe yönelik vizyon
Türkiye iş ve inşaat makineleri sektörü, küresel rekabette yerini sağlamlaştırmak, yeni pazarlara açılmak ve teknolojik gelişmeleri takip ederek ürün yelpazesini genişletmek gibi hedefler doğrultusunda çalışmalarını sürdürüyor. Sektör temsilcileri, yeşil dönüşüme uyum sağlamanın ve sürdürülebilir üretim yapmanın önemini vurguluyor ve bu alanda yatırımlarını artırıyor.
Sektördeki beklenmeyen durumlar arasında, teknolojik gelişmelerin hızına yetişemeyen üretimler ve sıfır karbon uygulamaları önemli yer tutuyor. Ayrıca enerji tüketiminden kaynaklanan dış ticaret açığı ve Çin ile satışlar gibi konulara da sektöre yönelik önemli faktörler arasında. Son dönemde Çin’e yönelik küresel yaptırımlar, Çin’in yeni partner arayışlarına girmesine de sebep oldu. Bu yönüyle de Türkiye’nin önemi artıyor.
Sonuç olarak Türkiye’nin iş ve istif makineleri sektörü, Komatek fuarı ile birlikte yeni bir ivme kazanıyor. Kule vinç sahibi ünlülerin yatırımları ve sektördeki teknolojik yenilikler, bu büyümenin önemli parçaları olarak öne çıkıyor. Sektör, hem iç pazarda hem de ihracatta büyüme potansiyeline sahip ve bu potansiyele sahip, Komatek fuarı gibi etkinliklerle daha da artırılabilir.
Uluslararası İş ve İnşaat Makina, Teknoloji ve Aletleri İhtisas Fuarı (KOMATEK) 29 Mayıs - 1 Haziran 2024 tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi'nde (İFM) gerçekleştirilecektir.
