Herkes bu iki sorunun cevabını arıyor.
Ama aslında cevapları çok basit ama birbirlerine bağlı.
Önce Erdoğan neden anayasayı değiştirmek istiyor sorusunun yanıtına bakalım.
Bunun nedeni çok basit. Şimdiki anayasa göre Erdoğan 2023 yılında ve zamanında yapılacak bir seçimde yeniden Cumhurbaşkanı adayı olamıyor. Bu konuda Anayasa’nın 101’inci maddesi gayet açık ve şöyle diyor maddenin ikinci fıkrası:
“Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.”
Yani eğer seçim 2023 yılında ve gününde yapılırsa, daha önce iki kez aday olduğu için Erdoğan üçüncü kez aday olamıyor. Ama hepimiz biliyoruz ki, Erdoğan bu adaylığı istiyor. Hatta MHP Lideri Bahçeli, “2023’teki adayımız Erdoğan’dır” diye bunu ilan bile etti.
Peki, erken seçim olursa, böyle bir durumda Erdoğan aday olabilir mi, istisna var mı?
Evet istisna var ve olabilir ama eğer seçimi erkene seçmeye Türkiye Büyük Millet Meclisi karar verirse. Çünkü anayasaya göre Cumhurbaşkanı da seçimi erkene çekebiliyor ama eğer bizzat kendisi seçimi erkene çekerse, ikinci kez aday olamıyor. Eğer seçimi TBMM erkene çekerse, o zaman yeniden aday olma şansı var.
Diyeceksiniz ki, o zaman Erdoğan niye partisine erken seçim için Meclis’te bir karar aldırmasın? İşte sıkıntı burada, anayasa diyor ki, “Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.”
5’te üç çoğunluk ne demek? 360 oy demek.
Peki, AKP ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur ittifakının 360 oyu var mı?
İşte bu yok. O yüzden TBMM’nin erken seçim kararı alması muhalefet kabul etmezse zor. İşte bu yüzden Erdoğan anayasayı değiştirmek istiyor. TBMM’de halen AKP’nin 289, MHP’nin 48 oyu var. Toplamı 337 ediyor. Muhalefette ise CHP 136, HDP 56, İyi Parti 37 ve diğerleri de 10 bağımsızla birlikte 19 olmak üzere toplam 585 milletvekili var. Üçte iki çoğunluk için AKP ve MHP’ye 23 sandalye gerekiyor.
Erdoğan Anayasayı değiştirip, iki kez aday olmasını engelleyen maddeyi değiştirmek isteyecektir bu bir.
Ayrıca anayasadaki yüzde 50 artı 1 oyla ikinci turda cumhurbaşkanı seçimini değiştirmek isteyebilir, bu da iki.
Çünkü şu andaki siyasi ve ekonomik koşullarda iki turlu bir seçimde, muhalefetin yüzde 50’yi aşması çok daha büyük ihtimal olarak karşımızda duruyor. Ama bunu ‘tek tur’a ve ‘salt çoğunluğa’ indirirse, kendi açısından büyük avantaj elde etmiş olabilir.
Kısaca Erdoğan’ın anayasayı değiştirmek istemesinin temelinde, kendisine yeniden seçilme şansı tanıyacak bu alternatifler var: tek turlu ve salt çoğunluklu Cumhurbaşkanı seçimi.
Anlaşılan 2017’de anayasa değiştirilirken, Erdoğan ve kurmayları bu ihtimalleri göz ardı etmişler, şimdi düzeltmek istiyorlar.
“Peki, bu koşullarda erken seçim olur mu?” sorusuna gelirsek…
Bugünkü koşullara göre olmaz. Öncelikle TBMM’nin erken seçim kararı alması lazım ki Erdoğan aday olabilsin. Buna Cumhur İttifakı’nın TBMM’de yeterli oyu yok.
İkincisi, TBMM’de erken seçim kararı alınsa ve Erdoğan aday olsa bile, ikinci tura kalacak bir seçimden Erdoğan’ın yüzde 50 artı 1’i bulma şansı yok, çünkü bütün anketler bunu gösteriyor. Erdoğan iki yılı aşkın süresini niye heba etsin?
Peki, tüm bunlara rağmen bir oldu-bitti ile karşı karşıya kalır mıyız?
Kâğıt üstünde böyle bir ihtimal de var.
Eğer HDP’lilerin vekillikleri düşürülür, bir ara seçim yapılır, tüm HDP koltuklarını, o illerde başka partilerin kazanma şansı olmadığı için AKP’liler kazanır, TBMM’de dengeler değişir, Cumhur İttifakı 360 oya ulaşırsa, o zaman her şey mümkün olabilir. Zaten bu durumda anayasa değiştirilir ve Erdoğan’ın kazanabileceği tek turlu, en fazla oyla seçim gibi formüller de bulunabilir.
Ama bunlar zor ve çok dert açacak ihtimaller.
