Elektrik sektörü, son dönemde tartışmalar ivme kazandı. Tartışmaların niteliği tüketiciden üreticiye, kaynağından dağıtımına farklılıklar gösteriyor. Sadece enerji ihtiyacımızın ötesinde, iklim ve sürdürülebilirlik sorunlarıyla birlikte daha stratejik bir hal almaya başladı.
Her kesimin beklentisi ve istekleri de farklı:
. İklim değişikliği, yenilenebilir enerji kaynaklarını zorunlu kılıyor.
. Yapay zeka, ek enerji istiyor. Öyle ki önümüzdeki beş yılda 1 trilyon dolarlık enerji yatırımı için finans kaynağı arıyor.
. Elektrikli araçların yükselişi, yeni şarj üniteleri ve esnek dağıtım talebi doğuruyor.
. Elektrik depolanması, yeni ve uzun ömürlü sürdürülebilir pil teknolojisi arayışında.
. Hükümetler yeni regülasyonlar peşinde sübvansiyonların hesabında.
. Dağıtım şirketleri, enflasyon oranında faturaları yükseltme derdinde.
. Nihai tüketici, yüksek elektrik faturalarının ödeme telaşında…
Elektrik dağıtıcıları konuştu
Türkiye, elektrik dağıtımının özelleştirilmesini 80’li yıllardan beri tartışmaya başladı. 80’li yılların sonunda, İstanbul’un Anadolu yakasında Aktaş Elektrik ile özelleştirme deneyimi yaşandı. Ama asıl özelleştirme furyası 2001 yılından sonra gerçekleşti.
Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), 25. Kuruluş yılında, basın mensuplarıyla, yaptıklarını ve sektöre yönelik konularda sohbet etti. Elder Başkanı Barış Erdeniz, yurtiçi hasılanın yüzde 3.5 ile trilyon liraya yaklaşan sektör büyüklüğü ve 50 milyon aboneye ulaşan hizmet ağı ile Türkiye’nin en önemli sektörlerinden biri olduğunu belirtiyor.
Erdeniz yaptığı sunum ile küresel gelişmeler ve Türkiye’deki sektörel durumu gösteren önemli verileri paylaştı . Sunuma gelmeden önce, Türkiye ve dünyada sektöre yönelik bazı bilgileri paylaşmak istiyorum.
. Türkiye, yenilenebilir enerji yatırımlarına hız veriyor. 2023 yılında güneş ve rüzgar enerjisi, toplam kurulu gücün yüzde 22'sini oluşturuyor. Bu oranın 2035 yılında yüzde 43'e yükselmesi öngörülüyor.
. Elektrikli araç kullanımı artıyor. 2023 yılında Türkiye'de 81 bin adet elektrikli araç bulunuyor. Bu rakamın 2035 yılında 4,2 milyon seviyesine ulaşması bekleniyor.
. Elektrik dağıtım şirketleri, şebeke yatırımlarına ve modernizasyona yatırım yapıyor. Son 10 yılda, sektör 16 milyar dolar yatırım yaptı.
Dünya ne konuşuyor:
. Dünyada elektrik dağıtım sektörü de benzer sorunlarla ve çözümlerle karşı karşıya.
. Birçok ülke, akıllı şebeke ve dijitalleşme yatırımlarına öncelik veriyor.
. Siber güvenlik, tüm sektörler için giderek daha önemli hale geliyor.
. Sürdürülebilir fiyatlandırma modelleri, dünya çapında tartışılıyor.
Bu küresel duruma göre, Elder’in sunumunda yer alan önemli tespitler şunlar:
Elektrik dağıtım sektörü, modern toplumların işleyişi için kritik öneme sahiptir. Evlerimizi, işyerlerimizi ve sanayimizi besleyen karmaşık bir altyapıyı yönetmekten sorumludur. Ancak bu sektör, günümüzde ve gelecekte birçok zorlukla karşı karşıya olduğu da ayrı bir gerçek.
Elektrik dağıtımında sorunlar:
. Artan Talep: Elektrifikasyon ve yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonu gibi faktörler, elektrik talebinde önemli bir artışa neden oluyor. Mevcut şebekeler bu talebi karşılamak için yeterince donanımlı değil ve bu da kesintilere ve altyapı sorunlarına yol açabiliyor.
. Eskiyen Altyapı: Türkiye'deki birçok elektrik dağıtım şebekesi eskimiş ve güncelleme ihtiyacındadır. Bu durum, şebeke kayıplarını artırmakta ve arızalara yol açıyor. Buna karşılık kayıp - kaçak oranı her geçen yıl azalıyor.
. Fiyatlandırma Sorunları: Elektrik fiyatları, siyasi ve ekonomik faktörlerden etkileniyor ve tüketiciler için bir endişe kaynağı oluyor. Sübvansiyonlar maliyetleri artırmakta ve sektörün sürdürülebilirliğini tehdit ediyor.
. Yetersiz Yatırım: Sektöre yeterince yatırım yapılamıyor. Bu durum, şebeke modernizasyonunu ve yeni teknolojilerin benimsenmesini engelliyor. Elektrik finansmanı elektrikli araç ve yapay zeka teknolojileriyle ek yatırım ve finansman talebi oluşturuyor.
. Düzenleme Sorunları: Mevcut düzenlemeler, sektörün ihtiyaçlarını karşılamak için yeterince esnek değil ve yatırımları teşvik etmede yetersiz kalıyor.
Gelecekteki Sorunlar:
. İklim Değişikliği: İklim değişikliği, daha aşırı hava olaylarına yol açarak elektrik şebekelerini strese sokabilir.
. Siber Güvenlik Tehditleri: Siber saldırılar, elektrik şebekelerine zarar verebilir ve geniş çaplı kesintilere neden olabilir.
. Yeni Teknolojiler: Elektrikli araçlar ve dağıtılmış enerji kaynakları gibi yeni teknolojiler, sektör için yeni zorluklar ve fırsatlar sunuyor.
Çözüm var mı?
. Akıllı şebekeler, şebeke verilerini gerçek zamanlı olarak izleyerek ve optimize ederek daha verimli ve esnek bir altyapı sağlayabilir.
. Yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeye entegrasyonu, enerji güvenliğini ve sürdürülebilirliği artırabilir.
. Sektöre daha fazla yatırım yapılması, şebeke modernizasyonunu ve yeni teknolojilerin benimsenmesini teşvik edecektir.
. Düzenlemelerin sektörün ihtiyaçlarını karşılamak için daha esnek hale getirilmesi ve yatırımları teşvik etmesi gerekiyor.
. Siber güvenlik önlemlerinin geliştirilmesi, elektrik şebekelerini siber saldırılara karşı daha dirençli hale getiriyor.
Elektrik dağıtım sektörü, birçok zorlukla karşı karşıyadır. Elder yöneticileri, önümüzdeki 5 yıl içinde, enerji temin ve dağıtımında Türkiye’de çözülemeyecek herhangi bir sorun yaşanmayacağı görüşünde. Ancak bu zorluklar, yenilik ve yatırım yoluyla fırsatlara dönüştürülebilir. Akıllı şebekeler, yenilenebilir enerji entegrasyonu ve yatırım artışı gibi çözümler, sektörün sürdürülebilirliğini ve Türkiye'nin enerji güvenliğini sağlayacaktır..
