PARİS- Fransa Cumhurbaşkanı Macron 2018’de Elysee Sarayı’nda Benin Cumhurbaşkanı Patrice Talon ile görüşmelerinin ardından ortak basın toplantısı düzenlemiş ülkesindeki Afrika ülkelerine ait sanat eserlerinin iade edilmesi için çalışma başlattıklarını ve eserlerin 2020 yılından itibaren iade edileceğini duyurmuştu.
Türkiye, Fransa’daki Louvre Müzesi, Musée des Art Decoratifs ve Musée de Serves’de bulunan Ayasofya bahçesinde yer alan Sultan I. Mahmud Kütüphanesi, II. Selim Türbesi’ne ait çini karolar ve Sultan II. Selim Türbesi’nin girişindeki çini panonun ülkemize iadesi için 2006’dan beri girişimlerde bulunuyordu. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu açıklamadan sonra Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla iade talebini yeniden gündeme getirdi.
14 YILDIR PEŞİNDEYİZ
Hürriyet’te yer alan habere göre Türkiye gibi pek çok ülke bu açıklamaların yasadışı yollarla elde edilen tüm eserleri kapsayacağını umarak gelişmeleri takip etti. Konu Fransız makamlarına Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla birkaç kez hatırlatıldı. Ancak Fransız tarafı 14 yılı aşkın süredir kaçırılan eserlerin iadesine yönelik talebe karşı yapıcı bir tavır içerisine girmedi. Son yapılan başvuruya da cevap verilmedi.
1880’li yıllarda İstanbul’da diş hekimliği yapan Albert-Sorlin Dorigny restorasyon yapma bahanesiyle Ayasofya’da çalışma izni aldı. Tamirine ihtiyaç duyulmayan çinileri sökerek Paris’e kaçırdı. Yerlerine de Fransa’da bir fayans fabrikasında yaptırdığı sahtelerini koydu. Çaldığı eserleri de Louvre Müzesi ile Musée des Art Decoratifs ve Musée de Serves’deki koleksiyonlara sattı. Türkiye bu sahtekârlığı yıllar sonra sahte eserler solunca fark etti.
Türkiye, Ayasofya’dan çalınıp Fransa’ya getirilen eserleri geri istiyor
BELGESİZ İDDİA
2011’de Fransa Kültür Bakanı Frederick Mitterand tarafından Türkiye’ye gönderilen mektupta “Sorlin-Dorigny’nin çini panolardaki eksikleri tamamlamak için Choisy imalathanesine çini ısmarladığı ve Fransa’da üretilen bu çinilerin bu sebeple anılan kütüphaneler ve türbede bulunduğu belirtilerek bunların yerinden sökülmediği 1880’li yıllar boyunca İstanbul’da bulunan sanat eserleri satıcılarından toplandığı” ifade edildi. Ancak Fransa dönemin Osmanlı kanunları ile korunan çinilerin Osmanlı toprakları dışına yasal olarak çıkarıldığını gösterir hiçbir belgeyi ortaya koyamadı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ayasofya, camiden müzeye çevrildikten sonra çeşitli kurum ve kuruluşlara gönderilen hat, şamdan, el yazması Kuran-ı Kerimler, vaaz kürsüsü gibi eserleri tekrar ibadete açılmasının ardından geri almak için çalışma başlattı. Akademisyenlerden oluşan ekip eserlerin hangi kurumlarda olduğunu araştırıyor. Sultanahmet Camisi’nde 3 hat levha, İslam Eserleri Müzesi’nde çok sayıda hatlar, el yazması Kuran-ı Kerimler, 1. Mahmud Kütüphanesi’nde bulunan yaklaşık 5 bin el yazması kitap, vaaz kürsüsü şimdilik tespit edilenler arasında. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde de birçok tarihi halı ve kilimlerin olduğu belirlendi.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.