Antalya’yı kim alacak?

Halen birinci terminali Alman Fraport Şirketi tarafından, ikinci terminali ise  IC İçtaş tarafından işletilen Antalya Havalimanın yeni ihalede kime verileecği veya ihamleyi kimin kazanacağı tartışmaları ayyuka çıktı. Çünkü ihalenin yapılmasına çok az bir zaman kala açıklanan şartnamenin katılımı azaltıcı özelilğini fiyatı düşürür görüşünün öne çıkmasına neden oldu deniliyor. 12 Nisan'da yapılacak olan ihaleye  çok az firmanın katılma hakkını elde etmesinin en büyük nedeni DHMİ'nin hazırladığı şartnamenin çok ağır koşullar içermesi olarak gösteriliyor.

Hal böyle olunca ihaleye şimdilik iki firmanın gireceği ve kıran kırana bir fiyat arttırılmasının yaşanmayacağı dile getiriliyor. Acaba gerçekten öyle mi olacak. Bu gurubun yanı sıra sektörün en dev ismi olan TAV'da Borsaya gönderidği yazıda Antalya ihalesine katılacağını açıkladı. Halen bu iki firmanın dışında şartname alan bir başka firma çıkmadı. Belkide çıkamadı demek daha doğru olacak. Çünkü, işletici firmanın yüzde 51 ortalık şartı, 7,5 milyon yolcu garantisi ve daha önce 100 bin metrekarelik havalimanı işletme şartı ne anlama geliyor bilenler bilir.

Bu ihaleye yapan kurum olan DHMİ'nin Yönetim Kurulu'nun bu iddialar karışısında elbette bir şeyler söyleme hakkı vardır. Bu gibi iddialar kurumu yıpratır. Ortada henüz kesinleşen bir şey olmadan uluorta itham etmek doğru bir hareket değildir. Milyar dolarlık ihaleler, hükümetin ulaştırma politikasi kapsamında ele alınmalıdır. Yönetim kurulu bu konuda hükümetin de görüşyünrü almak zorundadır. böyle riskli bir konuda bir genel müdürlüğün tek karar verici olmasını beklemek saflık olur. Elbette başbakan, ve diğer bakanlar bu konuda fikir sahibidirler ve de onlarında söyleyeceği sözler vardır. Onlar hazinenin bu şartlarla yapılan ihaleden zararla çıkacağını bilmeyecek  insanlar değildir. Hayatında hiç ekonomi bilgisi olmayan ve sadece duyduğunu yazan yeni yetme muhabirler bilecek, ama devlet yönetecek bakanlar bilmeyecek dersek yanılırız. Elbette bu bakanlar kurulundaki bazı isimler bu konuları gerçekten çok iyi bilirler.Bu nedenle ben DHMİ Yönetim Kurulu'nun veya genel müdürünün tek sorumlu gibi gösterilmesinden yana değilim. Onlara sayın bakanlar açık veya gizli bir takım düşüncelerinielbette söyelemektedirler. Bu da onların en doğal hakkıdır. Yani sezim yaparken kimin tercih edilmesini konusudur anlatmak istediğim. AHL'nin ikinci kez TAV'a verilmesinde siyasi iktidarın etkisi yoktur derseniz buna kargalar bile güler. Hükümet burada insiyaifini kullanmış ve de doğru yapmıştır. Böylesine önemli ve büyük ihalelerde hükümetler her zaman belirleyici olmuştur ve olmaya da devam edecektir. Mesut Yılmaz'ın çok haklı olarak dediği gibi "Türkbank gibi önemli bir bankanın ihalesine Başbakan olarak  ben karışmayacağım da kim karışacak. İşin içine mafya girmişti. Bu nedenle de karışmakla iyi de ettim " demesi gibi...

Şimdiden ihalenin IC İçtaş-Fraport  ortaklığına verileceği yazılıp söylenmektedir. Kimdir bunlar bir bakalım. IC- İçtaş  İbrahim Çeçen Yatırım Holdingin kuruluşudur. Şirketler gurubu  otel ve turizm konusunda tanınırlar. Terminal deneyimleri vardır. Fraport ise Frankfurt Havalimanı'nı yıllardır işleten bir şirkettir ve deneyimi vardır. Son dönemde onlarda birinci terminali işlettiler.  İhaleye alan gurup tam 17 yıl süreyle burada  tek hakim olacak... 17 yıl böyle bir ihale için iyi süredir. her ne kadar bazıları bu sürelerin 20-25 yıl olmasını savunsada ben bundan yana değilim. 49 veya 99 yıllığına verilen arazilerin ne olduğunu görüyoruz. Burada da uzun süre ile ihale verilmesi aynı akibete uğranılmasına neden olur.

Birileri gidişata bakarak ihaleyi kimin alacağını söylüyorlar. Ama unutulmasın ki 2 artı 2 her zaman 4 etmez. Ve yine unutulmasın ki burası türkiye'dir ve burada en kuvvetli ihtimal bir anda en zayıf ihtimal, en zayıf ihtimal de bir anda en kuveetli ihtimal olabilir. Tüm terminaller yani bir ve ikinci dışhatlar , ayrıca iç hatlar terminalleri yeniden ihale edilecektir. Ödeme koşulları açısından bakarsak, şartlar biraz daha yumuşatılmıştır.  ihaleyi kazanacak firma, teklif ettiği bedelin sadece yüzde 23’ünü peşin olarak ödeyecek. Kalan miktar ise 15 yıl boyunca eşit taksitlerle Hazine’nin kasasına girecek. Yıllık taksitlere de faiz işletilmeyecek.

İhaleye ilişkin öne sürülen eleştirileri birer birer ele alyırsak: İhale şartlarının ağırlığı tartışılır, ama bunun fiyata etki edeceği sonucunu doğurması mümkün olmayabilir. Tüpraş ve Erdemir ihaleyeli ile bunu bir tutmak mümkün değildir. Ülkede ikinci bir Tüpraş ve ikinci bir Erdemir olmadığına göre o ihalelerde böyle bir şart aranamazdı. Ama havalimanı işletme şartı aranabilir, çünkü benzer limanlar ülkemizde vardır. Dubai, Atina  gibi limanları işletenlerin yeterli görülmeyişinin elbette nedenleri vardır. Şartnameyi satın alıp okumak mümkündür. Gizli saklı değildir. Katılımın az olması nedeniyle, bedelin düşük olması bir varsayımdır ve gerçekleşmeyebilir. Yüzde 51'lık ortaklık şartı, 7.5 milyon yolcu şartı v ehavalanı işletme şartı birilerini tarif ediyorsa, ülkede yapılan bütün ihaleyer de birilerini işaret ediyor demektir. Bu ihalenin adil olmayacağını ileri sürenler, bu ülkede sanki bütün ihalelerin dürüst ve şeffaf yapıldığını mı sanıyorlar. Eğer öyle düşünüyorlarsa çok saf olduklarını söylebilirim. Bana fikrimi sorarsanız bu ihaleyi TAV normalda kazanir. Ama bunu TAV'a yedirmezler. çünkü bir tekel oluşması gibi bir durum söz konusu olur diye çekinebilirler. Bana göre ihale TAV için kolay bir lokmadır.  TAV'ın eli güçlüdür. İhsan Doğramacı'nın  Başbakan üzerindeki etkisi, Hamdi Akın'ın  Fenerbahçelilikten gelen başbakan yakınılığı , Sani Şener ve ekibinin büyük bir başarıyla bu işleri yapması birer avantajdır. Bana göre ihaleyi TAV kazanacaktır. Ama bu ihale onlara yar olmayacak gibi bir his var içimde. Umarım yanılırım. Diğer tarafın artıları olarak Fraport'ın iyi bir isim olması. Çeçen Gurubunun az da olsa bir deneyim kazanması söylenebilir. Her iki gurubun içinde Naci Alın  ve Ferda Yakar gibi başarılı yöneticilerin de olması  dikkate değerdir. Serhat çeçen'in Fenerbahçeli olması da bir etken olabilir mi derseniz, zor derim çünkü genç ve çok tanınmayan bir yönetici. Ama başarılı mıdır derseniz öyledir diyebilirmi. Bence kıran kırana bir yarış olacak, fiyat beklenen yere kadar çıkacak ve iyi ihale olacaktır. DHMİ'de bütün ithamlardan alnının akıyla çıkacaktır.