Adana’nın simgesi Taşköprü

ADANA- Adana’nın simgesi olarak bilinen ve her ziyaretçinin bir kez üzerinden geçtiği veya fotoğrafını çektiği Taşköprü efsanelere konu olan özelliklere sahip bulunuyor. Obmanlı ordularının üzerinden geçtiği ve Büyük İskender’in Bağdat seferine çıktığı ordusu ile üzerinden geçtiği köprü günümüzde hala şehrin gözdesidir.

Adana’da Seyhan Nehri’nde Seyhan ve Yüreğir yakalarını birleştiren Taşköprü, dünyanın hâlâ kullanılan en eski köprüsü olarak biliniyor. 3500 veya 2000 yıl önceye tarihlendirilen köprü hakkında pek çok rivayet bulunuyor.


Asırlara meydan okuyan, Adana’nın simgesi Taşköprü’nün hikayesini hatırlayalım.
Köprü hakkında bir kitabede şöyle yazar: “Adania denilen bir şehirle savaştım. Önünden bir nehir akıyordu. Nehrin üzerinde de bir köprü vardı.”
Bazı arkeologlara göre, Hitit Kralı I. Arnuwanda, M.Ö. 1550’ye tarihlenen bir kitabede Adania ile savaşını anlatırken Taşköprü’den böyle bahsediyor. Hititlere dayanan bir başka rivayete göre ise Kral Hattusili Suriye’ye giderken Adana’dan geçmiş ve Seyhan Nehri üzerine bu köprüyü yaptırdı.

HADRIANUS’UN KÖPRÜSÜ MÜ?
1850’lerde Adana’yı ziyaret eden tarihçi Victor Langlois, köprünün Roma İmparatoru Hadrianus (M.S. 76 – 138) tarafından yaptırıldığını, hatta adını taşıyan kitabenin 1841 yılında mevcut olduğunu belirtir. Ancak o kitabe günümüzde kayıptır.

MIMAR AUXENTIUS TARAFıNDAN YAPıLDI
Roma dönemi ile ilgili bir diğer kanıtta Adana Arkeoloji Müzesi’ndeki Grekçe kitabede yer alır. O kitabeye göre Taşköprü, Roma İmparatorluğu döneminde, 4. yüzyılda Mimar Auxentius tarafından yapıldi.
Mimar Auxentius’un kitabesinde şu sözler yer alıyor: “Gerçek şu ki Auxentius, bu mucize senin iktidarın sayesinde oldu… Daha önceleri, tecrübesiz olan çok kişinin çeşitli teşebbüsleri olmuştu. Fakat onların girişimleri Tarsus Çayı’nın dalgaları için bile zayıf olmuştur. Sen ise buradaki köprüyü, kemerlerin üzerinde, ebediyet için kurmuşsun…”

KRAL KıZı EFSANESI
Taşköprü hakkında bir çok efsane anlatılır. Bir efsaneye göre büyücülerden biri Adania kralına, kızının yılan tarafından öldüreceğini söyledi. Telaşlanan kral, kızını kentin önünden akan nehrin ortasındaki adaya gönderdi. Ama yılan, üzüm dolu bir sepetin içinde adaya ulaşır ve kızı öldürür. Kral da kızının anısına Taşköprü’yü yaptırır. Hatta yıkıldığında yeniden yaptırılabilsin diye köprünün ayaklarına altın gömdürmüştür.

EVLİYA ÇELEBİ: GEÇENLERDEN HARAÇ ALINIRDI
Evliya Çelebi’nin yazdığına göre, Abbasi halifesi Memnun, köprünün giriş ve çıkışına kapı ve mazgal gibi ilaveler yaptırdı. Bu sayede o dönemde, üzerinden geçenlerden haraç alınmaya başlandı. Bir başka Abbasi halifesi Harun Reşid de köprüyü kale ile birleştirdi. Evliya Çelebi’nin değindiği kapı ve mazgallar günümüze gelememişse de kale duvarı ile bazı kalıntıların izleri halen mevcuttur

KULE DEĞIL KAPALı ÇARŞı
Geçmişte uzun süre, Adana Valisi Mahmut Paşa’nın güneşin batışını izleyebilmek için Taşköprü üzerine kule yaptırdığına inanılmıştır. Yakın zamanda köprüyle ilgili bazı fotoğraflar ortaya çıkınca, kule sanılan yapının 14’er pencereli, iki katlı bina yüksekliğinde bir kapalı çarşı olduğu anlaşıldı.



MIMARISI DEĞIŞTI
İlk yapıldığında yarı yarıya dar olan köprü daha sonra genişletildi. Geçmişte her iki girişinde de “Kale Kapısı” denilen iki taç kapısı vardı ve 21 gözlüydü. Halen 310 metre uzunluğunda, 11,4 metre genişliğindeki köprünün 7 gözü Seyhan Nehri’nin ıslahı sırasında toprak altında kaldı.

SON RESTORASYON
Osmanlı döneminde III. Ahmet, Abdülmecid ve II. Abdülhamit zamanında onarım geçiren Taşköprü, Cumhuriyet tarihinde 1948’de Karayolları tarafından onarıldı. Sonra da yıllarca üzerinden geçen trafiği taşıyınca, yıprandı. Son olarak 2006’da Büyükşehir Kent Konseyi ve Mimarlar Odası köprüye sahip çıktı. Mimar Mehmet Pekcan Işık’ın hazırladığı restorasyon projesi yaşama geçirilerek köprü yenilendi.