Ülkeler özel günlerini, değerlerini milli veya ulusal bayramlarıyla kutlarlar. Her ülkenin kendilerine özgü, anlamlı bayramları vardır. Türkiye’nin de dini bayramlarının yanı sıra coşkuyla kutladığı ve her biri ayrı anlamlar taşıyan milli bayramları vardır. O bayramların ruhunu, nedenlerini kavrayabilmek için; her şeyden önce tarih, siyaset ve toplumsal kültüre sahip olunmalıdır.
Milli bayramlarımız içerisinde 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramının kendine özgü bir anlamı vardır. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a kurtarıcı olarak gitmesi bir yönden cumhuriyetin de başlangıcı olmuştur.
II Viyana bozgunundan sonra II. Abdülhamit dönemiyle büyük hız kazanan toprak kayıpları, İttihatçıların yanlış siyasetiyle girilen I.Dünya Savaşı yenilgisi, gerçekte bir aile ismi olan Osmanlının sonunu getirmişti. Atatürk’ün emperyalizme karşı tam bağısızlık hareketini Samsun’da başlatması; İngilizlerin elinde kukla konumundaki talihsiz Vahdettin’in de sonunun başlangıcı olmuştur. En azından yedi yıldır savaşan, yoksullaşan, varını yoğunu kaybeden, toprakları işgal edilmiş Anadolu insanının ayağa kaldırılmasının başlangıcıdır; 19 Mayıs…
Atatürk Nutku’nun ilk sayfasında Samsun’a çıktığında gördüğü manzarayı şöyle dile getirmişti:
”Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu topluluk genel savaşta yenilmiş, şartları ağır bir ateşkes anlaşması imzalamış, büyük savaşın uzun yılları boyunca millet yorgun ve yoksul durumda. Milleti uzun bir savaşa sürükleyenler kendilerinin kaygısına düşerek yurttan kaçmışlar. Vahdettin yalnızca kendini ve yalnızca tahtını koruyabileceği çareler aramakta, Damat Ferit Paşa başkanlığındaki hükümet güçsüz, onursuz korkak, yalnızca padişahın isteklerine uymuş, onunla birlikte kendini koruyabileceği duruma boyun eğmiş…”
Anadolu halkı işgalden arta kalan toprakları kurtarabilecek bir önder arıyordu ki; O önder 19 Mayıs’ da Samsun’a çıkan Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmuştu.
I.Dünya Savaşı boyunca ülkesini yöneten İngiliz Başbakanı Lloyd George da Atatürk'ten söz ederken “Onun gibi dahiler dünyaya yüz yılda bir gelir. O da maalesef Türklere nasip oldu” sözünü boşuna söylememiştir.
19 Mayıs da başlayan Türklerin kurtuluş savaşı batının emperyalizmine karşı tam bağımsızlık hareketidir. Bu yönden 19 Mayıs’ın ardından Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu, devrimler, hastalıkların önlenmesi ve insanca yaşamak, cehaleti karşı savaşmak gelmiştir.
Tarih boyunca yaşanmış hiçbir bağımsızlık girişimi Atatürk’ün Samsun da başlattığı hareket kadar kurtarıcı olmamıştır. Onunla Türkler kendilerini yabancı boyunduruğundan ve yurt içerisindeki düşmanlardan kurtarmıştır. O yıllarda Anadolu işgal altındayken kurtuluşun çareleri aranıyordu. Bazıları İngilizler veya Amerikalılar tarafından korunak istiyordu ve onlara mandacı deniliyordu.
Osmanlı hükümeti İngilizlerin güvenliğini Karadeniz’de sağlamak için Samsuna gönderdiği Atatürk ve arkadaşlarına harcırah olarak 1000 Osmanlı lirası verilmişti. Yakın tarihlerde bu olayı çarpıtmaya çalışan sözde tarihçi geçinenler Atatürk’ün 3000, bazıları da 40000 altın aldığını yazmışlardı. Oysa biraz matematik bilmiş olsalardı; 40000 altını taşımak için bir kamyon gerektiğini anlarlardı.
Atatürk’ü Samsun’a gönderen Osmanlı hükümeti kısa sürede yanıldığını anlamış! Onu geri çağırmışsa da istediğine ulaşamamıştı. Atatürk orada kongreler toplayarak Amasya tamimim ila etmişti. Artık iş işten geçmişti…
19 Mayıs’ın ardından Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu, devrimler ve insanca yaşamak, cehaleti karşı savaşmak gelmiştir. Bu yüzden, diğerlerinden çok farklı bir anlam taşıyan 19 Mayıs 1919 da başlayan Türk’ün kurtuluşunu çok iyi anlamalı, bunun içinde Atatürk’ün Nutku çok iyi okunmalı, sonra da ne denilmek istendiği düşünülmelidir.
Türk’ün gurur kaynağı olan 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramını içtenlikle kutlamalıyız..
